Zapalenie zatok przynosowych. Jak sobie z nim radzić?

Czym właściwie jest zapalenie zatok przynosowych? 

Zapalenie zatok przynosowych należy do bardzo częstych schorzeń górnych dróg oddechowych. Charakteryzuje się ono występowaniem objawów takich jak: katar, niedrożność nosa, ból lub uczucie rozpierania twarzy oraz upośledzenie lub utrata węchu.

Aby można było mówić o zapaleniu zatok przynosowych u dorosłych, muszą wystąpić co najmniej dwa z wyżej wymienionych objawów. U dzieci, oprócz wskazanych symptomów, na ogół pojawia się dodatkowo kaszel w ciągu dnia lub w nocy. 

Rodzaje zapalenia zatok przynosowych 

Zapalenie zatok przynosowych może mieć charakter ostry (objawy utrzymują się do 12 tygodni) lub przewlekły (objawy utrzymują się powyżej 12 tygodni). 

Wyróżnia się kilka rodzajów/etapów ostrego zapalenia zatok: 

• ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych, 
• ostre powirusowe zapalenie zatok przynosowych, 
• ostre bakteryjne zapalenie zatok przynosowych. 

Ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych nazywane jest inaczej przeziębieniem, ponieważ objawy pojawiają się nagle, utrzymują się ok. 5-10 dni i zwykle po tym czasie mogą ustąpić. Najczęściej wtedy pojawia się katar (przedni lub ściekający po tylnej ścianie gardła, określany jako tylny) oraz niedrożność nosa, będąca skutkiem zalegającej wydzieliny. Jak wskazuje nazwa tego schorzenia, dochodzi wtedy do infekcji wirusowej w obszarze błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Następnie pojawia się stan zapalny, czego konsekwencją jest wystąpienie właśnie tych objawów.  

Ostre powirusowe zapalenie zatok przynosowych to choroba, która pojawia się po wstępnej poprawie po 5 dniach lub wtedy, gdy objawy nie ustępują i utrzymują się powyżej 10 dni, ale nie trwają więcej niż 12 tygodni. Objawy są zbliżone do tych, które występują w przebiegu wirusowego zapalenia zatok przynosowych, ale utrzymują się dłużej. Pacjenci zwykle skarżą się na zalegającą wydzielinę w nosie i zatokach przynosowych, zatkany nos, niedrożność nosa. Może pojawić się u nich również zatokowy ból głowy.  

O ostrym bakteryjnym zapaleniu zatok przynosowych można powiedzieć, gdy wystąpią co najmniej trzy z wymienionych objawów: zmiana barwy wydzieliny, silny ból w obrębie twarzy, gorączka, podwyższone wartości OB/CRP oraz ponowne nasilenie objawów. Ten rodzaj zapalenia zatok przynosowych występuje dość rzadko i stanowi 0,5-2% zapaleń zatok przynosowych.  

Jak można leczyć ostre zapalenie zatok przynosowych? 

Ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych może być leczone poprzez zastosowanie produktów leczniczych, których działanie pozwala zmniejszyć/złagodzić objawy: katar, obrzęk, przekrwienie błony śluzowej, ból głowy, niedrożność nosa oraz oczyścić nos i zatoki przynosowe.

Ponieważ infekcja ta wywoływana jest przede wszystkim przez wirusy, nie stosuje się antybiotykoterapii na tym etapie.

W przypadku wystąpienia wspomnianych wyżej objawów warto zastosować produkty o statusie leku, mające udowodnione działanie kliniczne i potwierdzone bezpieczeństwo stosowania.  

W ostrym wirusowym zapaleniu zatok przynosowych stosowane są leki dostępne bez recepty: krople obkurczające śluzówkę nosa, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, leki doustne zmniejszające przekrwienie błony śluzowej ograniczające lub łagodzące objawy zapalenia. Niektóre z nich powinny być używane przez krótki czas.  

W leczeniu ostrego zapalenia zatok wskazane i rekomendowane są również leki zawierające w swoim składzie wyciągi roślinne, np. z korzenia goryczki, kwiatu pierwiosnka, ziela szczawiu, kwiatu bzu czarnego, ziela werbeny. Wskazaniem do stosowania mogą być ostre niepowikłane stany zapalne zatok przynosowych (ostre niepowikłane zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych) z objawami takimi jak katar, niedrożność nosa, ból głowy, ból lub uczucie rozpierania twarzy. Zalecana kuracja to 7-14 dni.  

W ostrym powirusowym zapaleniu zatok przynosowych, poza lekami wymienionymi w wirusowym zapaleniu zatok przynosowych, lekarz może zlecić terapię glikokortykosteroidami miejscowymi. Na tym etapie zapalenia zatok przynosowych można również stosować fitoterapię, która wspomaga łagodzenie objawów takich jak zatkany nos, katar. 

W przypadku bakteryjnego zapalenia zatok lekarz decyduje o konieczności zastosowania antybiotyku. Jako leczenie wspomagające może zaproponować również zastosowanie wieloskładnikowych leków roślinnych, które dostępne są w różnych postaciach farmaceutycznych (krople, tabletki). Działają one przeciwzapalnie, sekretolitycznie (upłynniają zalegającą wydzielinę), sekretomotorycznie (przywracają transport śluzowo-rzęskowy) oraz działają na przyczyny zapalenia zatok przynosowych (wirusy, bakterie). 

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych 

O przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u osoby dorosłej mówimy, jeśli występują podobne objawy jak w przypadku ostrego zapalenia zatok przynosowych, czyli dwa lub więcej objawów. Jednym z nich może być katar lub niedrożność nosa, ból lub uczucie rozpierania twarzy, czy też upośledzenie lub utrata węchu, które trwają powyżej 12 tygodni. U dzieci może występować także kaszel. Rozróżnia się postać przewlekłego zapalenia zatok przynosowych z polipami lub bez. 

W przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych ważnymi elementami są wywiad i diagnostyka tego schorzenia oraz terapia ustalona przez lekarza. Złożone leki roślinne mogą być stosowane jako wspomagające leczenie przewlekłych stanów zapalnych zatok u dzieci i dorosłych. Pomogą one w łagodzeniu objawów przewlekłego zapalenia zatok przynosowych.