Katar zatokowy. Jak go rozpoznać?

Katar zatokowy – przyczyny 

Za rozwój zapalenia zatok najczęściej odpowiadają:

• rynowirusy – powodują 24-50% przypadków; 
• wirusy paragrypy – wywołują 11% infekcji. 

Drugim istotnym czynnikiem są bakterie: 

• Streptococcus pneumoniae – 24-43%, 
• Haemophilus influenzae – 22-35%, 
• Moraxella catarrhalis – 2-10%, 
• Streptococcus pyogenes – 3-9%, 
• bakterie beztlenowe – do 9%, 
• Staphylococcus aureus – do 8%, 
• inne – 4%.

Patogeny wnikają do organizmu przez nabłonek błony śluzowej nosa i zatok. Wywołuje to wiele procesów zapalnych, które mają na celu walkę z drobnoustrojami. Dochodzi również do miejscowego uszkodzenia błony śluzowej. Występuje obrzęk i pojawia się katar. Konsekwencją tego stanu, poza uporczywym katarem, może być także zaburzenie drożności albo nawet całkowita blokada ujścia zatok. Jest to stan sprzyjający powstawaniu polipów zatok, których usunięcie wymaga interwencji chirurgicznej. Dalsze rozprzestrzenianie się stanu zapalnego i zajęcie struktur kostnych może dać początek przewlekłemu zapaleniu zatok.

Istotnymi czynnikami ryzyka, które mogą mieć wpływ na rozwój kataru zatokowego, są: 

• wiek – na zapalenie zatok w szczególności narażone są młodsze osoby, 
• nieprawidłowości w strukturach anatomicznych nosa i zatok (krzywa przegroda), 
• palenie tytoniu (czynne i bierne), 
• choroby zębów,
• alergie.

Katar zatokowy – jak wygląda? 

Katar zatokowy najczęściej jest wodnisty lub śluzowy. Może mu także towarzyszyć ropna wydzielina.  

Barwa kataru i towarzysząca mu gorączka nie są podstawą do określania pochodzenia infekcji zatokowej. W tym przypadku konieczna jest wizyta u lekarza i przeprowadzenie wywiadu lekarskiego oraz dodatkowych badań.

Katar zatokowy – objawy 

Objawami, które towarzyszą katarowi zatokowemu, są niedrożność nosa i spływanie kataru po tylnej ścianie gardła. Daje to w efekcie nasilony odruch kaszlu.

Dodatkowo możemy odczuwać: 

• ból twarzy,  
• drapanie w gardle,  
• ból ucha,  
• zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej nosa, 
• obrzęk powiek.  

Często występuje także rozpieranie w okolicy nasady nosa, a także utrata węchu. W zapaleniu powstałym w wyniku infekcji bakteryjnej częstym objawem jest wysoka gorączka (nawet powyżej 38°C). 

Jak długo trwa katar zatokowy? 

W przypadku zapalenia zatok przynosowych pochodzenia wirusowego najczęściej poprawa następuje samoistnie bez stosowania dodatkowego leczenia. Zwykle objawy mijają po 7-10 dniach. Czasami symptomy mogą utrzymywać się nawet do 3 tygodni (u ok. 25% pacjentów).

Gdy w okolicy 5. dnia od momentu zaobserwowania kataru i towarzyszących mu objawów nie zauważysz znaczącej poprawy lub wystąpi pogorszenie stanu zdrowia, może to wskazywać na zakażenie bakteryjne. Koniecznie skonsultuj się wówczas z lekarzem, który wdroży odpowiednie leczenie. 

Katar zatokowy u dzieci 

Katar zatokowy u dzieci najczęściej powstaje w wyniku infekcji wirusowej. Z największą zachorowalnością mamy do czynienia w okresie jesienno-zimowym.

Katarowi towarzyszą często ból głowy i gardła, kaszel oraz kichanie. Katar w początkowej fazie jest płynny i przejrzysty. Gdy w trakcie infekcji zmieni kolor, a jego struktura zacznie przypominać bardziej ropną wydzielinę, może to świadczyć o nadkażeniu patogenami pochodzenia bakteryjnego.

Infekcje wirusowe możemy leczyć w domu z wykorzystaniem leków przeciwbólowych i sprayów do nosa.

Po upływie 5 dni i braku wyraźnej poprawy udaj się z dzieckiem do lekarza. Może to wskazywać na rozwinięcie się infekcji bakteryjnej. Wymaga to zmiany leczenia i rozpoczęcia antybiotykoterapii.

Co na katar zatokowy?

Katar zatokowy – domowe sposoby

Domowym sposobem leczenia kataru jest płukanie nosa przy użyciu 0,9% roztworu chlorku sodu (sól fizjologiczna).

Innym sposobem wspomagającym leczenie kataru w warunkach domowych jest inhalacja parowa przy użyciu olejków eterycznych. Dobrze sprawdzą się olejki eukaliptusowy, goździkowy i tymiankowy.  

W celu złagodzenia nieprzyjemnego bólu okolic nosa i uczucia rozpierania twarzy możesz wykonać ciepły okład. Dobrze sprawdzają się tutaj niewielkie woreczki wypełnione pestkami wiśni lub kompresy ciepło-zimno.

Zadbaj również o odporność. Pamiętaj, że za katar zatokowy są odpowiedzialne głównie infekcje pochodzenia wirusowego, które powodują przeziębienie. Dlatego w okresie wzmożonego narażenia na różnego rodzaju infekcje wspomagaj swoją odporność poprzez picie domowych naparów, np. z lipy czy malin. Pamiętaj również o dobrze zbilansowanej diecie i odpoczynku.

Leki na katar zatokowy 

Gdy stosowanie domowych sposobów nie przynosi rezultatu, udaj się do lekarza rodzinnego. Specjalista przeprowadzi dokładny wywiad i zleci odpowiednie badania. Może zalecić m.in. leki o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, np. z ibuprofenem.

Na katar zatokowy możesz zastosować preparaty obkurczające śluzówkę nosa w formie kropli lub aerozolu, np. z ksylometazoliną i oksymetazoliną.

Nie używaj ich dłużej niż przez 5-7 dni. Dłuższe stosowanie może prowadzić do uzależnienia i nawracającego obrzęku. 

Gdy infekcja utrzymuje się powyżej 2 tygodni i nie widzisz znaczącej poprawy lub wystąpi wysoka gorączka powyżej 39°C z obrzękiem tkanek okolic oczu, konieczna może być terapia antybiotykiem. Czas jej trwania to 10-14 dni.

Nawet jeśli poprawa nastąpi szybciej, nie przerywaj stosowania antybiotyku. Zbyt krótka terapia może skutkować przewlekłym zapaleniem zatok, które wymaga bardziej skomplikowanego leczenia.

W katarze zatokowym o podłożu alergicznym zalecane są preparaty donosowe w formie aerozoli zawierające glikokortykosteroidy. Jeśli natomiast choroba wywołana jest przez grzyby, wskazane jest stosowanie leków przeciwgrzybiczych.

Przeczytaj również:
Domowe sposoby na zdrowe zatoki