Insulina – przebieg badania, normy we krwi

Insulina – czym jest? 

Insulina jest hormonem produkowanym przez komórki beta wysp trzustkowych. W warunkach fizjologicznych wydzielana jest stale w niskim stężeniu, z zachowaniem rytmu dobowego i nieco większym wydzielaniem rano, a niższym wieczorem. Poza podstawowym wydzielaniem hormonu, w wyniku działania czynników pobudzających dochodzi do zwiększenia jego uwalniana do krwiobiegu. Najważniejszym z czynników pobudzających jest wzrost glikemii, czyli stężenia glukozy we krwi. Jest to reakcja fizjologiczna, a stopień zwiększenia wydzielania insuliny jest proporcjonalny do stopnia wzrostu stężenia glukozy we krwi [1]. 

Insulina odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych organizmu. Działając przez swoje receptory, zwiększa wchłanianie glukozy, aminokwasów i jonów potasowych do komórek, pobudza syntezę białek, syntezę glikogenu i przekształcanie glukozy w tłuszcz w adipocytach [1, 2]. 

Brak insuliny, zmniejszenie jej wydzielania lub jej zmniejszone oddziaływanie na tkanki objawiają się zwiększeniem stężenia glukozy we krwi i występują w cukrzycy. Zwiększone stężenie insuliny we krwi występuje w insulinooporności, u osób otyłych oraz w stanach autonomicznego wydzielania hormonu, na przykład w przypadku guza nazywanego insulinomą [1-3]. 

Poziom insuliny – wskazania do badania 

Oznaczenie poziomu insuliny wykonuje się w diagnostyce guza wydzielającego ten hormon (insulinoma) oraz, wraz z innymi badaniami, do oceny wrażliwości tkanek na insulinę w toku diagnostyki insulinooporności. Oznaczenie nie ma obecnie zastosowania w diagnostyce upośledzonej czynności wewnątrzwydzielnicznej trzustki i zmniejszonego wydzielania insuliny. Do oceny rezerwy komórek beta trzustki stosuje się oznaczenie peptydu C [2-4]. 

Poziom insuliny – przygotowanie do badania

Przed badaniem poziomu insuliny należy przestrzegać kilku zasad: 

• nie spożywać napojów alkoholowych przez około 2-3 dni, 
• nie pić kawy i herbaty 12 godzin przed badaniem, 
• być na czczo (ostatni posiłek można zjeść około 12 godzin przed pobraniem), 
• bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem nie przyjmować leków, 
• z uwagi na zmienność dobową stężenia podstawowego hormonu, krew należy pobrać między 8 a 10 rano. 

W przypadku testów czynnościowych przygotowanie do badania jest indywidualne, może wymagać przyjęcia doustnego odpowiedniego roztworu glukozy, podaży insuliny dożylnie, a w przypadku próby głodowej stosowanej w diagnostyce guza insulinoma, wymaga pozostania na czczo przez okres do 72 godzin i częstych powtarzalnych pomiarów glikemii [3, 5]. 

Poziom insuliny – przebieg badania 

Oznaczenie poziomu insuliny wykonuje się w próbce krwi pobranej z żyły obwodowej. Ocenę stężenia insuliny wykonuje się zawsze łącznie z oceną stężenia glukozy we krwi. 

Badanie stężenia insuliny jest również wykonywane w toku testów czynnościowych mających na celu na przykład ocenę wrażliwości tkanek na ten hormon. Wówczas przebieg badania jest uzależniony od wykonywanego testu, może wymagać podaży dożylnej glukozy lub insuliny i pobierania kilku próbek w odstępach czasowych [3, 5]. 

Insulina – normy 

W przypadku oznaczenia stężenia insuliny we krwi na czczo, w próbce pobranej rano, za prawidłowe uznaje się wartości mieszczące się w przedziale 18-102 pmol/l lub 3-17 mIU/l [3]. Zakres norm może się różnić zależnie od metody i aparatu stosowanego przez laboratorium, dlatego zawsze należy odnosić go do zakresu podanego przez zakład wykonujący badanie. 

Interpretację wyniku stężenia insuliny we krwi należy zawsze wykonywać w połączeniu z oceną stężenia glukozy. 

Do badań pozwalających na orientacyjną ocenę wrażliwości tkanek na insulinę należą wyliczony stosunek insulinemii na czczo do glikemii na czczo i wskaźnik HOMA-IR. 

Jeśli iloraz stężenia insuliny na czczo podanego w jednostkach uIU/l i glikemii na czczo podanej w jednostkach mg/dl wynosi więcej niż 0,3 – może to wskazywać na insulinooporność [5]. 

Wskaźnik HOMA-IR wyliczany na podstawie tych samych danych przy użyciu dedykowanego kalkulatora zaleca się wykonać 3-4 razy, aby zniwelować wpływ dobowej zmienności wydzielania insuliny. Wskaźnik HOMA-IR wynoszący mniej niż 2,5 jest prawidłowy, wynik przekraczający 2,5 wskazuje na insulinooporność i wymaga konsultacji lekarskiej [5]. 

Przeczytaj również:
Insulinooporność a dieta – jak komponować jadłospis?