Dysgrafia u dzieci. Jakie są przyczyny? Jak ćwiczyć z dzieckiem?

Kilka słów o dysgrafii

Termin ten pochodzi z języka greckiego i oznacza w dosłownym tłumaczeniu nie piszę. Dysgrafia przejawia się trudnościami w nauce pisania, nieczytelnym i nieestetycznym stylem pisma. Często pismo osoby dotkniętej dysgrafią określane jest mianem „jak kura pazurem”.

Dysgrafia (wraz z dysortografią, dyskalkulią i dysleksją) zaliczana jest do dysleksji rozwojowej. Zdarza się, że osoba borykająca się z dysgrafią przejawia także inne trudności w postaci problemów w opanowaniu czytania (dysleksja), jednak nie jest to regułą, a dotyczy około 23% uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu.

Dziecko, które nie ma innych trudności w nauce niż dysgrafia, najczęściej dowiaduje się o niej dopiero w późniejszych latach.

Dzieje się tak dlatego, że dysgrafia nie jest tak łatwo zauważalna, jak np. trudności w czytaniu. W młodszych klasach nie zadaje się jeszcze prac pisemnych.

Po czym rozpoznać dysgrafię u dziecka? Objawy

Uczeń z dysgrafią nie ma kłopotów z napisaniem pojedynczych liter. Trudności pojawiają się w momencie, kiedy trzeba te litery ze sobą połączyć. Ponadto sposób pisania znacznie odbiega od pisania osoby zdrowej.

Dysgrafik pisze w sposób skomplikowany, litery mogą być stawiane w złej kolejności i złym kierunku lub nakładają się na siebie. Bywają nachylone, mało kształtne.

Dziecko z dysgrafią niechętnie pisze. Jest to dla niego męczące, a nawet wstydliwe. Trudność sprawia mu trzymanie w ręku długopisu, a ręce zaczynają drżeć. Innym objawem dysgrafii może być niechęć do rysowania czy malowania, ponieważ prace wydają się niechlujne i mało staranne.

Przyczyny dysgrafii

Przyczyn dysgrafii należy doszukiwać się w dwóch układach – mięśniowym i nerwowym. Dzieci, które przejawiają trudności ruchowe, mają kłopot z łączeniem liter w linii ciągłej. Zaś te, u których wykazano nieprawidłowości w percepcji wzrokowej, często nakładają litery na siebie lub stawiają je w zbyt dużych odstępach.

Trudności te nie są wynikiem wad wzroku, a drogi, która przekazuje sygnały z oka do mózgu. Do przyczyn dysgrafii zalicza się również niskie napięcie mięśniowe oraz zaburzenia motoryki małej, odpowiedzialnej między innymi za ruch ręki podczas pisania.

Dysgrafia a leworęczność

Dość często zdarza się, że osoby, u których stwierdzono dysgrafię, są lewo- lub oburęczne. Ma to związek z lateralizacją (przewagą lewej lub prawej strony ciała, w tym ręki dominującej), która dzieje się w układzie nerwowym. Nie jest to jednak regułą, a nierzadko osoby leworęczne mają piękne pismo.

Dysgrafia może pojawić się u dziecka leworęcznego, które jest zmuszane do pisania prawą ręką.

Diagnoza dysgrafii

Doświadczony nauczyciel bez trudu zauważy objawy dysgrafii u ucznia. Diagnoza rozpoczyna się u psychologa i pedagoga szkolnego, a następnie dziecko jest kierowane do poradni psychologiczno-pedagogicznej na dalszą diagnozę.

Potrzebna może okazać się wizyta u lekarza, aby wykluczyć niedowłady, porażenia czy wady wzroku. Im szybciej dysgrafia zostanie prawidłowo zdiagnozowana, tym szybciej będzie można wdrożyć odpowiednie ćwiczenia.

Przykłady ćwiczeń dla dzieci z dysgrafią

• Ćwiczenia rozmachowe, których celem jest rozluźnienie mięśni przedramienia i ramienia, np. krążenia ramionami, naśladowanie szybującego samolotu, rysowanie oburącz w powietrzu;
• malowanie ścian, kartonów, płyt, które wymaga wykonywania poziomych i pionowych ruchów (od lewej do prawej, z góry na dół) lub zamalowywanie powierzchni okrężnymi ruchami;
• nawlekanie korali na sznurek;
• dzielenie małych przedmiotów, np. kamyków, guzików;
• wyszywanie;
• gra w bierki, pchełki;
• robienie szlaczków;
• łączenie kropek;
• rysowanie przez kalkę;
• budowanie z klocków;
• wyklejanki i wydzieranki, np. obrazki z kuleczek bibułowych;
• zabawy paluszkowe.

Dziecko z dysgrafią szybko się męczy, dlatego ćwiczenia nie powinny trwać za długo.

Przepisywanie tekstów nie jest zbyt dobrym ćwiczeniem, ponieważ dziecko jeszcze bardziej zmęczy się i zniechęci się do pisania. Jeśli jednak chcesz nakłonić dziecko do napisania czegoś, niech będzie to jego autorski tekst, np. list do kolegi z wakacji lub wakacyjna pocztówka. W krótkiej formie dziecko będzie mogło wykazać się inwencją twórczą.

Czy dysgrafik może mieć ulgi w szkole?

Uczeń ze stwierdzoną dysgrafią, u którego mimo terapii charakter pisma się nie poprawił, może ubiegać się o możliwość przepisywania zeszytu na komputerze i drukowania przygotowanych w ten sposób notatek.

Możliwe jest też używanie przez dziecko komputera podczas lekcji, aby mogło na bieżąco notować. Niestety są to dość rzadko stosowane metody w Polsce.