Badania czynnościowe – czym są? Rodzaje testów czynnościowych 

Czym są badania czynnościowe? 

Badania czynnościowe to grupa badań dostarczających informacji na temat działania „czynności” określonego układu. Mają one charakter nieinwazyjny i są ważnym narzędziem diagnostycznym. Z uwagi na to, jaki układ poddawany jest diagnostyce, wyróżnia się badania czynnościowe m.in.: 

• układu oddechowego, 
• układu krążenia, 
• układu pokarmowego, 
• narządu ruchu,  
• układu nerwowego. 

Wśród badań tego typu wskazać należy te, które mogą być wykonywane przez pacjenta samodzielnie, np. pomiar ciśnienia tętniczego, oraz przez personel medyczny przy użyciu specjalistycznego sprzętu.  

Badania czynnościowe – na czym polegają?  

Badania czynnościowe stanowią bardzo różnorodną grupę nie tylko z uwagi na to, że odmienny może być przedmiot ich badań, ale również ze względu na wykorzystywane techniki i urządzenia. Mogą także w różnym stopniu wymagać zaangażowania pacjenta, a czas ich wykonywania waha się do kilku minut nawet do 24 godzin. 

Rodzaje testów czynnościowych 

Do najpopularniejszych badań czynności narządów należą te, które służą diagnostyce chorób płuc i oskrzeli. Testami czynnościowymi układu oddechowego są: 

• Spirometria: umożliwia ocenę objętości i pojemności płuc przy pomocy spirometru, który rejestruje spokojny oddech, natężony wdech-wydech i maksymalną wentylację dowolną;  
• Pomiar DLCO: do jego wykonania służy tlenek węgla podany pacjentowi w bezpiecznych ilościach. Na podstawie jego zawartości w wydychanym powietrzu określa się zdolność dyfuzyjną płuc; 
• Bodypletyzmografia: bada ilość powietrza zalegającego w płucach i określa ich całkowitą pojemność. Pacjent w czasie badania przebywa w szczelnej kabinie wyposażonej w czujniki zamiany ciśnienia; 
• Test marszowy: polega maszerowaniu pacjenta przez 6 minut w jego własnym tempie po długim korytarzu. Określenie długości pokonanej przez niego w tym czasie pomaga określić tolerancję wysiłku i ocenić wydolność organizmu.  

Badania czynnościowe mają duże znaczenie także w diagnostyce chorób układu krążenia. Zalicza się do nich: 

• Pomiar ciśnienia tętniczego: jest prostym badaniem, które pacjent może wykonać samodzielnie w domu. Jego wyniki pozwalają określić siłę, z jaką krew pompowana przez serce uderza o ściany naczyń tętniczych; 
• Elektrokardiografię (EKG): służy określeniu pracy serca przy pomocy elektrokardiogramu, który rejestruje impulsy elektryczne powstające w mięśniu sercowym.  
• Hotler EKG i ciśnieniowy: polega na całodobowym monitorowaniu pracy serca (holter EKG) i ciśnienia tętniczego krwi (holter ciśnieniowy). 
• Próby wysiłkowe: oceniają zmiany w obrębie serca zachodzące w trakcie wysiłku.  

Badania czynnościowe dostarczają różnych informacji na temat czynności narządów i są nieocenione przy diagnostyce chorób, zwłaszcza układu krążenia, płuc i oskrzeli.  

Źródła: 

• Kowalski J., Radwan L., „Diagnostyka czynnościowa płuc w Polsce – rys historyczny” [w:] Pneumonologia i Alergologia Polska, 2009, tom 77, nr 5, s.487–493. 
• Pałko T., „Metody i urządzenia do diagnostyki serca” [w:] Inżynier i Fizyk Medyczny, 4/2013 vol. 2.