Choroby stóp 

Choroby stóp mają różną etiologię. Niektóre z nich są efektem bezpośredniego kontaktu z patogenem, np. grzybica stóp, inne powstają wskutek zmian cywilizacyjnych, pozostałe towarzyszą chorobom ogólnoustrojowym organizmu. Najczęstsze choroby stóp to: 

• wrastające paznokcie – objawiają się obrzękiem, zaczerwienieniem i bolesnością wałów okołopoznokciowych, głównie palucha; 
• nadmierne rogowacenie i pękanie pięt – sucha skóra na piętach ma żółty lub brudnoszary odcień, przy pękaniu jest krucha i łuszczy się; 
• brodawki na stopach – są wywoływane przez wirusa HPV; objawiają się pojawieniem się na skórze pojedynczych, bolesnych, głębokich zmian (HPV1) lub powierzchniowych z tendencją do zlewania się (HPV2); 
• grzybica stóp i paznokci – wywołana przez grzyby, objawia się wystąpieniem rumieniowato-złuszczających ognisk z pęcherzykami na skórze. Wyróżnia się jej następujące odmiany: międzypalcową, potnicową i złuszczającą. Grzybica paznokci powoduje pogrubienie, łamliwość, nadmierne rogowacenie płytki oraz zmianę jej koloru na żółtobrunatny bądź zielonkawy; 
• stopa cukrzycowa – schorzenie będące powikłaniem cukrzycy. Objawia się wrastającymi, pogrubionymi paznokciami, siną cienką skórą z zanikającymi włosami, gruczołami potowymi i łojowymi, a także pękającymi modzelami, zgrubieniami i sączącymi rogowaceniami. 

Wady stóp 

Wady stóp to nieprawidłowości w budowie kostno-stawowej. Niektóre z nich są widoczne od razu po urodzeniu, inne ujawniają się podczas nauki chodzenia. Mogą one mieć negatywny wpływ na zachowanie prawidłowych funkcji stopy, a także cały układ kostno-stawowy człowieka. Objawiają się nie tylko bólem w trakcie poruszania, wadami postawy, dyskopatią, ale mogą być również przyczyną zaburzenia krążenia krwi i żylaków. Najczęściej spotykanymi wadami stóp są: 

• płaskostopie – stopa nie posiada lub ma obniżone fizjologiczne wysklepienie. Może towarzyszyć temu ból i obrzęk stopy, a nieleczone płaskostopie może prowadzić do zapalenia wiązadeł, torebek stawowych lub wykształcenia się palucha koślawego; 
• stopa płasko-koślawa – objawia się obniżeniem wysklepienia stopy z odchyleniem pięty na zewnątrz. Towarzyszą jej bóle i szybkie męczenie oraz bóle łydek i stóp; 
• stopa szpotawa – stopy skierowane są do środka i posiadają sierpowaty kształt. Towarzyszą jej dolegliwości bólowe i ograniczenie ruchów w stopie; 
• haluks (koślawy paluch) – paluch odchyla się w stronę pozostałych palców, poszerzając przodostopie. Objawia się bólami w okolicach kości śródstopia, bolesnymi odciskami i problemami z chodzeniem. 

Przyczyny wad stóp 

Wady stóp mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Do czynników sprzyjających powstaniu zaburzeń w obrębie prawidłowej budowy stopy zalicza się m.in.: 

• otyłość i nadwagę, 
• zaburzenia krążenia krwi, 
• obniżenie napięcia mięśni,  
• przeciążenia, 
• niewłaściwie dobrane obuwie, 
• długie przebywanie w pozycji siedzącej bądź stojącej, 
• choroby przewlekłe. 

Leczenie stóp 

Leczenie stóp jest uzależnione od rodzaju choroby stóp, jej zaawansowania, a także wieku pacjenta. Szybkie wykrycie, zdiagnozowanie i wdrożenie leczenia pozwala uniknąć bardziej inwazyjnych metod, np. interwencji chirurgicznej. W zależności od występujących objawów oraz podłoża choroby stóp leczenie wymaga ścisłej współpracy podologa z ortopedą, fizjoterapeutą, diabetologiem lub dermatologiem. W przypadku demratoz skóry stosowane są preparaty do stosowania miejscowego o działaniu przeciwgrzybiczym, zamrażanie ciekłym azotem czy łyżeczkowanie. Wady stóp mogą być leczone poprzez wykonywanie ćwiczeń, noszenie wkładek i ortez oraz separatorów. 

Jak dbać o swoje stopy? 

Stopy są eksponowane jedynie w trakcie cieplejszych dni, dlatego są często pomijane w codziennej pielęgnacji. O ich roli zwykle przypominamy sobie, gdy skóra na piętach zaczyna boleśnie pękać albo niewygodne obuwie spowoduje pojawienie się odcisków. Codzienna pielęgnacja skóry pomaga utrzymać stopy w dobrej kondycji i ograniczyć wpływ szkodliwych czynników. Jak powinno się dbać o stopy? 

Codzienna pielęgnacja stóp opiera się na regularnych czynnościach higienicznych i nawilżaniu skóry. Kąpiele stóp z solą albo naparem z ziół pielęgnują skórę i mają działanie relaksacyjne. Po namoczeniu stóp łatwo usunąć z niej zgrubienia, które się na nich pojawiły (np. modzele, odciski). Po kąpieli w trakcie aplikacji kremu warto delikatnie rozmasować stopy, by zmniejszyć ich napięcie.  

Stopy – porady 

Skóra na stopach ma specyficzną budowę – występują w niej liczne gruczoły potowe i jednocześnie nie ma gruczołów łojowych. Oznacza to, że skóra jest bardzo narażona na przesuszenie, a zaradzić temu może regularne nawilżanie i natłuszczanie. Szkodliwy wpływ na zdrowie stóp ma niewłaściwie dobrane obuwie. Chodzi tu nie tylko o odpowiedni kształt i rozmiar, lecz również materiały zapewniające stopom dostęp powietrza. Bielizna i buty, które uniemożliwiają ich właściwą termoregulację, powodują nadmierną pracę gruczołów potowych, a mokre, ciepłe środowisko sprzyja mechanicznym uszkodzeniom naskórka oraz rozwijaniu się bakteryjnych chorób stóp.  

U około 80% ludzi występują choroby stóp. Zmiany cywilizacyjne sprawiły, że większość czasu spędzamy w jednej pozycji – siedząc lub stojąc – co nie pozostaje bez wpływu na kondycję układu kostno-stawowego. Aktywny tryb życia, zdrowa dieta i pielęgnacja to czynniki, które pomagają zachować dobrą kondycję stóp.  

Źródła: 

• Grygielska J., Wszystko zaczyna się od stopy, Warszawa, 2019. 
• Kapuściok J., Skuteczna ochrona przed grzybicą stóp [w:] „Kosmetologia Estetyczna”, vol. 3\ 2, 2014. 
• Nockowski P., „Charakterystyka najczęstszych dermatoz skóry stóp” [w:] Kosmetologia Estetyczna, 3/2016, vol. 5 
• Peters I. B., Kosmetyka, Warszawa, 2002.