Leczenie migreny za pomocą przeciwciał monoklonalnych

Migreny dotyczą około 10-15% populacji, przy czym większą część pacjentów stanowią kobiety. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle u młodych dorosłych (przed 35. rokiem życia), choć zdarza się, że początek choroby ujawnia się już w dzieciństwie.

Jak objawiają się migrenowe bóle głowy? 

Migreny charakteryzują się zazwyczaj jednostronnym, pulsującym bólem głowy. Zwykle ból jest połowiczy, a czas jego trwania może obejmować od kilku godzin do kilku dni. Najczęstsze są migrenowe bóle głowy bez aury (80-90%). Aura polega najczęściej na doznaniach wzrokowych (błyski, ubytki w polu widzenia), rzadziej pojawiają się zaburzenia czucia, np. w postaci parestezji, zaburzenia mowy, bardzo rzadko może występować pełnoobjawowy niedowład połowiczy. 

Migrenę przewlekłą charakteryzuje ból, który trwa przynajmniej 15 dni w miesiącu przez minimum 3 miesiące. Dotyczy ona 2-4% chorych kobiet z migreną.  

Białko związane z genem kalcytoniny – klucz do wyleczenia migreny? 

CGRP (z ang. calcitonin gene-related protein, białko związane z genem kalcytoniny) to białko hipotetycznie biorące udział w impulsacji bólowej związanej z migrenowymi bólami głowy. Jego działania upatruje się nie tylko w transmisji neuronalnej, ale i w komponencie naczyniowej bólu migrenowego. Przeciwciała monoklonalne stosowane w prewencji migreny to nowa grupa leków, które blokują działanie CGRP, wiążąc się z jego receptorami i uniemożliwiając inicjację sygnału bólowego. 

Substancje zatwierdzone do użycia 

W 2020 FDA (Food and Drug Administration – Amerykańskie Towarzystwo do spraw Bezpieczeństwa Leków i Pożywienia) zatwierdziło do obiegu cztery substancje do stosowania parenteralnego (pozajelitowego):  

• Erenumab – humanizowane przeciwciało monoklonalne. Wiąże się z receptorem CGRP; stosowane podskórnie raz na miesiąc. Najczęstsze działania niepożądane to odczyny skórne w miejscu iniekcji, a także zaparcia; Substancja ta może być stosowana zarówno w epizodycznej, jak i przewlekłej migrenie. 
• Fremanezumab – humanizowane przeciwciało monoklonalne. Wiąże się z obiema izoformami CGRP; wydaje się skuteczne w zapobieganiu epizodów migreny; stosowany w formie iniekcji podskórnych. Najczęstsze objawy niepożądane obejmowały stany zapalne w obrębie miejsca wkłucia. 
• Galcanezumab – humanizowane przeciwciało monoklonalne. Wiąże się bezpośrednio z CGRP. W zaślepionych badaniach klinicznych wykazywał pewną skuteczność w zapobieganiu epizodom migren. Również podawany w formie iniekcji podskórnych. Najczęstsze działanie niepożądane to zmiany w obrębie miejsca wkłucia.  
• Eptinezumab – przeciwciało monoklonalne; wiąże obie izoformy CGRP. Podawany w formie wlewów dożylnych, powtarzanych co 3 miesiące. Najczęstsze działania niepożądane to infekcje górnych dróg oddechowych, nadwrażliwość (reakcje alergiczne) i nadmierne zmęczenie. 

Do obiegu wprowadzone zostały także tzw. geptany – niskocząsteczkowi antagoniści CGRP, stosowane doustnie w prewencji migren (atogepant i rimegepant). Oba związki są małymi cząsteczkami, które wiążą się z receptorem CGRP i wydają się skuteczne w prewencji migrenowych bólów głowy. 

Wyżej wymienione przeciwciała monoklonalne pozbawione są działania naczyniozwężającego i wykazują znacznie większy profil bezpieczeństwa od tradycyjnie stosowanych tryptanów. W trakcie badań klinicznych zarejestrowano trzy przypadki śmierci pacjentów, chociaż były to prawdopodobnie incydenty niezwiązane z działaniem badanych preparatów. W badaniach randomizowanych nie zaobserwowano negatywnego wpływu na układ oddechowy czy zaburzenia psychiatryczne.  

Nie istnieją istotne dowody naukowe dowodzące bezpieczeństwa stosowania przeciwciał monoklonalnych w leczeniu pewnych grup pacjentów, takich jak dzieci, czy kobiety w ciąży.

Przeczytaj również:
Witamina D a migrena – jaki mają związek?