Próchnica. Jak się jej pozbyć?

Próchnica jest wynikiem zaniedbań higienicznych w jamie ustnej, w tym nieprawidłowego szczotkowania zębów. Zaledwie połowa Polaków myje zęby codziennie rano i wieczorem.

95% dorosłych oraz 90% dzieci i nastolatków w Polsce ma próchnicę.

Zaawansowaną chorobę można zauważyć już u rocznych dzieci, a co drugi nastolatek z powodu próchnicy traci zęby stałe. Lekceważenie higieny jamy ustnej to w konsekwencji przewlekła próchnica i poważne choroby jamy ustnej. Przyczyniają się one również do rozwoju takich chorób jak zapalenie wsierdzia, kłębuszkowe zapalenie nerek, zaostrzenie nieswoistego zapalenia jelita, bezpłodność lub trudności z zajściem w ciążę. Bakterie wraz z toksynami przedostają się do krwiobiegu i zarażają inne narządy wewnętrzne. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka i odpowiednie dbanie o higienę jamy ustnej.

Czy próchnica jest zaraźliwa?

Próchnica zębów to choroba bateryjna należąca do chorób zakaźnych. Bardzo łatwo przenosi się pomiędzy ludźmi, jednak coraz częściej widać również przypadki zachorowań wśród zwierząt. Już noworodki są narażone na próchnicę. Jeśli rodzice sprawdzają temperaturę pokarmu, korzystając z łyżeczki lub butelki dziecka, przenoszą bakterie do ust dziecka. Pamiętaj, aby sprawdzać jedzenie swoimi sztućcami, a mleko odlać do czystej szklanki. Nie oblizuj też smoczka, by usunąć zabrudzenia ani nie całuj dziecka w usta. W obu przypadkach maluch narażony jest na kontakt z bakteriami powodującymi między innymi próchnicę i choroby jamy ustnej.

Można zarazić się również poprzez używanie tych samych sztućców, naczyń, szczoteczki, kubka do płukania ust, a także przez pocałunki z osobą chorą.

Przyczyny próchnicy

• Słabe kości,
• nieregularne lub niedokładne mycie zębów, niestosowanie nici dentystycznych oraz płynów do płukania ust,
• powstawanie płytki nazębnej, co prowadzi do gromadzenia się i namnażania bakterii,
• częste spożywanie klejących pokarmów,
• podjadanie słodyczy i picie słodzonych napojów,
• długotrwałe zaleganie jedzenia w bruzdach, dołkach i przestrzeniach międzyzębowych,
• stany zapalne.

Za próchnicę odpowiadają przede wszystkim bakterie z gatunku Streptococcus mutans. Rozkładają one cukry i produkują kwasy, które rozpuszczają mineralną strukturę szkliwa. Kolonie bakterii tworzą na powierzchni zębów żółty nalot nazywany płytką nazębną.

Już po 10 minutach od zjedzenia cukrów pH znacząco się obniża. Prowadzi to do demineralizacji, szkliwo traci wapń i staje się porowate. 

Porowatość szkliwa to białe, matowe plamy na zębach, które mogą z czasem ciemnieć. Takie zmiany są na szczęście odwracalne, jednak musimy pozbyć się złych nawyków. W przeciwnym razie do porowatości zaczną wnikać bakterie, które spowodują silny ból zęba, w konsekwencji prowadząc do jego obumierania. Obumarły ząb trzeba leczyć kanałowo, co wiąże się z kosztami i bólem. 

Jak leczyć próchnicę?

Jednym z podstawowych sposobów leczenia próchnicy jest remineralizacja, czyli potocznie fluoryzacja. W ten sposób leczy się tak zwaną próchnicę początkową. Dostarczamy naszemu organizmowi wszelkich minerałów, które stracił. Nie wymaga to borowania w zębach, jednak zabieg należy kilka razy powtórzyć.

Leczenie próchnicy zaawansowanej to przede wszystkim plombowanie. Sprawdza się ono, gdy zębina (mniej odporna na próchnicę niż szkliwo) jest zniszczona i miękka. Stomatolog usuwa wtedy całą zainfekowaną próchnicę tradycyjnym wiertłem, rzadziej laserem lub rozpuszczającym zmiany żelem i odbudowuje ją plombą.

Jak dbać o higienę jamy ustnej, aby uniknąć próchnicy?

• Myj zęby minimum 2 razy dziennie ok. 20-30 minut po jedzeniu, szczotkując je dokładnie przez ok. 2 minuty.
• Nitkuj przestrzenie międzyzębowe po każdym posiłku.
• Ogranicz ilość cukrów, jedz produkty białkowe i pamiętaj o suplementacji witaminy A, C, D, wapnia i fluoru.
• Usuwaj kamień nazębny minimum raz do roku.
• Umów się na wizytę kontrolną u dentysty minimum raz do roku.

Próchnica butelkowa – co to jest?

Próchnica butelkowa dotyczy zębów mlecznych u dzieci. Najbardziej narażone są górne siekacze, ale może ona objąć również pozostałe zęby. Jej objawem są brązowe plamki na powierzchni szkliwa.

Główną przyczyną próchnicy butelkowej jest długotrwałe podawanie słodzonych napojów przez butelkę ze smoczkiem. 

Dziecko jest często dokarmiane krótko przed snem albo podczas drzemki. Zmniejsza się wówczas ilość produkowanej śliny, przez co zęby mają dłuższy kontakt z węglowodanami. Spożywanie tego typu pokarmów przez dłuższy czas może spowodować szybki spadek pH płytki nazębnej. Może to jeszcze zintensyfikować demineralizację szkliwa.

Próchnica butelkowa może przyczynić się do powstania wad zgryzu z powodu przedwczesnej utraty zębów mlecznych. Może ona prowadzić do opóźnienia wyrżnięcia zębów stałych. Przedłużający się brak uzębienia lub jego niekompletność mogą spowodować rozwój wad zgryzu, a w konsekwencji zaburzenia żucia.   

Jeżeli zauważysz próchnicę na zębach mlecznych dziecka, udaj się z nim do stomatologa. Lekarz wyleczy ubytki, zapobiegając tym samym dalszemu rozwojowi próchnicy. Wpływa to również na prawidłową wymianę zębów mlecznych na stałe.

Poza regularnymi wizytami u stomatologa zadbaj o prawidłową higienę jamy ustnej dziecka. Powinno ono szczotkować zęby przynajmniej dwa razy dziennie. Zrezygnuj też z podawania maluchowi słodkich i lepkich napojów. Zastąp je wodą. Z uwagi na bezpieczeństwo dziecka nie pozwalaj mu zasypiać podczas jedzenia z butelki.