Atopowe zapalenie spojówek i rogówki – jak się objawia?

Czym jest atopowe zapalenie spojówek i rogówki? 

Zgodnie z definicją Guglielmetti i wsp. atopowe zapalenie spojówek i rogówki to przewlekły, nieinfekcyjny stan zapalny oczu dotyczący pacjentów z atopowym zapaleniem skóry na każdym etapie choroby, niezależnie od stanu skóry. Dodatkowo AKC jest chorobą, która może prowadzić do ślepoty.

Obraz kliniczny AKC 

Atopowe zapalenie spojówki i rogówki jest z reguły schorzeniem całorocznym z możliwością występowania sezonowych zaostrzeń. Szczyt zachorowań przypada między 30. a 50. rokiem życia. Typowo choroba rozpoczyna się w wieku kilkunastu do dwudziestu kilku lat i trwa do 4., a nawet 5. dekady życia.  

Jakie są objawy atopowego zapalenia spojówki i rogówki? 

Do najczęstszych objawów podmiotowych zalicza się: 

• świąd i pieczenie oka,  
• łzawienie,  
• światłowstręt, 
• ból.  

O objawach przedmiotowych świadczą zmiany w obrębie: 

• Powiek – w atopowym zapaleniu skóry ciężki wyrzut w postaci egzemy obejmuje powieki oraz skórę w okolicy okołooczodołowej. Często u pacjentów dochodzi dodatkowo do hiperpigmentacji, czyli powstawania na skórze plam w różnych odcieniach brązu. Uwidocznić może się również fałd skórny powieki dolnej zwany fałdem Dennie-Morgana. W trakcie choroby dochodzi również do przedniego zapalenia brzegów powiek. Może dojść do przerzedzenia brwi i rzęs lub wręcz przeciwnie – rzęsy stają się jedwabiste i długie.  
• Spojówki – w trakcie AKC dochodzi do przerostu brodawkowatego spojówki powiekowej – zarówno w przypadku powieki górnej, jak i dolnej. Często obserwuje się większe nasilenie zmian na powiece dolnej. Dodatkowo spojówka gałkowa jest obrzęknięta i przekrwiona.  
• Rogówki – przy atopowym zapaleniu spojówek i rogówki często występują zmiany rogówkowe w postaci: 
  • punktowych ubytków nabłonka rogówki, 
  • erozji rogówki,  
  • owrzodzeń rogówki,  
  • płytek rogówkowych – następstwo destrukcyjnego działania mediatorów zapalenia i mechanicznego drażnienia przez przerośnięte brodawki spojówki powiekowej.  

Dodatkowo dochodzi do spadku ostrości widzenia na skutek powstałych blizn i nowotworzenia naczyń. Zmiany rogówkowe są wynikiem działania mediatorów zapalenia oraz mechanizmu zewnętrznego pocierania oczu. To wszystko z kolei może zwiększać powstanie i progresję stożka rogówki.  

• Zaburzenia filmu łzowego – na skutek AKC dochodzi do obniżonej stabilności filmu łzowego oraz wydłużenia czasu przerwania filmu łzowego. Jest to okres upływający od mrugnięcia, który pozwala na rozprowadzenie łez po powierzchni oka i odtworzenie ciągłości filmu łzowego do chwili jego przerwania.  
• Inne zmiany: 
  • większa podatność na nadkażenia zarówno bakteryjne, jak i wirusowe u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, 
  • powikłanie w postaci zaćmy podtorebkowej przedniej lub tylnej – jak zmiana posteroidowa, 
  • pacjenci z atopowym zapaleniem spojówki i rogówki są w grupie o zwiększonej predyspozycji do odwarstwienia siatkówki.  

Atopowe zapalenie spojówek i rogówki – leczenie 

Leczenie w przebiegu AKC jest leczeniem interdyscyplinarnym z udziałem lekarza okulisty, dermatologa i alergologa. Konieczna jest bowiem terapia objawów ocznych, jak również zmian na skórze, a także prawidłowe prowadzenie pacjenta pod kątem alergii. 

W podejmowanym leczeniu dąży się do wydłużenia okresów remisji choroby i ograniczenia utraty widzenia. Oprócz specjalistycznych leków zaleca się również stosowanie preparatów w kroplach, tzw. sztucznych łez, najlepiej bez konserwantów.