Czym są badania czynnościowe?
Badania czynnościowe to grupa badań dostarczających informacji na temat działania „czynności” określonego układu. Mają one charakter nieinwazyjny i są ważnym narzędziem diagnostycznym. Z uwagi na to, jaki układ poddawany jest diagnostyce, wyróżnia się badania czynnościowe m.in.:
Wśród badań tego typu wskazać należy te, które mogą być wykonywane przez pacjenta samodzielnie, np. pomiar ciśnienia tętniczego, oraz przez personel medyczny przy użyciu specjalistycznego sprzętu.
Badania czynnościowe – na czym polegają?
Badania czynnościowe stanowią bardzo różnorodną grupę nie tylko z uwagi na to, że odmienny może być przedmiot ich badań, ale również ze względu na wykorzystywane techniki i urządzenia. Mogą także w różnym stopniu wymagać zaangażowania pacjenta, a czas ich wykonywania waha się do kilku minut nawet do 24 godzin.
Rodzaje testów czynnościowych
Do najpopularniejszych badań czynności narządów należą te, które służą diagnostyce chorób płuc i oskrzeli. Testami czynnościowymi układu oddechowego są:
- Spirometria: umożliwia ocenę objętości i pojemności płuc przy pomocy spirometru, który rejestruje spokojny oddech, natężony wdech-wydech i maksymalną wentylację dowolną;
- Pomiar DLCO: do jego wykonania służy tlenek węgla podany pacjentowi w bezpiecznych ilościach. Na podstawie jego zawartości w wydychanym powietrzu określa się zdolność dyfuzyjną płuc;
- Bodypletyzmografia: bada ilość powietrza zalegającego w płucach i określa ich całkowitą pojemność. Pacjent w czasie badania przebywa w szczelnej kabinie wyposażonej w czujniki zamiany ciśnienia;
- Test marszowy: polega maszerowaniu pacjenta przez 6 minut w jego własnym tempie po długim korytarzu. Określenie długości pokonanej przez niego w tym czasie pomaga określić tolerancję wysiłku i ocenić wydolność organizmu.
Badania czynnościowe mają duże znaczenie także w diagnostyce chorób układu krążenia. Zalicza się do nich:
- Pomiar ciśnienia tętniczego: jest prostym badaniem, które pacjent może wykonać samodzielnie w domu. Jego wyniki pozwalają określić siłę, z jaką krew pompowana przez serce uderza o ściany naczyń tętniczych;
- Elektrokardiografię (EKG): służy określeniu pracy serca przy pomocy elektrokardiogramu, który rejestruje impulsy elektryczne powstające w mięśniu sercowym.
- Hotler EKG i ciśnieniowy: polega na całodobowym monitorowaniu pracy serca (holter EKG) i ciśnienia tętniczego krwi (holter ciśnieniowy).
- Próby wysiłkowe: oceniają zmiany w obrębie serca zachodzące w trakcie wysiłku.
Badania czynnościowe dostarczają różnych informacji na temat czynności narządów i są nieocenione przy diagnostyce chorób, zwłaszcza układu krążenia, płuc i oskrzeli.
Źródła:
- Kowalski J., Radwan L., „Diagnostyka czynnościowa płuc w Polsce – rys historyczny” [w:] Pneumonologia i Alergologia Polska, 2009, tom 77, nr 5, s.487–493.
- Pałko T., „Metody i urządzenia do diagnostyki serca” [w:] Inżynier i Fizyk Medyczny, 4/2013 vol. 2.
