Leki wykrztuśne. Jak zwalczyć mokry kaszel?

Leki wykrztuśne – rodzaje

Leki wykrztuśne ułatwiają wydalenie wydzieliny, która zalega w drogach oddechowych (przede wszystkim w oskrzelach). Stosujemy je w stanach zapalnych dróg oddechowych zwykle, gdy występuje silny kaszel z gęstą oraz lepką wydzieliną.

Stosuj leki wykrztuśne w ciągu dnia. Nie zażywaj ich kilka godzin przed zaśnięciem, ponieważ nasilony odruch kaszlu może utrudnić zasypianie.

Do najczęściej stosowanych leków wykrztuśnych należą: 

Leki wykrztuśne zawierające gwajakol i jego pochodne (sulfogwajakol, gwajafenazynę) 

Sulfogwajakol występuje głównie w postaci tabletek, syropów, a także pastylek. Gwajafenazyna jest dostępna w postaci syropu.

Przeciwwskazaniami do stosowania tych preparatów są:

• nadwrażliwość na lek, 
• niewydolność wątroby, 
• ciąża i karmienie piersią. 

Substancje mogą wywołać takie działania niepożądane jak: 

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe, 
• bóle i zawroty głowy, 
• wysypka, 
• pokrzywka. 

Leki wykrztuśne zawierające acetylocysteinę 

Lek wykrztuśny o działaniu mukolitycznym – zmniejsza lepkość śluzu, ułatwiając jego odkrztuszanie. Acetylocysteina występuje w wielu preparatach dostępnych bez recepty, w postaci tabletek musujących, proszku lub roztworu doustnego albo granulatu.

Przeciwwskazania:

• uczulenie na lek,
• czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy,
• ostra astma.

W okresie ciąży i karmienia piersią lek przyjmujemy wyłącznie pod kontrolą lekarza. Preparatów z acetylocysteiną nie powinny stosować osoby poniżej 14. roku życia.

Główne działania niepożądane to: 

• reakcje nadwrażliwości, 
• ból głowy, 
• tachykardia (przyspieszone bicie serca), 
• obniżenie ciśnienia tętniczego, 
• wymioty, biegunka oraz nudności. 

Leki wykrztuśne zawierające karbocysteinę 

Karbocysteina należy do tej samej grupy co acetylocysteina. Wykazuje zatem podobne właściwości, jednak nieco lepiej się wchłania. Występuje w postaci roztworu doustnego, syropu i tabletek do ssania. Nie wszystkie preparaty tej substancji są dostępne bez recepty. 

Leki wykrztuśne zawierające erdosteinę

Substancja zmniejszająca lepkość śluzu, która ułatwia usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych. Podobnie jak powyższe leki erdosteina jest substancją o działaniu mukolitycznym, która poprawia transport śluzowo-rzęskowy.

Bez recepty dostępny jest tylko jeden preparat erdosteiny. Ma postać saszetek i stosujemy go zwykle w ostrych schorzeniach dróg oddechowych z występującym mokrym kaszlem.

Przeciwwskazania:

• uczulenie na substancję,
• zaburzenia wątroby,
• niewydolność nerek,
• homocystynuria,
• ciąża i karmienie piersią,
• wiek poniżej 12. roku życia.

Główne działania niepożądane to: 

• bóle głowy, 
• nudności, 
• ból w nadbrzuszu, 
• biegunka, 
• zawroty głowy, 
• zgaga, 
• suchość w jamie ustnej. 

Leki wykrztuśne zawierające bromheksynę i ambroksol 

To związki o działaniu mukolitycznym, które zmniejszają lepkość śluzu i pobudzają nabłonek dróg oddechowych do jego usuwania. Stosujemy je w leczeniu mokrego kaszlu, głównie związanego z chorobami płuc i oskrzeli.

Przeciwwskazaniem do przyjmowania tych leków jest nadwrażliwość na występujące w nich substancje. Nie powinny ich stosować również kobiety w pierwszym trymestrze ciąży. W pozostałych trymestrach i w trakcie karmienia piersią mogą być przyjmowane tylko za zgodą lekarza.

Działania niepożądane: 

• nudności, biegunka oraz wymioty, 
• nadwrażliwość, 
• wysypki skórne, 
• ból w górnej części brzucha. 

Leki wykrztuśne z surowcami roślinnymi

Działanie tych preparatów opiera się na saponinach. Drażnią one błonę śluzową żołądka, co w konsekwencji powoduje działanie wykrztuśne.

Główne surowce roślinne stosowane wykrztuśnie to: 

• korzeń senegi (Radix Senegae), 
• korzeń lukrecji (Radix Glycyrrhizae), 
• korzeń pierwiosnka (Radix Primulae), 
• korzeń mydlnicy (Radix Saponariae), 
• liść bluszczu (Folium Hederae). 

Preparaty ziołowe to skuteczne produkty wybierane przez wielu pacjentów. Stosowane w nadmiernych ilościach mogą działać wymiotnie i powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.

Leki wykrztuśne – którą substancję wybrać?

Wszystkie omówione substancje są skuteczne i nie wywołują ciężkich działań niepożądanych. Przy wyborze powinniśmy zatem kierować się m.in. przeciwwskazaniami. Pamiętajmy również, że działanie leków to czasami kwestia indywidualna. W związku z tym dany pacjent może odczuwać lepszy efekt po zastosowaniu preparatu, który w opinii innej osoby okazuje się zbyt słaby.

Zwróćmy także uwagę na wszystkie substancje, które działają pośrednio poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka. Takie preparaty nie powinny być stosowane u osób z chorobami przewodu pokarmowego. W takiej sytuacji lepszym wyborem może okazać się acetylocysteina lub ambroksol.

Przeczytaj również:
Leki na kaszel suchy. Jakie wybrać?