Odleżyny to rany skóry oraz tkanek podskórnych, które pojawiają się na skutek długotrwałego ucisku. Zmiany te mogą pojawić się w okolicy kości krzyżowej, pośladków, bioder czy pięt. Dostępne w tej kategorii produkty to wysokiej jakości preparaty w formie płynów i roztworów, które są przeznaczone do pielęgnacji skóry narażonej na otarcia, uciski oraz podrażnienia.
Wydawać by się mogło, że odleżyny to problem, który dotyczy głównie osób starszych, przykutych do łóżka na długie tygodnie, a niekiedy nawet miesiące. Jak się okazuje, tego typu uszkodzenia skóry mogą pojawić się tak naprawdę w przeciągu kilku dni. Prawdopodobieństwo wystąpienia odleżyn jest tym większe, im w gorszej kondycji jest skóra. Znajdujące się w tej kategorii preparaty są przeznaczone zarówno do pielęgnacji naskórka z uszkodzeniami i ranami, jak i do zapobiegania odleżynom. Specjalistyczne produkty w formie balsamów, płynów, kremów i roztworów wykazują działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, ochronne oraz osłaniające, przyspieszając jednocześnie procesy regeneracyjne naskórka. Mogą być stosowane również do leczenia odmrożeń, oparzeń termicznych oraz owrzodzeń.
Odleżyny kojarzą nam się z czymś nieprzyjemnym, zresztą nie ma w tym niczego dziwnego. Wiele osób nie zdaje sobie jednak do końca sprawy, czym właściwie są odleżyny, a tym bardziej – co zrobić, by nie dopuścić do ich powstania. Narażone są zwłaszcza osoby przewlekle chore (wymagające stałej hospitalizacji) i osoby starsze (nie poruszające się o własnych siłach), jednak odleżyny mogą powstać w przypadku każdej osoby, która z pewnych względów nie była w stanie zadbać o swoją higienę.
Odleżyny to miejscowa martwica tkanki. W przypadku nieleczenia może dojść dodatkowo do owrzodzenia tych miejsc, co wiąże się dla chorego z dodatkowym, silnym bólem (zwłaszcza, jeśli pacjent nadal jest zmuszony do przebywania w łóżku). Według niektórych przyczyną powstania odleżyn jest zbyt długie nieopuszczanie łóżka; należy jednak pamiętać, że przy odpowiedniej opiece (a nierzadko także przy użyciu zalecanych akcesoriów i preparatów) można nie dopuścić do powstania martwicy. Ze strony osoby pielęgnującej kluczowe jest zadbanie o to, by chory nie znajdował się cały czas w jednej pozycji – wystarczy, że co jakiś czas pacjent przewróci się np. na bok lub na brzuch.
W przypadku długiego pozostawania ciała w jednej pozycji (a zatem głównie osób leżących) ucisk na tkankę powoduje martwicę. Zostaje zakłócony prawidłowy przepływ krwi, co wiąże się ze stopniowym obumieraniem tkanek, co w ekstremalnych sytuacjach może przyczyniać się do wspomnianego owrzodzenia (które może sięgnąć nawet kości). Obumieraniu tkanek towarzyszy obrzęk i rumień; w późniejszym okresie pojawia się również zasinienie. Opracowano pięciostopniową skalę klasyfikacji odleżyn; najgroźniejszy jest piąty stopień odleżyn, ponieważ martwica w tym stadium atakuje powięzi, mięśnie i stawy, a na końcu kości.
Odleżynom warto przede wszystkim zapobiegać. Bardzo przydatne mogą okazać się np. kręgi przeciwodleżynowe, które ułatwiają czasowe oderwanie narażonych miejsc na ciele od podłoża. Ważne jest stosowanie różnego rodzaju płynów i maści, także prewencyjnie – pielęgnowana skóra w mniejszym stopniu jest narażona na powstanie odleżyn. Preparaty tego rodzaju wspomagają funkcję regeneracji tkanek, a przede wszystkim łagodzą podrażnienia i działają kojąco.
Odleżyny to rany trudne do wygojenia, ale i sprawiające sporo problemów w czasie pielęgnacji. Konieczna jest nie tylko staranna dezynfekcja czy zabezpieczenie, by nie doszło do zakażenia, ale i stosowanie właściwych opatrunków, a także produktów, takich jak maść na odleżyny.
Rozległe i głębokie owrzodzenia powodują wydłużenie czasu gojenia. To z tego względu tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja, a obejmuje ona właściwie dobraną maść na odleżyny. Zwraca się ponadto uwagę na cztery główne kwestie. Najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej. Należy także łagodzić lub eliminować uciski mogące prowadzić do dalszych urazów, korzystając z odpowiednio dobranych środków.
Dla gojenia się odleżyn, znaczenie ma ponadto właściwe odżywianie:
- dostarczanie wystarczającej liczby kalorii oraz odpowiednich dawek witamin i minerałów,
- nawodnienie, czyli spożywanie wskazanej ilości płynów każdego dnia,
- włączenie do diety białka w ilości, która sprzyja uzyskaniu dodatniego bilansu azotowego.
Ostatnia kwestia to stosowanie opatrunków, które zapewniają właściwe środowisko do gojenia się ran, a także oczyszczanie ran celem uniknięcia zakażenia.
Stosowane produkty powinny zawierać w swoim składzie między innymi alantoinę, która przyspiesza proces naskórkowania. Wpływa również na zwiększone tempo proliferacji komórek nabłonkowych, dzięki czemu nabłonek szybciej się regeneruje, a rany łatwiej goją. Maść na odleżyny z zawartością alantoiny wpływa na utrzymywanie wilgotnego środowiska na powierzchni rany, dzięki czemu strup tworzy się w późniejszym czasie. Szybciej za to na uszkodzonej powierzchni skóry pojawia się nowy nabłonek. Alantoina wykazuje ponadto działanie łagodzące, dlatego ogranicza ból spowodowany powstałymi ranami, ale i chroni przed zakażeniem oraz rozwojem cięższych postaci owrzodzenia.
O prawidłowe nawilżenie skóry jest w stanie zadbać lanolina, która jest również substancją hipoalergiczną – dlatego warto szukać jej w składzie, wybierając maść na odleżyny. Jej zadaniem jest ochrona przed nadmiernym wysuszeniem. Właściwości ściągające i przeciwzapalne wykazuje tlenek cynku. Zwiększa on szczelność naskórka, dzięki czemu doprowadza do zmniejszonej utraty płynu tkankowego.
Zmiany skórne wymagają odkażania i ochrony przed zakażeniami bakteryjnymi, a te są w stanie zapewnić substancje, takie jak alkohol benzylowy, benzoesan i cynamonian benzylu. Znaleźć je można w produktach przeznaczonych do stosowania na zmiany skórne. Występują między innymi w składzie preparatu, jaki stanowi maść na odleżyny.
Maść na odleżyny, która ma za zadanie przyspieszać gojenie ran, może w swoim składzie zawierać aloes czy olejek z rokitnika.
Aloes przyspiesza i ułatwia gojenie się ran, ponieważ w jego składzie znajdują się m.in. kwas salicylowy i antrachinony. Obydwie substancje wykazują działanie przeciwzapalne oraz przeciwdrobnoustrojowe. Obecność składników bioaktywnych wpływa na poprawę mikrokrążenia skóry, w głąb której wnikają. Można również liczyć na hamowanie namnażania się wirusów, bakterii i grzybów, co ogranicza ryzyko zakażenia odleżyn.
Aloes działa ściągająco, nawilża i łagodzi ból spowodowany powstałymi ranami. Przyspiesza regenerację tkanek i stymuluje podziały komórkowe.
Bardzo dobrze na skórę oddziałuje olej z rokitnika. W jego składzie dostępne są flawonoidy, które wykazują działanie przeciwutleniające Olejek ten jako składnik produktu typu maść na odleżyny, przyspiesza regenerację skóry.
W olejku pozyskiwanym z rokitnika zawarte są związki fenolowe, które sprawdzają się do dezynfekowania różnego rodzaju ran. Taki skład preparatów stosowanych w pielęgnacji czy zapobieganiu odleżynom pozwala skuteczniej uporać się z trudnym procesem gojenia.