Gliflozyny – nowoczesne leki w terapii cukrzycy
Cukrzyca jest jedną z głównych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Wynika z zaburzenia działania lub wydzielania insuliny w organizmie i wtórnego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Może prowadzić do wielu schorzeń dotyczących całego organizmu. W jej terapii obecnie dostępnych jest wiele leków, a jednymi z nowocześniejszych są gliflozyny. Poza działaniem hipoglikemizującym, udowodniono ich korzystny wpływ na zmniejszenie powikłań sercowo-naczyniowych.
Czym są i jak działają gliflozyny?
Gliflozyny, nazywane skrótowo flozynami, stanowią jedną z najnowszych dostępnych w leczeniu grup leków na cukrzycę typu 2. Działają hipoglikemizująco, czyli obniżają poziom glukozy we krwi.
Do flozyn zaliczamy:
- dapagliflozynę,
- empagliflozynę,
- kanagliflozynę,
- ertugliflozynę,
- sotagliflozynę.
Mechanizm działania tych preparatów jest innowacyjny, gdyż dotyczy nie trzustki i wydzielania insuliny, a nerek. Są one bowiem inhibitorami (czyli hamują) kotransportera sodowo-glukozowego typu 2 (SGLT-2). Powoduje to ograniczenie wchłaniania zwrotnego glukozy w nerkach, co prowadzi do nasilenia wydalania tego cukru z moczem.
Badania kliniczne potwierdziły, że gliflozyny wywołują szereg korzystnych zmian w organizmie:
- sprzyjają redukcji masy ciała;
- obniżają ciśnienie tętnicze krwi;
- zmniejszają ryzyko sercowo-naczyniowe, w tym zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych (takie działanie specjaliści udowodnili dla empagliflozyny, kanagliflozyny i dapagliflozyny);
- poprawiają wydolność serca;
- zmniejszają ryzyko rozwoju niewydolności serca;
- hamują postęp niewydolności nerek, często występującej w przebiegu cukrzycy [1,2].
Wskazania do stosowania gliflozyn
Leki te mogą być stosowane u większości chorych na cukrzycę typu 2, czyli związanej z opornością tkanek na insulinę i postępującym upośledzeniem jej wydzielania
Główne wskazania do stosowania flozyn:
- Jako jedyny lek w leczeniu cukrzycy typu 2 u dorosłych, którzy nie mogą przyjmować metforminy (inny lek na cukrzycę);
- Jako drugi lek w leczeniu cukrzycy u pacjentów z niewydolnością serca i w przewlekłej chorobie nerek – jako lek zmniejszający postęp tych zaburzeń.
Stosowane flozyn jest szczególnie wskazane u pacjentów obciążonych zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym.
Z cukrzycą typu 2 często współistnieją otyłość, niska aktywność fizyczna, dyslipidemia i nadciśnienie tętnicze. Zwiększają one prawdopodobieństwo powikłań związanych z układem krążenia, takich jak choroba wieńcowa czy zawał serca.
W jednym z dużych badań klinicznych wykazano, że kanagliflozyna w sposób istotny statystycznie zmniejsza ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego i obniża ciśnienie tętnicze.
Przeciwwskazania do stosowania gliflozyn
- Nadwrażliwość na substancję czynną;
- Ciąża i okres karmienia piersią;
- Stopa cukrzycowa z owrzodzeniem skóry;
- Zaburzona czynność nerek – spadek wskaźnika filtracji (GFR) poniżej 30 ml/min/1,73 m2 jest przeciwwskazaniem bezwzględnym. Przy wartości GFR 60-30 należy zachować ostrożność przy stosowaniu flozyn oraz zmniejszyć dawkę leku i regularnie kontrolować funkcje nerek [1-5].
Najczęstsze działania uboczne stosowania gliflozyn
Jak każdy lek, również flozyny mogą wywoływać różne działania uboczne. Wynikają one głównie z mechanizmu ich działania – zwiększania wydalania glukozy z moczem. Zwiększa to ryzyko infekcji układu moczowego i narządów płciowych, prowadzi do zwiększonej produkcji moczu, co z kolei może przyczyniać się do odwodnienia. Może ono objawiać się poprzez:
- zawroty głowy,
- osłabienie i wzmożoną męczliwość,
- suchość śluzówek i skóry.
Dlatego podczas terapii gliflozynami bardzo ważne jest dbanie o odpowiednie nawodnienie. Same flozyny nie zwiększają ryzyka spadku poziomu glukozy we krwi poniżej normy (czyli hipoglikemii). Należy jednak zachować ostrożność w sytuacji przyjmowania ich z innymi lekami na cukrzycę, np. insuliną [1-4].
W związku z szerokim rozpowszechnieniem cukrzycy, stale opracowywane są coraz nowocześniejsze leki. Mają one zastąpić częste i uciążliwe wstrzyknięcia insuliny i zapewnić komfort choremu. Jednymi z takich nowości są gliflozyny, które nie tylko regulują gospodarkę węglowodanową organizmu, ale także zmniejszają ryzyko szeregu chorób powiązanych z cukrzycą. Działają szczególnie korzystnie na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, obniżając ciśnienie tętnicze i zmniejszając ryzyko szeregu powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu.
Przeczytaj również:
Wpływ cukrzycy na rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego
Źródła:
- Interna Szczeklika, pod red. Gajewski P., Kraków 2020.
- McGurnaghan S.J., Brierley L., Caparrotta T. I in., Scottish Diabetes Research Network Epidemiology Group. The effect of dapagliflozin on glycaemic control and other cardiovascular disease risk factors in type 2 diabetes mellitus: a real-world observational study. Diabetologia. 2019; 62(4): 621-632.
- Deeks E.D., Scheen A.J., Canagliflozin: A Review in Type 2 Diabetes. Drugs. 2017; 77(14): 1577-1592.
- Zasady postępowania w cukrzycy. Zalecenia dla lekarzy POZ – Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce i Polskiego Towarzystwa. Diabetologicznego zalecane przez konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej i w dziedzinie diabetologii. Forum Medycyny Rodzinnej 2019; 13 (2): 45-94.
- Neal B., Perkovic V., Mahaffey K.W. i in., CANVAS Program Collaborative Group. Canagliflozin and Cardiovascular and Renal Events in Type 2 Diabetes. N Engl J Med. 2017; 377(7): 644-657.
