Artykuły
Układ krwionośny
Choroby układu krwionośnego to bardzo szeroka i zróżnicowana grupa schorzeń. Z uwagi na kluczową rolę, jaką układ krążenia odgrywa w funkcjonowaniu całego organizmu, jego patologie wpływają na dobrostan licznych narządów i układów. Rozwój wielu chorób z tej grupy zależy od konstelacji czynników ryzyka – zarówno wrodzonych, warunkowanych genetycznie, jak i bardzo często istotnych czynników środowiskowych, takich jak choćby dieta, poziom aktywności fizycznej czy stosowanie używek.
Choroby układu krwionośnego są schorzeniami częstymi, mogącymi prowadzić do niepełnosprawności, niezdolności do pracy, a nawet śmierci. Przez lata pozostawały zresztą główną przyczyną zgonów w naszym kraju.
Serce to centralny narząd układu krwionośnego. Położone jest w śródpiersiu środkowym. W jego skład wchodzą cztery jamy:
Krew dopływa do serca żyłami – do prawego przedsionka żyłą główną górną i dolną, a do lewego przedsionka czterema żyłami płucnymi. Z przedsionków przepływa do komór, a wypływa tętnicami – z prawej komory do tętnicy płucnej, a z lewej komory do aorty. Serce otoczone jest osierdziem, składającym się z dwóch blaszek, pomiędzy którymi znajduje się jama osierdzia.
Swoisty stelaż dla tkanek budujących narząd stanowi szkielet serca zbudowany z tkanki łącznej. W jego skład wchodzą pierścienie włókniste, trójkąty włókniste oraz część błoniasta przegrody komorowej. Szkielet serca stanowi miejsce przyczepu dla tkanki mięśniowej tworzącej mięsień serca oraz dla zastawek serca. Mięsień serca buduje różniąca się od innych mięśniówek organizmu tkanka mięśniowa sercowa. Grubość mięśnia jest największa w obrębie lewej komory serca, która odpowiada za „pompowanie” krwi do krążenia obwodowego. Za dostarczanie krwi, a wraz z nią tlenu i składników odżywczych do komórek mięśnia serca odpowiadają tętnice wieńcowe prawa i lewa, które rozpoczynają swój bieg, odchodząc od początkowego odcinka aorty, a następnie rozgałęziają się, zaopatrując mięsień.
Pomiędzy przedsionkami i komorami serca znajdują się zastawki przedsionkowo-komorowe:
Zastawki znajdują się również pomiędzy lewym przedsionkiem i aortą oraz pomiędzy prawym przedsionkiem i tętnicą płucną. Zastawki zapewniają jednokierunkowy przepływ krwi – z przedsionków do komór i z komór do tętnic.
Za generowanie i przewodzenie impulsów warunkujących rytmiczną pracę serca odpowiada jego układ bodźcoprzewodzący. Strukturą wytwarzającą pobudzenia w warunkach prawidłowych jest węzeł zatokowo-przedsionkowy, zlokalizowany w ścianie prawego przedsionka. Generuje on rytm podstawowy o częstości 65-70 na minutę. Za przewodzenie pobudzeń z przedsionków do mięśnia komór oraz w przypadku uszkodzenia wyższych pięter za generowanie impulsów rytmu zastępczego wolniejszego od rytmu zatokowego odpowiadają węzeł przedsionkowo-komorowy oraz pęczek przedsionkowo-komorowy.
Duży obieg krwi, zwany też krążeniem ogólnym, odpowiada za dostarczenie utlenowanej krwi i składników odżywczych do tkanek organizmu oraz odprowadzenie z nich produktów metabolizmu i dwutlenku węgla. Rozpoczyna się on od opuszki aorty, tuż za zastawką dzielącą aortę i lewą komorę. Utlenowana krew trafia do aorty, następnie do jej odgałęzień, coraz mniejszych tętnic i do naczyń włosowatych, na poziomie których dochodzi do wymiany gazowej oraz składników między krwią i komórkami tworzącymi tkanki. Krew odpływa żyłkami tworzącymi coraz większe żyły, które łączą się finalnie w żyły główne górną i dolną, uchodzące do prawego przedsionka.
Mały obieg krwi rozpoczyna się w miejscu odejścia z prawej komory tętnicy płucnej. Odtlenowana krew, bogata w dwutlenek węgla, dopływa tętniczkami do naczyń włosowatych płuc, gdzie zachodzi wymiana gazowa – krew natlenowuje się i usuwany jest z niej dwutlenek węgla. Następnie natlenowana krew płynie naczyniami żylnymi do żył płucnych, które uchodzą do lewego przedsionka.
Choroby układu krwionośnego to bardzo szeroka i różnorodna grupa. Nie sposób zatem dokładnie opisać patogenezę, przebieg czy leczenie każdej z nich. Poniżej znajduje się przedstawienie kilku wybranych jednostek chorobowych.
Choroba niedokrwienna serca to stan, w którym dochodzi do niedokrwienia mięśnia sercowego. Może zaistnieć w wielu mechanizmach, jednak najczęstszą przyczyną są zmiany w tętnicach wieńcowych, w większości przypadków miażdżyca – mówimy wówczas o chorobie wieńcowej.
Chorobę wieńcową dzieli się na przewlekłe zespoły wieńcowe, w których natężenie objawów nie zwiększa się przez co najmniej 2 poprzedzające miesiące, oraz ostre zespoły wieńcowe. W grupie ostrych zespołów wieńcowych znajduje się również zawał serca.
Nadciśnienie tętnicze to bardzo częsta choroba, dotykająca 32% dorosłej populacji naszego kraju. Częściej występuje u mężczyzn. Wyróżniamy nadciśnienie tętnicze:
Prawidłowym, fizjologicznym rytmem serca jest generowany przez węzeł zatokowo-przedsionkowy miarowy rytm o częstości ok. 65-70 uderzeń na minutę. W wyniku rozmaitych mechanizmów może jednak dochodzić do powstawania zaburzeń rytmu serca. Dzielimy je na nadkomorowe oraz komorowe. Mogą one przebiegać bezobjawowo, skąpoobjawowo lub powodować poważne objawy, a nawet prowadzić do zatrzymania krążenia i zgonu.
Jednym z najbardziej znanych schorzeń z grupy zaburzeń rytmu jest migotanie przedsionków.
Inne choroby układu krążenia:
Typowym objawem choroby niedokrwiennej serca jest ból dławicowy. Charakteryzuje go:
Objawami mogącymi występować zamiast bólu są:
UWAGA! W niestabilnych zespołach wieńcowych ból może pojawić się w czasie spoczynku oraz nie ustępować po upływie do 5 minut od przyjęcia nitrogliceryny. Mogą mu towarzyszyć poty, nudności czy wymioty. W takich przypadkach należy pilnie wezwać pogotowie.
Nadciśnienie tętnicze charakteryzuje się podwyższeniem ciśnienia tętniczego skurczowego do wartości równych lub przekraczających 140 mmHg i/lub ciśnienia rozkurczowego do wartości równych lub przekraczających 90 mmHg.
Zaburzenia przewodzenia polegają na nieprawidłowym przewodzeniu impulsów w układzie bodźcoprzewodzącym serca.
Pośród objawów tej grupy schorzeń możemy znaleźć np.:
W chorobie wieńcowej stosuje się zarówno leczenie farmakologiczne ostre i przewlekłe, jak i leczenie inwazyjne – przezskórne interwencje wieńcowe w czasie koronarografii lub operacyjne – pomostowanie aortalno-wieńcowe, znane również pod nazwą by-passów. Bardzo istotną rolę odgrywa odpowiednie żywienie i regularna aktywność fizyczna w okresie okołozawałowym i pozawałowym w ramach rehabilitacji kardiologicznej.
W terapii nadciśnienia tętniczego istotne znaczenie ma nie tylko farmakoterapia, ale i modyfikacja stylu życia oraz w przypadku nadciśnienia wtórnego leczenie schorzeń podstawowych.
W terapii stosuje się leczenie farmakologiczne, elektrofizjologiczne oraz implantacje urządzeń wszczepialnych, np. kardiostymulatorów.
Na rozwój chorób układu krążenia wpływają liczne czynniki – predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe, a także obecność niektórych schorzeń. Profilaktyka sercowo-naczyniowa jest więc wielokierunkowa. Do ważnych jej elementów należą dieta, utrzymanie prawidłowej masy ciała, zaprzestanie palenia tytoniu, aktywność fizyczna i optymalne leczenie chorób współistniejących.
Jest jednym z filarów profilaktyki sercowo-naczyniowej. Jej ważnymi elementami są:
Wzorcem diety najbliższym tym kryteriom jest dieta śródziemnomorska.
Zarówno nadwaga, jak i otyłość stanowią czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych oraz zwiększają ryzyko zgonu z ich powodu. Celem jest utrzymanie masy ciała odpowiedniej dla płci i danego wieku.
Regularna aktywność fizyczna jest ważnym elementem prewencji sercowo-naczyniowej. Duże znaczenie mają tu ćwiczenia aerobowe, do których należy np. marsz, nordic walking czy bieganie. Zaleca są również ćwiczenia siłowe.
Osobom bez chorób sercowo-naczyniowych zaleca się aktywność o co najmniej umiarkowanym nasileniu w ilości minimum 2-2,5 godziny tygodniowo. W przypadku chorych obciążonych kardiologicznie zaleca się minimum 3 x 30 minut aktywności o co najmniej umiarkowanej intensywności.
Intensywność i rodzaj ćwiczeń należy dostosować do wieku, sprawności i chorób towarzyszących.
Profilaktyka układu krwionośnego polega także na optymalnym leczeniu nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, dyslipidemii a w razie wskazań leczeniu przeciwpłytkowym.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
