Nos i jama ustna a układ odpornościowy – jaki mają związek?

Rola dróg oddechowych w organizmie 

Drogi oddechowe mają duże znaczenie dla organizmu – umożliwiają i kontrolują oddychanie. Niestety są również drogą do wniknięcia dla potencjalnie szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak alergeny, bakterie i wirusy oraz cząsteczki znajdujące się w powietrzu. 

Te dwie „bramy”, jakimi są nos i usta, działają jak złożone mechanizmy. Nos zachowuje się jak detektor jakości powietrza, którego zadaniem jest chemiczna analiza, a następnie nawilżanie, ogrzewanie i oczyszczanie powietrza tak, aby dotarło do płuc w jak najlepszym stanie. Ponadto, dzięki zmysłowi węchu rozpoznajemy i wybieramy jedzenie i napoje. Pomaga nam on również w rozpoznawaniu zagrożeń, takich jak dym czy gaz. Tę ważną rolę nosa uświadomiliśmy sobie jeszcze bardziej podczas pandemii, kiedy tak wiele osób straciło zmysł węchu z powodu COVID-19, a jego odzyskanie zajęło tygodnie, a nawet miesiące. 

Ponadto, zewnętrzne cząsteczki i mikroorganizmy są zatrzymywane przez śluz i rzęski znajdujące się na błonie śluzowej nosa. Ich wydalanie jest możliwe również poprzez kichanie, co ogranicza prawdopodobieństwo ich przedostania się do organizmu. 

Również jama ustna, dzięki obecności śliny i jej składników enzymatycznych, zapobiega przedostawaniu się do organizmu niepożądanych mikroorganizmów. 

Wspólną cechą nosa i jamy ustnej jest obecność śluzu stanowiącego pierwszą linię obrony. Komórki nabłonka wydzielają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwzapalnym i immunologicznym. 

Jak dbać o nos i jamę ustną? 

W trosce o te dwa narządy, których budowa przyczynia się też w dużej mierze do tego, że nasz wygląd jest niepowtarzalny, konieczne jest stałe podejmowanie działań profilaktycznych, takich jak:   

• płukanie nosa i jamy ustnej;   
• częste mycie rąk;  
• unikanie kontaktu z oczami;  
• noszenie maseczek w okresach pandemii lub w miejscach, takich jak obszary przemysłowe, zanieczyszczone smogiem miasta, miejsca mocno zakurzone, zatłoczone środki transportu publicznego itp.  

Cenne wsparcie mogą również zapewnić substancje roślinne, które można obecnie badać i poznawać dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych metod i technologii, a które dzięki fizjologicznym i niefarmakologicznym mechanizmom działania są przydatne we wspieraniu fizjologicznych mechanizmów obronnych nosa i jamy ustnej.  

Badania naukowe pozwoliły na opracowanie systemów substancji naturalnych, które są w stanie stworzyć na poziomie nosa warstwę śluzowo-adhezyjną. Są to np.:  

• frakcja taninowa (z oczaru wirginijskiego),  
• frakcja fenolowa (z czarnego bzu),  
• halit (sól pozyskiwana metodą wydobywczą, nieprzetwarzana chemicznie). 

Pomaga ona chronić błonę śluzową przed czynnikami zewnętrznymi oraz zachować integralność bariery nabłonkowej jam nosowych. 

Dalsze badania z zakresu metabolomiki i biologii systemów pozwoliły na wskazanie substancji przydatnych do ochrony jamy ustnej przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wirusy i bakterie, już od najmłodszych lat. Są to np.: 

• frakcja taninowa (z rzepiku),  
• frakcja polisacharydowa (ze ślazu dzikiego i jeżówki bladej),  
• frakcja rezinoidowa (z doględki mocnej). 

Wpływ witaminy C na organizm 

Doskonałą pomocą we wspieraniu układu odpornościowego jest też witamina C (kwas askorbinowy), będąca niezbędnym związkiem dla naszego organizmu. Wprawdzie potrzebujemy tylko niewielkich ilości witaminy C, ale nie potrafimy jej sami syntetyzować, więc musimy ją przyswajać z żywności lub suplementów diety, najlepiej tych w pełni naturalnych. Jest to mikroelement przydatny nie tylko do normalnego funkcjonowania układu odpornościowego, ale i nerwowego:  

• pomaga zmniejszyć zmęczenie i znużenie; 
• uczestniczy w syntezie L-karnityny – cząsteczki zaangażowanej w metabolizm tłuszczu; 
• jest istotny w syntezie hormonów, które regulują reakcję na stres. 

Bezpieczna dawka witaminy C 

Istnieje przekonanie, że tylko suplementacja dużych dawek witaminy C może być korzystna dla organizmu. Warto jednak wiedzieć, że ilość witaminy C, którą organizm może przechowywać jest bardzo ograniczona (1,2-2 g), a jej nadmiar jest eliminowany przez nerki. Najnowsze badania pokazują, że po przekroczeniu dziennej dawki 200 mg, wchłanianie witaminy C drastycznie spada, a jej niewchłonięta pozostałość może powodować zaburzenia jelitowe, dlatego lepiej jest podzielić jej spożycie na małe dawki niż przyjmować jedną dużą dawkę. 

Większość suplementów diety dostarcza witaminę C produkowaną na drodze syntezy chemicznej, niemniej istnieją też takie, w których witamina C jest pozyskiwana z aceroli, stanowiącej jedno z najbogatszych naturalnych źródeł tej substancji. 

Przeczytaj również:
Witamina C na przeziębienie – czy pomaga w jego zapobieganiu i leczeniu?