Poród – przebieg i przygotowanie 

Poród – co to jest? 

Ciąża to czas oczekiwania na pojawienie się dziecka, którego finałem jest poród. Definicja mówi, że poród to szereg następujących po sobie procesów mających na celu wydanie na świat potomstwa (dojrzałego płodu). Poród u człowieka powinien nastąpić ok. 40. tygodnia ciąży. Wtedy bowiem dziecko jest gotowe do życia poza organizmem matki. Dopuszczalne są jednak dwutygodniowe odchylenia. 

Przygotowanie do porodu – co zrobić przed porodem? 

Każdy poród jest inny i ciężko przewidzieć, jak będzie przebiegał. Ciąża u człowieka trwa jednak 9 miesięcy, podczas których warto się przygotować na możliwe scenariusze. Najpóźniej na dwa miesiące przed planowanym terminem porodu powinnaś już wiedzieć wszystko o porodzie, by czuć się bezpiecznie, wiedząc, co może się wydarzyć. Co jeszcze można zrobić przed porodem? 

1. Warto zapisać się do szkoły rodzenia, która przygotuje przyszłych rodziców do porodu i opieki nad dzieckiem. Podczas zajęć poznacie między innymi fazy porodu, jego pierwsze objawy czy techniki łagodzenia bólu porodowego. Nauczycie się także prawidłowego oddychania wspierającego poród.  
2. Jeżeli tylko jest taka możliwość, postaraj się odwiedzić szpital, w którym planujesz rodzić. Sprawdźcie, w którym miejscu przyjmowane są rodzące, dowiedzcie się, czy ojciec dziecka będzie mógł przebywać z Wami po porodzie. Takie odwiedziny są czasami organizowane w ramach szkoły rodzenia. Warto z nich skorzystać, by poznać pracujące na oddziale położne i zobaczyć salę porodową. 
3. Jeszcze w czasie trwania ciąży należy przygotować i omówić plan porodu z lekarzem prowadzącym i położną. Zweryfikują oni, czy Twoje prośby będą możliwe do spełnienia i podpowiedzą, co jeszcze warto zawrzeć w tym dokumencie.  
4. Porozmawiaj o swoich oczekiwaniach z osobą, która będzie Ci towarzyszyła podczas porodu. Powinna ona sprawdzić najszybsze trasy dojazdu do wybranego przez Ciebie szpitala, dowiedzieć się, gdzie znajduje się wejście dla ciężarnych i parking. Osoba towarzysząca powinna także wiedzieć, gdzie znajduje się Twoja torba do szpitala i najważniejsze dokumenty. Jeżeli poród zacznie się niespodziewanie i będzie postępował bardzo szybko, możecie nie mieć czasu na rozważanie takich kwestii. 

Poród naturalny a poród drogami natury 

Przyjęło się, że określenie „poród naturalny” utożsamia się z terminem „poród drogami natury”. Tymczasem okazuje się, że różnica między nimi jest znacząca, dotyczy bowiem przebiegu akcji porodowej.  

Zgodnie z definicją WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) poród naturalny: 

• rozpoczyna się o czasie (ciąża donoszona, między 37. a 42. tygodniem ciąży),  
• jest spontaniczny (niewspomagany interwencją medyczną), 
• od rozpoczęcia porodu aż do jego zakończenia występuje niskie ryzyko komplikacji, 
• po porodzie matka i dziecko są w dobrym stanie zdrowia. 

Natomiast poród drogami natury to poród z zastosowaniem interwencji medycznej. W takim scenariuszu poród jest wspomagany farmakologicznie, np. poprzez podanie oksytocyny, znieczulenia, nacięcie krocza czy użycie próżnociągu. Brak ingerencji mógłby się natomiast wiązać z zagrożeniem życia matki lub dziecka. 

Czasami decyzje o wyborze sposobu porodu podejmuje się już na etapie ciąży. Gdy istnieje ryzyko utraty zdrowia lub życia mamy bądź dziecka, lekarz ocenia, czy poród naturalny będzie możliwy. Najczęściej jednak decyzja o tym, czy poród odbędzie się naturalnie, czy drogami natury zapada dopiero podczas akcji porodowej. 

Poród a cesarskie cięcie 

Przy porodzie zagrożonym komplikacjami lekarz może podjąć decyzję o cesarskim cięciu. Jest to tzw. poród operacyjny, polegający na przecięciu powłok brzusznych i wydobyciu w ten sposób dziecka. Jest to poważna operacja, którą powinno się wykonywać wyłącznie wtedy, gdy są ku temu istotne powody natury medycznej.  

Cesarskie cięcie może być nagłe lub planowe. W pierwszym przypadku zabieg przeprowadza się w następujących sytuacjach: 

• nasilająca się gorączka, objawy infekcji, braku postępu porodu w I fazie (brak rozwarcia szyjki macicy mimo dynamicznej czynności skurczowej) lub II fazie (czas trwania wynosi ponad 2 godziny, dziecko znajduje się zbyt wysoko w kanale rodnym, by zastosować poród kleszczowy lub próżnociąg, dziecko nie mieści się w miednicy), 
• zaburzenia tętna płodu, 
• krwawienie z dróg rodnych (odklejenie łożyska), 
• stan przedrzucawkowy (bardzo wysokie ciśnienie tętnicze, białkomocz, zaburzenia widzenia, bóle głowy i nadbrzusza). 

Planowane cięcie cesarskie wykonuje się zazwyczaj w okolicach 38. tygodnia ciąży, w godzinach przedpołudniowych. Do najczęstszych przesłanek do planowanego cesarskiego cięcia należą: 

• ze strony dziecka: nieprawidłowe ułożenie dziecka w macicy, dysproporcja płodowo-miedniczna (dziecko jest zbyt duże w stosunku do wielkości miednicy), ciąża wielopłodowa, 
• ze strony matki: ze wskazań medycznych (neurologicznych, okulistycznych, psychicznych, ortopedycznych, kardiologicznych), łożysko przodujące. 

Poród fizjologiczny jest najlepszym rozwiązaniem dla dziecka, ponieważ stymuluje procesy adaptacji do nowych warunków życia poza ciałem matki. Dziecko, które urodziło się drogą cesarskiego cięcia, może mieć w przyszłości problemy z układem oddechowym. Podczas operacji mogą także wystąpić powikłania, np. infekcje, duża utrata krwi związana z uszkodzeniem naczyń krwionośnych w macicy. Dochodzenie do formy może trwać kilka miesięcy. Czasami jednak poród drogami natury nie jest możliwy i wtedy cesarskie cięcie jest jedynym bezpiecznym sposobem na zakończenie ciąży. 

Objawy porodu – kiedy się zaczyna? 

Nie ma jednego gotowego scenariusza przebiegu porodu dziecka. Każdy postępuje w innym rytmie i tempie. U niektórych kobiet rozpoczyna się wyraźnymi skurczami, przebiega szybko i dynamicznie. U innych słabe skurcze mogą trwać wiele godzin, a poród raz przyspiesza, a raz zwalnia. O ile matka i dziecko nie są zagrożone, każdy z tych scenariuszy jest prawidłowy. 

Kiedy rozpoczyna się poród? Objawy świadczące o jego początku to: 

• odejście czopa śluzowego (duża ilość gęstego śluzu w kolorze różowawym lub brunatnym), 
• odejście wód płodowych (delikatne sączenie lub gwałtowny strumień), 
• biegunka lub wymioty, 
• uporczywy, tępy ból okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa, 
• dreszcze i drżenie całego ciała. 

Nie wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić. Warto raz jeszcze powtórzyć, że każdy poród jest inny.  

Kiedy jechać do szpitala? 

Nie warto jechać do szpitala, gdy tylko pojawią się pierwsze skurcze. Jeżeli czujesz się dobrze i nie dzieje się nic niepokojącego, lepiej będzie, gdy zostaniesz w domu. Poród może trwać jeszcze wiele godzin, które łatwiej będzie Ci przetrwać w znanym Ci miejscu. Weź prysznic, zjedz lekki posiłek, pospaceruj. Postaraj się dobrze wykorzystać czas przed czekającym Cię wysiłkiem. 

Są jednak sytuacje, w których należy jak najszybciej udać się do najbliższej izby przyjęć. Należą do nich: 

• odejście zielonkawych wód płodowych, 
• skurcze są bardzo silne, a przerwy między nimi są krótsze niż 5 minut, 
• minęło kilka godzin od odejścia czystych wód płodowych, ale nie pojawiły się inne oznaki porodu, 
• nie czujesz ruchów płodu lub ruchy są dużo słabsze, 
• pojawiło się krwawienie, 
• jesteś bardzo zdenerwowana i zestresowana i czujesz, że bezpieczniej będzie na porodówce. 

Fazy porodu – jak wygląda poród? 

Poród dziecka rzadko wygląda tak, jak na filmach – gwałtowne odejście wód płodowych i bardzo silne skurcze. Zazwyczaj trwa on kilka godzin lub nawet dni, podczas których występują niewielkie i nieregularne skurcze macicy. Gdy trwają one dłużej niż 30 sekund, stopniowo narastają, a przerwy między nimi są coraz krótsze, nie ma już wątpliwości, że poród się rozpoczął.  

Wraz z postępem porodu zmienia się siła, długość, rodzaj i częstotliwość odczuwanych skurczy. Zmianie ulega także zachowanie rodzącej i jej stan emocjonalny. Na początku obserwuje się podekscytowanie, które następnie przychodzi w skupienie na sobie i pracy nad ciałem. Pod koniec I fazy porodu może jednak przyjść zniechęcenie i rezygnacja, które w II fazie ustępują miejsca gotowości do działania.  

Poród u człowieka dzielimy na 3 okresy. 

I faza porodu – regularne skurcze, rozwarcie i skracanie szyjki macicy 

Gdy skurcze stają się regularne, pojawiają się co 8-10 minut i trwają około 30 sekund, mówimy o wejściu w pierwszą aktywą fazę porodu. Jest to najdłuższy okres, podczas którego szyjka macicy musi się rozewrzeć do 10 cm, co trwa zazwyczaj około 14 godzin przy pierwszym porodzie. Przy kolejnych zajmuje to około 8 godzin.  

Jeżeli czujesz się dobrze, możesz zostać w domu i się zrelaksować. W tym czasie najważniejszy jest ruch i częsta zmiana pozycji. Można także zastosować immersję wodną, czyli polewanie brzuszka i dolnej części pleców ciepłą wodą. Jest to tez dobry moment na zjedzenie lekkiego posiłku, by zadbać o energię do czekającego Cię wysiłku. 

II faza porodu – narodziny dziecka 

Kiedy skurcze stają się coraz częstsze i występują co 5 minut, należy udać się do szpitala. Na izbie przyjęć zostanie przeprowadzony wywiad dotyczący przebiegu ciąży i trwającej akcji porodowej. Zostaniesz zbadana ginekologicznie przez położną, która sprawdzi również zapis KTG. Jeżeli wszystko będzie w normie, zostaniesz przyjęta na salę porodową. 

II okres porodu nie powinien trwać dłużej niż 2 godziny. W tym czasie kobieta powinna wsłuchać się w swoje ciało i skupić na prawidłowym oddychaniu. Gdy pojawiają się skurcze, należy zadbać o pozycje wertykalne, w których naturalna siła grawitacji wspomaga poród.   

W tym czasie położna może podjąć decyzje o nacięciu krocza. Warto jednak pamiętać, że nie jest to obligatoryjne i położna powinna zrobić wszystko, by tego uniknąć.  

Druga faza porodu kończy się wraz z pojawieniem się dziecka. 

III faza porodu – wydalenie łożyska i odcięcie pępowiny 

Maluszek powinien pozostawać w kontakcie skóra do skóry z mamą. W tym czasie, pod wpływem oksytocyny, następuje odklejenie i wydalenie łożyska. W trzeciej fazie porodu przecina się pępowinę łączącą noworodka z mamą. 

Co robić podczas porodu? 

1. Ruszaj się. W czasie porodu staraj się być aktywna, często zmieniaj pozycje. Spaceruj, korzystaj z piłki lub worka sako, weź prysznic. 
2. Oddychaj. Dostosuj sposób oddychania do częstotliwości i intensywności skurczy. Świadomy oddech pomaga łagodzić ból i rozluźnia. 
3. Relaksuj się w przerwach między skurczami. Możesz na przykład słuchać ulubionej muzyki. 
4. Pij dużo wody. 
5. W czasie parcia postaraj się przyjąć jak najbardziej wertykalną pozycję i przyj zgodnie z rytmem skurczów. 

Podczas porodu na świecie pojawi się Twoje dziecko. Jest to chwila, na którą czekasz przez całą ciążę. To oczywiste, że chciałabyś wiedzieć wszystko o porodzie i jego etapach. Powinnaś także poznać możliwe scenariusze przebiegu porodu i metody łagodzenia bólu porodowego. W zdobyciu odpowiedniej wiedzy może pomóc szkoła rodzenia, która przygotuje Was mentalnie na moment pojawienia się potomka w Waszym życiu. Warto jednak pamiętać o tym, że poród jest kwestią indywidualną i ciężko przewidzieć jego przebieg.  

Źródła: 

• Rodzicpoludzku.pl/ [dostęp: 09.03.2021 r.]. 
• https://www.edziecko.pl/ciaza_i_porod/7,79309,24847574,porod-naturalny-a-porod-drogami-natury-czym-sie-roznia.html [dostęp: 09.03.2021 r.]. 
• https://www.babyboom.pl/ciaza/porod/co-to-jest-porod [dostęp: 09.03.2021 r.].