Biegunka infekcyjna – co to jest, przyczyny, objawy i leczenie

Biegunka infekcyjna – co to jest?

Biegunka infekcyjna to biegunka spowodowana czynnikiem zakaźnym. Ten rodzaj biegunki jest drugą pod względem częstości występowania przyczyną zgonów na świecie. Biegunka infekcyjna najmocniej dotyka miejsc na ziemi, w których panuje niski standard życia. To właśnie tam, na skutek braku odpowiedniej higieny, dochodzi do zakażeń patogenami wywołującymi biegunkę, która może okazać się śmiertelna, gdy nie jest odpowiednio leczona. W Polsce natomiast, w wyniku znacznej poprawy warunków życia społeczeństwa, coraz rzadziej obserwuje się efekty ostrych zakażeń.

Biegunki bakteryjne mogą występować jako izolowane, pojedyncze przypadki lub jako zbiorowa choroba na skutek wspólnej ekspozycji wielu ludzi na czynnik zakaźny. Obecnie coraz częściej lekarze oraz naukowcy muszą walczyć z nowymi lekoopornymi bakteriami, które wywołują objawy biegunki oraz stają się coraz silniejsze w negatywnym działaniu na ludzkie jelita. Pomimo poprawy warunków środowiskowych i ekonomicznych biegunka bakteryjna to wciąż aktualny temat. Z roku na rok coraz więcej i częściej podróżujemy. Polacy chętnie wybierają wakacje za granicą. Skutkiem tego jest łatwa transmisja patogenów, które dotychczas rzadko spotykaliśmy w Polsce.

Biegunka infekcyjna – objawy 

Głównym objawem biegunki infekcyjnej jest nasilona częstotliwość oddawania stolca (powyżej 200 g dziennie) spowodowana wzrostem ilości wody w jelitach. Stolec jest płynny lub półpłynny. Biegunce infekcyjnej towarzyszy zwykle silny ból brzucha. Biegunka wywołana poprzez bakterie charakteryzuje się występowaniem ropy, śluzu oraz krwi w kale. Na skutek inwazji bakteryjnej możemy mieć do czynienia z objawami septycznymi, takimi jak uszkodzenie zapalne narządów wewnętrznych.  

Inne często występujące objawy biegunki infekcyjnej to: 

• zapalenie jelita cienkiego i grubego, 
• zapalenie odbytnicy, 
• nudności i wymioty, 
• silny ból oraz uczucie ucisku brzucha, 
• ból podbrzusza. 

Podczas biegunki infekcyjnej bardzo szybko dochodzi do odwodnienia organizmu. Objawia się ono: 

• suchością błon śluzowych, 
• zmniejszeniem elastyczności skóry, 
• nasilonym pragnieniem, 
• osłabieniem, 
• zmniejszeniem wydzielania potu. 

Objawy odwodnienia mogą postępować, a nieleczone może prowadzić do zapaści krążeniowej. Dlatego tak ważnym aspektem leczenia każdej biegunki jest odpowiednia podaż płynów. Biegunka infekcyjna może objawiać się także pod postacią zaburzeń skórnych, takich jak rumień guzowaty, a w cięższych przypadkach może skutkować uszkodzeniem nerwów lub niewydolnością nerek. 

Przyczyny biegunki infekcyjnej 

Główne przyczyny biegunki infekcyjnej to zakażenia wirusowe lub bakteryjne. Rzadziej mamy do czynienia z infekcjami spowodowanymi przez grzyby czy pierwotniaki. Źródłem patogenów jest skażona woda oraz jedzenie. Rezerwuarem najczęściej jest człowiek lub zwierzęta. Do zatrucia dochodzi na skutek spożycia zanieczyszczonego pokarmu pochodzącego od chorego zwierzęcia. Nieco rzadziej mamy do czynienia z zakażeniem spowodowanym przez bezpośredni kontakt z chorym. 

Wirusy, które najczęściej wywołują biegunki infekcyjne, to norowirusy, rotawirusy, astrowirusy oraz adenowirusy. Bakteriami powodującymi rozwolnienie są głównie Salmonella, Escherichia coli i Clostridium difficile.  

Leczenie biegunki infekcyjnej 

Leczenie biegunki infekcyjnej należy rozpocząć od jak najszybszego uzupełnienia utraconej wody oraz elektrolitów. Należy spożywać dużą ilość płynów systematycznie (np. co 15 minut). Dodatkowo warto zażywać preparaty elektrolitowe dostępne w aptece. Jest to podstawowy i bardzo ważny element terapii, który zmniejsza ryzyko wystąpienia odwodnienia. Cięższe przypadki mogą wymagać nawadniania dożylnego, szczególnie gdy silnym i ostrym biegunkom towarzyszą wymioty. W momencie, gdy pacjent nie jest w stanie przyjmować pokarmu, wprowadza się dożylne leczenie żywieniowe. Kiedy pacjent jest silnie odwodniony, konieczna jest opieka przeprowadzana w szpitalu. Szpitalne leczenie biegunki bakteryjnej dotyczy najczęściej osób w podeszłym wieku, a także wszystkich pacjentów, u których jednocześnie występują silne wymioty i konieczne jest dożylne żywienie.  

Do nawodnienia organizmu powinno się stosować niegazowaną wodę. Dodatkowo systematycznie dostarczajmy do organizmu elektrolity. Zawierają one wszystkie niezbędne składniki, które szybko tracimy podczas uporczywego rozwolnienia. Preparaty te są zwykle uzupełnione o glukozę, czyli łatwo i szybko przyswajalny cukier. 

Leczenie swoiste biegunek bakteryjnych jest bardzo rzadko praktykowane, ponieważ większość przypadków ma charakter samoustępujący. Antybiotykoterapia jest wskazana jedynie w przypadkach potwierdzonego zakażenia bakteryjnego. Przy zakażeniach wirusami lub zatruciu toksyną gronkowcową leczenie antybiotykami jest nieskuteczne i może tylko dodatkowo obciążać układ pokarmowy. Decyzję o antybiotykoterapii podejmuje lekarz na podstawie wywiadu lub wyników badań mikrobiologicznych. W przypadku, gdy lekarz zdecyduje o włączeniu antybiotykoterapii, konieczne jest postępowanie zgodnie ze schematem dawkowania. Stosujmy się do zaleceń specjalisty i przyjmujmy antybiotyk o stałych porach. Pamiętajmy, iż konieczne jest zużycie wszystkich przepisanych dawek lekarstwa.  

Nawet jeśli po kilku dniach kuracji antybiotykiem poczujesz znaczną poprawę, nie przerywaj leczenia.  

W przypadku wodnistych biegunek możliwe jest zastosowanie leków zwalniających perystaltykę przewodu pokarmowego. Najpopularniejszą substancją stosowaną w leczeniu jest loperamid. Jest ona bardzo skuteczna i dobrze tolerowana. Pamiętajmy jednak o właściwym dawkowaniu. Z reguły stosuje się dawkę 4 mg jednorazowo doustnie, a następnie 2 mg po każdym stolcu, nie przekraczając dawki 8 mg na dobę.  

Loperamid jest przeciwwskazany w przypadku biegunek krwistych oraz gdy biegunce bakteryjnej towarzyszy wysoka gorączka. 

W biegunce bakteryjnej z silnymi skurczami można włączyć leczenie lekami rozkurczowymi. Popularną substancją rozkurczową jest drotaweryna, która skutecznie niweluje skurcze. Pamiętajmy, by stosować ją zgodnie z dawkowaniem zawartym na ulotce dołączonej do leku.  

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie biegunki infekcyjnej? 

Biegunka infekcyjna zazwyczaj kończy się pełnym wyzdrowieniem. Pamiętajmy jednak, że organizm może potrzebować nawet kilku tygodni na regenerację po cięższych przypadkach tego rodzaju biegunki. Dlatego też po ustąpieniu objawów warto szczególnie dbać o dietę. Wskazane jest spożywanie lekkich posiłków, które nie będą dodatkowo podrażniały przewodu pokarmowego. Przyspieszy to tempo regeneracji organizmu. Biegunki bakteryjne mogą powodować powikłania, np. reaktywne zapalenie stawów. Jest to jednak dość rzadkie zjawisko i dotyczy głównie osób obciążonych genetycznie. 

Biegunka infekcyjna u dzieci 

Ostra biegunka infekcyjna stanowi najczęstszy powód hospitalizacji dzieci do trzeciego roku życia w Europie. Najczęstszym patogenem wywołującym biegunki infekcyjne u dzieci jest rotawirus. Podstawowym sposobem leczenia jest odpowiednie nawadnianie organizmu. W przypadku niemowląt powinno się kontynuować karmienie piersią w trakcie tego rodzaju infekcji. Wskazania do zastosowania leków przeciwbiegunkowych są ograniczone. Można rozważyć zastosowanie racekadotrylu, jednakże taką decyzję należy pozostawić lekarzowi. Wspomagająco, oprócz nawadniania i uzupełniania utraty elektrolitów, możemy rozważyć zastosowanie probiotyków uzupełniających florę bakteryjną przewodu pokarmowego. 

Biegunka infekcyjna – jak często występuje? 

Zakażenia rotawirusami, które wywołują biegunkę infekcyjną, szacuje się na ponad 100 milionów przypadków rocznie. Powodują one około 600 tysięcy zgonów w ciągu roku, głównie w grupie najmłodszych chorych. Biegunka infekcyjna występuje często w populacjach charakteryzujących się niskim standardem życia. W ubogich państwach produkty żywnościowe są słabej jakości i często dochodzi do zakażeń. W Polsce natomiast obserwujemy rosnący standard życia, który powoduje coraz większą dbałość o spożywane produkty. Pamiętajmy, że podróże w odległe rejony świata znacznie zwiększają ryzyko transmisji patogenów niespotykanych dotychczas w naszych rejonach. Staramy się dbać o higienę, która jest kluczowym czynnikiem profilaktyki takich zakażeń. 

Dieta przy biegunce infekcyjnej 

Biegunka powoduje zwykle utratę dużej ilości treści jelitowej, a organizm oprócz odwodnienia doznaje utraty składników pokarmowych. W związku z tym podczas biegunki warto spożywać lekkie posiłki, które uzupełnią niedobory energetyczne i jednocześnie nie będą powodowały podrażnienia układu pokarmowego. Wybierajmy potrawy lekkostrawne i niezawierające dużych ilości błonnika. Warto postawić na ryż, makaron, banany czy gotowane warzywa. Porcje powinny być niewielkie, ale spożywajmy je często. Do codziennej diety możemy powrócić, gdy biegunka minie. 

Jako uzupełnienie diety w biegunce warto stosować probiotyki. Zawierają one bakterie, które pozytywnie wpływają na pracę naszego układu pokarmowego. Probiotyki są wskazane szczególnie podczas antybiotykoterapii.  

Czy jest jakiś sposób na uniknięcie biegunki infekcyjnej? 

Skutecznym sposobem na uniknięcie biegunki infekcyjnej jest odpowiednia higiena. Pamiętajmy, by zawsze myć ręce przed jedzeniem. Produkty, które przynosimy ze sklepu i jemy na surowo, powinny być dokładnie umyte, ponieważ na każdym etapie wytwarzania żywności istnieje ryzyko skażenia patogenami. W związku z tym tak ważne jest kupowanie żywności ze sprawdzonych źródeł. Konsumowanie produktów słabej jakości znacznie zwiększa ryzyko zakażenia patogenami wywołującymi biegunkę infekcyjną. Zadbajmy także o prawidłową obróbkę termiczną przygotowywanych posiłków. Odpowiednia temperatura skutecznie niweluje ryzyko zakażeń. Ponadto przechowujmy żywność w warunkach zalecanych przed producenta. W przypadku wątpliwości co do jakości dań podanych w restauracji warto przekazać swoje obawy obsłudze. 

Biegunka infekcyjna to groźna choroba, której możesz uniknąć, stosując zasady higieny. Zawsze myj ręce przed posiłkiem i zadbaj o odpowiednie przygotowanie produktów żywnościowych. Wybieraj żywność od sprawdzonych producentów, by uchronić się przed przykrymi skutkami biegunki infekcyjnej.

Przeczytaj również:
Biegunka po antybiotykach – wszystko, co musisz wiedzieć!
Biegunka rotawirusowa – objawy, leczenie i jak długo trwa?