Mocznik we krwi – jakie są jego normy?

Mocznik we krwi – skąd we krwi mocznik? 

Mocznik jest organicznym związkiem chemicznym, który naturalnie powstaje w naszym organizmie. Jest końcowym produktem metabolizmu białek i innych substancji azotowych. Powstaje głównie w hepatocytach, czyli komórkach wątroby w procesie zwanym cyklem mocznikowym. To proces zmniejszający toksyczność amoniaku, który jest substancją pośrednią w przemianach protein [1]. Mocznik z organizmu w większości usuwany jest przez nerki. Niewielka jego ilość usuwana jest z potem lub kałem. Ilość mocznika we krwi uzależniona jest od funkcjonowania nerek, diety (nisko- lub wysokobiałkowej) czy występowania chorób nasilających procesy rozkładu białek, takich jak: 

• nowotwory,  
• szpiczak mnogi, 
• ciężkie urazy i oparzenia, 
• amyloidoza, 
• nadczynność tarczycy [2, 3]. 

Mocznik we krwi – prawidłowe stężenie. Kiedy wykonać badanie? 

W medycynie ocenia się stężenie mocznika we krwi (rzadko w moczu). Jego prawidłowe stężenie wynosi 15-40 mg/dl. W zależności od laboratorium, które wykonało analizę, stężenie to może być również wyrażone w innej jednostce. Wówczas prawidłowy poziom wynosi 2,0-6,7 mmol/l. W praktyce zazwyczaj badany jest jednocześnie ze stężeniem kreatyniny [3]. Lekarz zazwyczaj zleca badanie poziomu mocznika we krwi u pacjentów dializowanych (przed dializą oraz po niej) w celu oceny skuteczności procesu. Ponadto badanie będzie wskazane u pacjentów, którzy skarżą się na: przemęczenie, wymioty, zaburzenia świadomości czy zaburzenia krzepliwości krwi (objaw ten może wskazywać na mocznicę) lub kiedy podejrzewa się dysfunkcję nerek. Wykonanie badania razem z oceną stężenia kreatyniny pozwala na bardziej wiarygodną ocenę stanu funkcjonowania nerek oraz odróżnienie nerkowych i pozanerkowych przyczyn zwiększonych ilości związków azotowych [2]. 

Mocznik we krwi – zbyt wysoki poziom  

Na ogół podniesiony poziom mocznika we krwi wskazuje na możliwe nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek, ale może to też być związane z dietą wysokobiałkową. Ponadto wysokie wartości mocznika obserwowane we krwi mogą wskazywać na:  

• krwawienia w przewodzie pokarmowym,  
• niewydolność nerek,  
• odwodnienie,  
• nowotwory,  
• nadczynność tarczycy,  
• skąpomocz lub bezmocz [4]. 

Zwiększony poziom mocznika we krwi wymaga konsultacji z lekarzem.

Mocznik we krwi – zbyt niski poziom  

Znacznie obniżony poziom mocznika również może wzbudzać niepokój. Najczęstszą przyczyną tego zjawiska jest poliuria, czyli zwiększone oddawanie moczu. Może to również wskazywać na uszkodzenie nerek. Ponadto obniżony poziom mocznika we krwi może być spowodowany zbyt niską podażą białka w pożywieniu, ogólnym niedożywieniem czy też zaburzeniami wchłaniania. Fizjologicznie obniżony poziom mocznika we krwi może występować u dzieci. Ma to związek z nasilonymi procesami wzrostowymi w tej grupie wiekowej. Młode organizmy zużywają duże ilości białka na rozrost mięśni i szkieletu, zatem mniej aminokwasów podlega procesom katabolicznym.  

Mocznik we krwi – jak przygotować się do badania?  

Badanie wykonywane jest po pobraniu próbki krwi od pacjenta. Aby test był wiarygodny i miarodajny, należy odpowiednio się do niego przygotować. Przede wszystkim na badanie należy przyjść na czczo, czyli nie powinno się spożywać posiłków co najmniej 12 godzin przed pobraniem krwi (dotyczy to również kawy i herbaty). Ponadto 2-3 doby przed badaniem należy powstrzymać się od spożywania alkoholu. W przypadku przyjmowania leków należy ustalić z lekarzem zlecającym, czy leki przyjąć przed czy po pobraniu. Dodatkowo przed samym badaniem należy przez ok. 15 minut pozostawać w spoczynku, ponieważ nawet niewielka aktywność fizyczna może wpływać na wyniki. Badanie można również wykonać bez skierowania od lekarza, a jego koszt to zaledwie kilka złotych. 

Jak obniżyć poziom mocznika we krwi?  

Podstawowym sposobem na obniżenie poziomu mocznika we krwi jest dializa. Jest to jednak jedynie metoda leczenia objawowego nie zwalczająca przyczyny powstania problemu. Innym sposobem jest zastosowanie diety niskobiałkowej, jednak tutaj należy zachować ostrożność. Nie należy obniżać podaży białka w pożywieniu poniżej 0,6-0,7 g/kg masy ciała, aby pokryć minimalne zapotrzebowanie organizmu na aminokwasy. 

Mocznik jest substancją naturalnie występującą we krwi, a jego poziom może być dobrym narzędziem diagnostycznym do oceny prawidłowego funkcjonowania nerek czy procesów związanych z metabolizmem białek. Badanie polega na analizie laboratoryjnej pobranej krwi. Do badania należy się odpowiednio przygotować, a jego wyniki skonsultować z lekarzem.  

Przeczytaj również:
Domowe testy diagnostyczne – jakie badania wykonasz w domu?