Kwas foliowy (witamina B9) - tabletki i preparaty z kwasem foliowym

Leki i suplementy diety zawierające kwas foliowy – oferta Gemini

W tej kategorii znajdziesz preparaty z kwasem foliowym, w tym suplementy opracowane z myślą o uzupełnieniu codziennej diety i leki dostosowane do różnych potrzeb zdrowotnych. Kwas foliowy bez recepty jest dostępny w rozmaitych formach, takich jak kapsułki, tabletki, tabletki do ssania czy proszek do sporządzenia roztworu, co umożliwia wybór najbardziej odpowiedniego sposobu suplementacji. Regularne stosowanie kwasu foliowego jest szczególnie istotne m.in. dla kobiet w ciąży i planujących ciążę oraz dla osób z niedoborami tego składnika, w tym seniorów. Wybierz odpowiedni preparat z kwasem foliowym, aby zadbać o odpowiedni poziom tej ważnej witaminy.

Jakie działanie ma kwas foliowy? 

Kwas foliowy należy do witamin z grupy B i może występować pod takimi nazwami jak witamina B9 (czyli syntetyczna postać kwasu foliowego), folan, folacyna czy kwas pteroiloglutamminowy. Witaminę B9 i jej pochodne określa się mianem folianów. Foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu:

• pomagają w prawidłowej syntezie aminokwasów,
• pomagają w prawidłowej produkcji krwi,
• biorą udział w procesie podziału komórek,
• pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
• pomagają w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych,
• pomagają w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny,
• przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.

Kwas foliowy to składnik kluczowy w przemianach biochemicznych niektórych aminokwasów oraz kwasów nukleinowych. Jego niedobór powoduje pękanie nici DNA oraz zaburza procesy naprawcze, syntezę i metylację DNA oraz sprzyja powstawaniu mutacji w genach, zwiększając ryzyko wystąpienia nowotworów. Kwas foliowy jest również niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, ponieważ wpływa na powstawanie neuroprzekaźników, m.in. dopaminy, adrenaliny czy noradrenaliny. Foliany chronią też przed anemią – są wbudowywane w komórki macierzyste czerwonych krwinek. Ponadto mają znaczący wpływ na zachowanie odpowiedniego poziomu stężenia homocysteiny w osoczu. Zbyt wysokie stężenie tego aminokwasu zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. miażdżycy, udaru mózgu, nadciśnienia tętniczego i chorób serca.

Źródła kwasu foliowego

Kwas foliowy jest witaminą, która rozpuszcza się w wodzie oraz nie dochodzi do jej kumulacji w organizmie – nasz organizm wykazuje niewielkie zdolności magazynowania tego składnika. Kwas foliowy jest powszechnie dostępny – występuje w wielu produktach, a najwięcej tego cennego dla zdrowia składnika zawierają zielone warzywa liściaste. Rośliną, z której odizolowano kwas foliowy, był liść szpinaku. I to właśnie od tej części pochodzi nazwa: z łacińskiego folium to właśnie liść. Kwas foliowy znajdziesz m.in. w szpinaku, grochu fasoli, jarmużu, brukselce, sałacie, brokule czy pełnych ziarnach zbóż. Jest dostępny także w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak orzechy, jaja, drożdże, wątróbka czy długo dojrzewające sery.

Niestety kwas foliowy obecny w żywności jest niestabilny: jest wrażliwy na wysoką temperaturę, utlenianie czy pH środowiska. Podczas gotowania traci ponad połowę swoich właściwości. W związku z tym należy zwrócić uwagę zarówno na czas i sposób przechowywania produktów, jak i na proces obróbki technologicznej. Niewłaściwe przechowywanie, promienie słoneczne czy zbyt długie gotowanie powodują rozkład kwasu foliowego, dlatego najlepszą formą spożycia produktów, a zwłaszcza warzyw bogatych w foliany, jest w miarę możliwości jedzenie ich na surowo oraz sięganie po niskoprzetworzone warianty. Ponieważ organizm jest w stanie przyswoić kwas foliowy z pożywienia tylko częściowo, warto rozważyć suplementację. Dostępne na rynku leki i suplementy diety dostarczają niezbędną ilość tego składnika. Warto również pamiętać, że prawidłowemu wykorzystaniu folianów w organizmie sprzyja obecność cynku, żelaza oraz witamin B12 i C.

Kwas foliowy w ciąży – dlaczego jest taki ważny?

Ciąża to szczególny okres w życiu kobiety, do którego trzeba się starannie przygotować. Kwas foliowy stanowi jeden z ważniejszych składników odżywczych i nawet niewielkie niedobory są szczególnie groźne w okresie ciąży. Zapotrzebowanie na kwas foliowy u kobiet ciężarnych wzrasta nawet czterokrotnie, a jego suplementację należy zacząć co najmniej miesiąc, a najlepiej kilka miesięcy przed ciążą – potrzeba kilku do kilkunastu tygodni, aby organizm kobiety wysycił się tą witaminą. Suplementację zaleca się co najmniej do końca pierwszego trymestry ciąży, najlepiej przez cały okres ciąży i karmienia piersią.

Suplementacja kwasu foliowego zwiększa stężenie folianów w organizmie matki. Niski poziom folianów u matki jest czynnikiem ryzyka rozwoju wad cewy nerwowej, takich jak rozszczep kręgosłupa i mózgowia, u rozwijającego się płodu. Cewa nerwowa to tkanka zarodkowa, z której wykształcają się m.in. rdzeń kręgowy i mózg. Powstaje ona już w początkowych tygodniach życia płodowego. Wady cewy nerwowej to wady wrodzone, wykształcające się między 17 a 30 dniem od poczęcia, czyli zazwyczaj zanim kobieta dowiaduje się, że jest w ciąży. Badania dowiodły, że codzienne przyjmowanie 0,4 mg kwasu foliowego przed poczęciem dziecka i w pierwszym trymestrze ciąży zmniejsza ryzyko powstawania wad cewy nerwowej o 70%. Kwas foliowy powinien być suplementowany przez kobiety w wieku rozrodczym niezależnie od tego, czy planują ciążę, ponieważ do zapłodnienia może dojść także w przypadku stosowania antykoncepcji.

Foliany biorą także udział w procesie podziału komórek oraz przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży. Ponadto pomagają w prawidłowej syntezie aminokwasów i pełnią rolę we właściwej produkcji krwi. Kwas foliowy wspiera również zdrowie matki, w tym utrzymanie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia, co jest ważne na każdym etapie ciąży.

Kwas foliowy metylowany – co oznacza?

Aby kwas foliowy mógł spełnić swoją funkcję, musi zostać przekształcony do aktywnej formy poprzez proces metylacji, który zachodzi w wątrobie z udziałem enzymu – reduktazy metylenotetrahydrofolianowej, zakodowanego w DNA pod postacią genu MTHFR. W wyniku przemian powstaje kwas 5-metyltetrahydrofoliowy (5-MTHF). Czynna forma kwasu foliowego trafia do krwiobiegu i jest dystrybuowana w organizmie.

Kwas foliowy metylowany to naturalna forma kwasu foliowego, która jest bardziej biodostępna i aktywna w organizmie. 5-MTHF stanowi ponad 98% folianów w organizmie. Aktywny kwas foliowy nie wymaga dalszego przekształcania. Charakteryzuje się lepszą biodostępnością, dzięki czemu jest lepiej wchłaniany i wykorzystywany przez organizm w porównaniu z syntetycznym kwasem foliowym – może więc szybciej wysycić organizm i lepiej zapobiegać niedoborom folianów. Co ważne, przyjmowanie metylowanego kwasu foliowego może być bardziej skuteczne w przypadku osób z zaburzeniami wchłaniania folianów, a także mutacjami genu MTHFR, które mogą utrudniać konwersję syntetycznego kwasu foliowego do jego aktywnej formy. Istotne jest również to, że suplementacja aktywnych folianów nie wpływa na zafałszowanie obrazu morfologii, a tym samym eliminuje ryzyko maskowania niedoborów B12 i opóźniania diagnostyki rozwijającej się niedokrwistości. 

Kwas foliowy – nowe zalecenia PTGiP

Aktywne foliany są aktualnie zalecane do przyjmowania zarówno przed ciążą, jak i w trakcie ciąży. W 2024 roku ukazało się stanowisko Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji aktywnych folianów. Zmienił się także zakres ich dawkowania: 

• U kobiet przygotowujących się do ciąży zaleca się suplementację folianami co najmniej 12 tygodni przed planowaną koncepcją – okresie okołokoncepcyjnym zaleca się suplementację 400 µg 5-MTHF oraz 400 µg kwasu foliowego dziennie.  
• U kobiet w ciąży oraz podczas laktacji zaleca się suplementację 800 µg 5-MTHF dziennie.  
• U kobiet z otyłością, z BMI >30 kg/m2 po oznaczeniu poziomu folianów poniżej 28 nmol/l zaleca się suplementację 5 mg folianów dziennie w połączeniu z mio-inozytolem (1000 mg) maksymalnie do 12 tygodnia ciąży. 
• U kobiet, które urodziły wcześniej dziecko z wadą cewy nerwowej zaleca się suplementację 5 mg folianów dziennie.

Czy można przedawkować kwas foliowy?

Przedawkowanie kwasu foliowego zdarza się bardzo rzadko, a przy przyjmowaniu go w zalecanej dawce jest praktycznie niemożliwe. Zagrożenie stanowi natomiast wystąpienie zespołu niezmetabolizowanego kwasu foliowego (UMFA), będącego wynikiem suplementacji nadmiernej ilości syntetycznego kwasu foliowego. W przypadku kobiet w ciąży może to prowadzić do zwiększenia ryzyka rozwoju astmy, alergii pokarmowych oraz autyzmu u dziecka. Taki negatywny efekt nie dotyczy suplementacji aktywnych folianów – stąd wskazanie PTGiP na suplementację aktywnej formy 5-MTHFR.