Artykuły
Badania krwi
W badaniach krwi jako materiał analityczny wykorzystuje się krew. Może być ona wykorzystana w postaci „pełnej”, czyli zawierającej wszystkie składniki, a także wyizolowanej, czyli w postaci surowicy bądź osocza. Krew można pobierać do probówek „czystych”, umożliwiających swobodne wykrzepianie się składników krwi, można też umieścić w probówce preparaty przyspieszające bądź uniemożliwiające krzepnięcie krwi (antykoagulanty).
Do badań biochemicznych stosuje się najczęściej surowicę bądź osocze, rzadziej krew pełną. Badania hematologiczne zawsze wymagają użycia krwi pełnej, badania serologiczne – surowicy i krwi pełnej. Do badań OB wykorzystuje się krew pełną zawierającą roztwór cytrynianu lub EDTA-K2.
Krew powinna być dostarczona do laboratorium niezwłocznie po pobraniu. Temperatura transportu i przechowywania powinna wynosić 4°C.
Jest to prosta, szybka i stosunkowo niebolesna procedura. W większości laboratoriów krew pobiera się w godzinach 7:00-9:00, chociaż zdarza się, że laboratoria pracują nawet do godziny 13:00. Pacjent powinien być wypoczęty, stąd poranne godziny wykonywania badań. Większość badań wymaga stawienia się na czczo. Kolejki, które dla pacjentów są uciążliwe i irytujące, dla personelu medycznego są pożądane, ponieważ wymuszają od pacjentów około piętnastominutowy wypoczynek, który jest zalecany przed procedurą pobrania krwi.
Po wejściu do gabinetu zabiegowego pacjent zostaje poproszony o zajęcie miejsca siedzącego. Następnie pielęgniarka może zapytać, którą rękę pacjent preferuje. Na wskazanej kończynie pielęgniarka palpacyjnie wyczuwa naczynie, z którego będzie pobierać krew żylną, zakłada stazę (opaskę uciskową), a następnie dezynfekuje miejsce wkłucia. W trakcie wysychania preparatu dezynfekującego (nie można go wycierać) przygotowane zostają odpowiednie probówki – inny kolor w zależności od wykonywanych badań. Następnie w odpowiedniej kolejności pobiera się krew do konkretnych probówek. Warto zauważyć, że staza stosowana jest krótko – jest ściągana w momencie, gdy pielęgniarka wkłuwa się w naczynie żylne.
Po zakończeniu pobierania wszystkich próbek igła zostaje usunięta i wyrzucona do czerwonego pojemnika. Na miejsce wkłucia nakłada się jałowy opatrunek. Pacjent powinien uciskać to miejsce przez 3-5 minut. Po badaniu odradza się zginania kończyny i podnoszenia ciężkich przedmiotów.
Krew pobraną do probówek z antykoagulantem (substancją zapobiegającą krzepnięciu) pielęgniarka natychmiast delikatnie miesza. Pobrany materiał zostaje niezwłocznie dostarczony do laboratorium i poddany analizie.
Wykonanie morfologii polega na pobraniu 5 ml krwi żylnej na EDTA (wersenian, będący antykoagulantem). Analityk otrzymujący próbkę krwi ze zleconą morfologią mierzy następujące parametry:
Od lat obserwowany jest nieustanny wzrost liczby chorych na cukrzycę. Przyczyn upatruje się m.in. w tzw. epidemii otyłości i znacznym spadku aktywności fizycznej wśród populacji zachodnich. Niestety wraz ze wzrostem zachorowań wzrasta też liczba chorych cierpiących z powodu odległych powikłań cukrzycy.
Pomiary glukozy można wykonywać na różne sposoby:
Badania można wykonywać w laboratorium (pobierana jest krew żylna), a także w warunkach domowych za pomocą glukometru, który wykorzystuje krew włośniczkową.
Wątroba jest jednym z największych narządów naszego ciała – waży około 1,5 kg. Jest zlokalizowana w prawej okolicy podżebrowej. W ludzkim ciele pełni ona niezliczoną ilość funkcji – od produkcji czynników krzepnięcia, przez metabolizm lipidów, węglowodanów i białek po detoksyfikację.
Jak można się domyślić, diagnostyka chorób wątroby nie jest taka prosta. Ze względu na niezwykłą złożoność funkcjonowania tego organu interpretacja badań laboratoryjnych jest bardzo absorbującym procesem. Najczęściej stosowanymi badaniami laboratoryjnymi w praktyce klinicznej są oznaczenia:
Hormon pobudzający tarczycę (tyreotropina, hormon tyreotropowy, z ang. thyroid stimulating hormone, TSH) to hormon produkowany przez przedni płat przysadki mózgowej – gruczoł znajdujący się w mózgu w regionie zwanym siodłem tureckim.
Wydzielanie TRH pobudzane jest zwiększaniem się stężeń tyreoliberyny (TRH) wydzielanej w podwzgórzu (innym rejonie mózgowia). Wydzielanie hormonów w osi podwzgórze-przysadka-gruczoły dokrewne (w tym przypadku tarczyca) działają na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego. Oznacza to tyle, że w momencie, w którym maleje stężenie hormonów gruczołu dokrewnego, np. hormonów tarczycy, odpowiedzią będzie rosnące stężenie TSH.
Podczas badania pobiera się do probówki próżniowej krew żylną bez antykoagulantu.
Morfologia krwi – nie należy uprawiać intensywnego wysiłku fizycznego, powinno się unikać dużego stresu, a na ok. 15 minut przed badaniem powinno się wypocząć. Na 8 godzin przed morfologią krwi należy pozostać na czczo.
Pomiar glukozy – do badania glukozy na czczo należy zgłosić się około 8-12 godzin po ostatnim posiłku.
Próby wątrobowe – nie jest konieczne żadne specjalne przygotowanie do badania. Powinno się być jednak na czczo – na badanie należy zgłosić się około 12 godzin po ostatnim posiłku.
TSH – ważne, by pacjenci, którzy przyjmują suplementy diety zawierające biotynę, odstawili je minimum dwa dni przed badaniem (jeśli przyjmują dawkę wyższą niż 10 mg na dobę). W badaniach okazało się bowiem, że przyjmowanie tego typu środków zaburza pomiary TSH. Nie ma konieczności pozostania na czczo przed tym badaniem. Ważne jedynie, by wykonać je w godzinach porannych.
Powinno się ją wykonywać raz do roku. Lekarz może zaproponować wykonanie morfologii krwi także w przypadku:
Morfologia to bezpieczne, tanie badanie, które nie niesie za sobą ryzyka powikłań, a przynosi wiele korzyści i ma dużą wartość diagnostyczną. Warto wykonywać ją regularnie.
Pomiary glukozy są skutecznymi i tanimi badaniami, które mogą być stosowane zarówno w diagnostyce, jak i kontroli już wykrytej cukrzycy. Prawidłowa kontrola glikemii jest niezwykle istotna. U dobrze prowadzonego pacjenta występuje niższe ryzyko powikłań takich jak retinopatia cukrzycowa, niewydolność nerek, choroba niedokrwienna serca czy udar mózgu.
Testy wątrobowe zwykle wykonywane są w warunkach szpitalnych u pacjentów w bardzo ciężkim stanie. Objawy mogące sugerować zaburzenia funkcji wątroby to:
Testy te mogą zostać zlecone po ekspozycji na wirus zapalenia wątroby, a także jeśli pacjent zgłasza dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób wątroby. Lekarz może wykonać tego typu badania u pacjentów obciążonych alkoholizmem lub przyjmujących leki o działaniu uszkadzającym wątrobę.
O skierowaniu na badanie TSH decyduje lekarz prowadzący. Należy koniecznie poinformować go o objawach takich jak:
Jak się okazuje, są grupy osób obciążone większym wyzykiem zachorowania na schorzenia związane z tarczycą. Hipotyroidyzm (niedobór hormonów tarczycy z jakiegokolwiek powodu) jest 10 razy częstszy u kobiet. U pacjentów z obciążającą historią rodzinną czy wywiadem (występowanie chorób Hashimoto, Gravesa-Basedova czy innych chorób autoimmunologicznych) znacznie zwiększa się ryzyko rozwinięcia choroby autoimmunologicznej, w tym dotyczącej tarczycy. Także niektóre choroby wrodzone, takie jak zespół Downa, wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania.
Do innych czynników należy nieodpowiednia dieta, uboga w jod, a jednocześnie bogata w składniki upośledzające jego wchłanianie, takie jak rzeżucha, kalafior czy kapusta.
Obecnie sól poddaje się procesowi jodowania. Dzięki temu podaż soli w diecie Polaków wyraźnie wzrosła, a z obserwacji wynika, że ilość pacjentów zgłaszających się z niedoczynnością tarczycy wynikającą z niedoboru jodu zmniejsza się.
Czynnikiem ryzyka niedoboru hormonów tarczycy jest także wystąpienie wzrostu zapotrzebowania na te właśnie hormony, np. ciąża.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
