Artykuły
Badania w ciąży
Badania w ciąży powinny być wykonywane regularnie już od momentu potwierdzenia ciąży. Zazwyczaj wykonuje się je w określonych tygodniach i bardzo często kilka jednocześnie. Ich ilość może Cię przytłoczyć, jednak czasami warto zrobić jedno badanie za dużo niż za mało. Badania te mają przecież na celu ocenę przebiegu ciąży i rozwoju Twojego dziecka. Na liczbę badań w ciąży wpływa to, czy przebiega ona prawidłowo i czy chorujesz na coś przewlekle. Jeżeli pojawią się powikłania, może być konieczne wykonanie większej liczby testów.
Jeżeli jesteś ubezpieczona i podlegasz opiece ginekologa w poradni NFZ, obowiązkowe badania w ciąży wykonasz bezpłatnie. Zdarza się jednak, że kobiety nie mają zaufania do publicznej służby zdrowia i decydują się na prywatną opiekę ginekologiczną. W takim wypadku muszą samodzielnie pokryć koszty wszystkich wizyt i badań. Podstawowe z nich to koszt kilkunastu-kilkudziesięciu złotych, jednak koszt badań wymagających specjalistycznego sprzętu jak USG genetyczne może już sięgać kilkuset złotych.
Jeżeli podejrzewasz, że jesteś w ciąży albo masz już pewność, ponieważ potwierdziłaś to domowym testem ciążowym bądź badaniem laboratoryjnym, powinnaś umówić się na wizytę do ginekologa. Najlepszym terminem będzie czas między 6. a 8. tygodniem ciąży. Podczas wizyty lekarz sprawdzi, czy ciąża rozwija się prawidłowo i wstępnie oceni ryzyko ciążowe. Poda Ci również przybliżony termin porodu.
Warto wiedzieć, że badanie USG nie jest obowiązkowe na początkowym etapie ciąży, jednak wielu lekarzy je przeprowadza. Wykonuje się je sondą dopochwową, a jego celem jest m.in. potwierdzenie lokalizacji zarodka i wykluczenie ciąży pozamacicznej. Ok 7-8. tygodnia można już usłyszeć bijące serduszko dziecka, dlatego warto poczekać z wizytą do tego czasu.
Podczas wizyty dostaniesz także skierowanie na podstawowe badania w ciąży. Ich wyniki będą wpisywane w kartę ciąży, którą lekarz powinien założyć na pierwszej wizycie. Warto mieć ją zawsze przy sobie, ponieważ jest ona źródłem wszystkich najważniejszych informacji o przebiegu ciąży.
Dodatkowo powinnaś wykonać USG piersi (jeżeli nie było ono wykonywane w ciągu ostatnich 6 miesięcy) oraz odbyć kontrolę u stomatologa. Każda kobieta powinna także zostać poinformowana o konieczności prowadzenia zdrowego stylu życia i zażywaniu odpowiednich suplementów, m.in. kwasu foliowego.
Na kolejne wizyty kontrolne będziesz się umawiać co 3-4 tygodnie. Na każdej z nich położna sprawdzi Twoją wagę i zmierzy Ci ciśnienie tętnicze. Lekarz natomiast przeprowadzi wywiad oraz badanie ginekologiczne, by ocenić, czy ciąża rozwija się prawidłowo. Będziesz także musiała regularnie wykonywać testy laboratoryjne i wykonywać najważniejsze badania w ciąży.
Warto pamiętać o tym, że kobiety w ciąży mają pierwszeństwo podczas wykonywania badań laboratoryjnych. Jeżeli widzisz długą kolejkę, nie bój się mówić o tym, że jesteś w ciąży i masz prawo do obsługi poza kolejnością. Zdarza się także, że kobietom w ciąży dedykowane są osobne gabinety zabiegowe.
Badania prenatalne służą do oceny prawidłowości rozwoju ciąży i płodu. Wykonuje się je, by rozpoznać ciążę mnogą, płeć dziecka, oszacować wielkość i wagę płodu, a także, by wykluczyć poważne wady genetyczne zagrażające życiu dziecka. Podczas tych badań można wykryć niektóre nieprawidłowości rozwojowe: wady serca, zespół Downa czy zaburzenia rozwoju związane z chorobą matki. Wiele z nich można skorygować jeszcze przed porodem, a do leczenia cięższych przypadków można się właściwie przygotować. Badania te nie dają jednak 100% pewności. Aby ją uzyskać, należy wykonać badanie inwazyjne.
Do nieinwazyjnych badań prenatalnych zaliczamy:
Jeżeli badania nieinwazyjne nie dały jasnych rezultatów bądź ryzyko wystąpienia wad płodu jest wysokie, proponuje się metody inwazyjne. Polegają one na zabiegowym pobraniu materiału z wód płodowych, krwi lub łożyska i jego analizie. Ze względu na wysokie ryzyko poronienia przeprowadza się je jedynie w uzasadnionych medycznie przypadkach. Wśród badań inwazyjnych w ciąży wyróżniamy:
Od jakiegoś czasu w Polsce dostępne są badania genetyczne płodu z wykorzystaniem DNA komórek płodowych znajdujących się we krwi matki (metoda NIFTY). Krew pobiera się między 10. a 24. tygodniem ciąży. Badanie to pozwala na wykrycie zespołów Downa, Edwardsa, Patau, a także innych wad wrodzonych, jak zespołu Turnera, Klinefeltera czy kociego krzyku. Do genetycznych badań prenatalnych zaliczamy test Panorama czy Veragene. Dokładność tych badań wynosi ponad 99%.
Podstawowe nieinwazyjne badania prenatalne wykonuje się w każdej ciąży. Jeżeli wyniki badań wskazują na odchylenia od normy, lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań inwazyjnych. W niżej wymienionych przypadkach inwazyjne badania prenatalne są bezpłatne i refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia:
W większości przypadków rozszerzona diagnostyka potwierdza prawidłowy przebieg ciąży. Jeżeli jednak występują jakieś nieprawidłowości, lekarze mogą podjąć leczenie jeszcze podczas trwania ciąży bądź przygotować się na jego wdrożenie po narodzinach dziecka. Rodzice natomiast mają szanse na psychiczne przygotowanie się do trudności, które mogą wystąpić.
Przy wykonywaniu morfologii ważny jest czas pobrania krwi do badania. Najlepsze są godziny poranne. Istotny jest także czas, który upłynął od ostatniego posiłku. Na badanie powinno się iść na czczo. Aby ułatwić pobranie, powinno się pić dużo wody.
Wyjątkiem są tutaj oznaczenie grupy krwi i przeciwciał – do tych badań nie trzeba być na czczo.
Jakie badania w ciąży wykonuje się najczęściej? Badanie ogólne moczu. Często można w nim wykryć pierwsze objawy ogólnoustrojowych chorób, dlatego tak ważne jest jego regularne badanie przez ciężarne. Do tego badania należy się odpowiednio przygotować.
Do badania USG w ciąży nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Może się jednak zdarzyć, że podczas wykonywania USG pełny pęcherz będzie utrudniał widoczność płodu. W takim przypadku możesz zostać poproszona o opróżnienie go. Nie jest to jednak konieczne przed badaniem, ponieważ u części kobiet napełniony pęcherz sprawia, że obraz jest bardziej widoczny.
Przed USG brzucha warto również wstrzymać się przed nakładaniem tłustych kremów i olejków. Mogą one zmniejszać widoczność macicy.
A czy wiesz, jakie badanie w ciąży jest najmniej przyjemne? Badanie OGTT, czyli test obciążenia glukozą. Polega on na trzykrotnym pobraniu krwi z żyły. Pierwsze pobranie musi być na czczo, dwa kolejne po godzinie i po dwóch od wypicia glukozy. Napój ten jest bardzo słodki i gęsty, dla niektórych kobiet nieprzyjemny w smaku. Powinno się go pić małymi łyczkami przez ok. 5 minut. Podczas oczekiwania na kolejne pobranie krwi musisz pozostać na terenie laboratorium, warto więc zaopatrzyć się w ciekawą książkę.
Badanie w ciąży w kierunku GBS wykonuje się zazwyczaj ok 35-37. tygodnia. Nie powinno się go wykonywać wcześniej niż 5 tygodni przed planowanym porodem. Do tego badania nie trzeba się w żaden sposób przygotowywać. Polega ono na pobraniu wymazu z przedsionka pochwy i odbytu. Przed wizytą wystarczy normalna codzienna kąpiel.
Do badania KTG należy się przygotować, jedząc 1-2 godziny wcześniej wartościowy posiłek. Jeżeli podczas badania kobieta jest głodna, dziecko może być ospałe lub niespokojne, co może wpłynąć na wyniki badania.
Podczas badania KTG należy odsłonić brzuch, warto więc na badanie ubrać dwuczęściowy strój, by móc odsłonić jedynie jego górną część.
Badanie polega na pobraniu niewielkiej ilości krwi z żyły łokciowej. Do jego wykonania przyszła mama nie musi być na czczo.
Do podstawowych, regularnie wykonywanych badań w ciąży należą morfologia krwi oraz badanie moczu. Regularnie wykonuje się także badanie ultrasonograficzne USG, chociaż nie jest konieczne przeprowadzanie go na każdej wizycie. Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, można wykonać jedynie obowiązkowe USG w każdym z trymestrów. Poniżej znajdziesz kalendarz badań w ciąży, dzięki któremu nie będziesz musiała opamiętać, jakie badania w ciąży są jeszcze przed Tobą.
Pierwsze badania należy wykonać do 10. tygodnia ciąży. Należą do nich:
Dodatkowo jeżeli jesteś pod opieką poradni specjalistycznej, powinnaś wybrać się na wizytę do swojego lekarza. Ważne jest także utrzymanie prawidłowego stanu uzębienia. Nieleczona próchnica może być bowiem powodem poronień lub porodów przedwczesnych.
Między 11. a 14. tygodniem ciąży powinno być wykonane badanie USG, mające na celu ocenę budowy płodu i wykrycie ewentualnych wad genetycznych. Kobieta powinna także wykonać badanie ogólne moczu oraz cytologię, jeżeli nie była wykonywana wcześniej. Jest to także czas na wykonanie testu PAPP-A, który jednak nie jest obligatoryjny, a jedynie zalecany.
Test PAPP-A (nazywany także testem podwójnym) to nieinwazyjne badanie prenatalne, którego celem jest wczesne wykrycie ryzyka wystąpienia wady rozwojowej lub genetycznej u płodu. Badanie to pozwala wykryć wystąpienie u płodu trisomii, czyli obecności dodatkowego chromosomu. W zależności od tego, w której parze chromosomów występuje nieprawidłowość, test może wskazać: zespół Downa (chromosom 21), Patau (chromosom 13) lub Edwardsa (chromosom 18).
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by badanie to było przeprowadzane jednocześnie z oceną przezierności fałdu karkowego w badaniu USG. Wykonanie obu testów jednocześnie zwiększa ich wiarygodność.
Test PAPP-A zaleca się każdej ciężarnej, bez względu na przebieg ciąży czy czynniki ryzyka. Jest on jednak płatny, a jego koszt to 250-400 zł w zależności od laboratorium.
Test ten jest badaniem refundowanym w przypadku:
Jeżeli lekarz stwierdzi pośrednie ryzyko trisomii, powinien zaproponować ciężarnej wykonanie nieinwazyjnego badania wolnego płodowego DNA (cffDNA), a w przypadku wysokiego ryzyka – amniopunkcji.
W tym okresie również powinny zostać wykonane badanie ogólne moczu oraz morfologia, a także pomiar ciśnienia tętniczego, masy ciała oraz badanie ginekologiczne.
Między 18 a 22. tygodniem powinno być wykonane podstawowe badanie diagnostyki prenatalnej – tzw. USG połówkowe. Warto, by podczas wizyty kobiecie towarzyszył tata dziecka. Podczas tego badania dziecko jest dokładnie oglądane przez lekarza. Ocenia się szczegółowo jego anatomię i wykonuje pomiary biometryczne. Sprawdza się także ilość wód płodowych oraz określa długość szyjki macicy. Podczas tego badania przyszli rodzice mogą już poznać płeć dziecka, jeżeli maluszek odpowiednio się ułoży. Jeśli jednak wolicie, by płeć dziecka była niespodzianką, uprzedźcie o tym lekarza na początku wizyty.
To dobry moment na rozpoczęcie edukacji w szkole rodzenia. Lekarz lub położna powinni także omówić z pacjentką plan porodu. Jest to też czas na rozważenie możliwości bankowania krwi pępowinowej.
Podczas wizyty lekarz oceni czynność serca płodu, a także zleci kolejne badania:
Jak podczas każdej poprzedniej wizyty położna dokona pomiaru ciśnienia tętniczego krwi i skontroluje Twoją masę ciała. Lekarz oceni także czynności serca płodu, wykonując KTG. W tym czasie lekarz może także wykonać badanie USG, które ocenia wzrastanie płodu i jego dobrostan. Dostaniesz także skierowanie na następujące badania:
Zbliżasz się już powoli do końca ciąży. Jest to moment, w którym lekarz powinien wykonać badanie położnicze i ocenić wymiary Twojej miednicy. Oczywiście położna zmierzy Ci ciśnienie krwi oraz skontroluje masę ciała. Dodatkowo lekarz oceni ruchy dziecka i ponownie oceni ryzyko ciążowe. Na tym etapie musisz wykonać poniższe badania:
W tym czasie lekarz może zalecić wizyty co dwa tygodnie, a jeżeli występują jakieś nieprawidłowości (np. cukrzyca ciężarnych) – nawet raz w tygodniu.
Przed Tobą ostatnie tygodnie oczekiwania. Położna na każdej wizycie skontroluje Twoja masę ciała i ciśnienie krwi, a także oceni czynność serca płodu (KTG). Po raz kolejny będziesz także musiała wykonać ogólne badanie moczu oraz morfologię.
Planowane KTG w ciąży fizjologicznej (przebiegającej prawidłowo) powinno być wykonane w terminie porodu. Jeżeli jednak kobieta nie urodzi na początku 40. tygodnia, należy niezwłocznie wykonać badanie KTG oraz USG, które powinno być wykonywane nawet co 2-3 dni aż do porodu, który powinien mieć miejsce najpóźniej w 42. tygodniu ciąży.
Badania w ciąży dostarczają cennych informacji na temat zdrowia matki i dziecka. Powinny być wykonywane regularnie, a część z nich w dokładnie określonych przedziałach czasowych. Pozwoli to na wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości. Zapewni także spokój przyszłej mamie, która będzie na bieżąco otrzymywała informacje o stanie swojego dziecka. Badania prenatalne natomiast pozwalają rodzicom na psychiczne i merytoryczne przygotowanie się na możliwe wystąpienie wad rozwojowych u dziecka. Współczesna medycyna daje jednak szanse na skuteczne wyleczenie wielu z nich jeszcze w łonie matki.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
