Ciemieniucha. Przyczyny, objawy, leczenie 

Co to jest ciemieniucha?

Ciemieniucha to odmiana dziecięcego łojotokowego zapalenia skóry. Jest chorobą przewlekłą, niezakaźną. Jej objawy ustępują samoistnie. Zwykle przebiega łagodnie, a właściwie dobrana pielęgnacja pomoże Ci uporać się z problemem.

Ciemieniucha może pojawić się u kilkutygodniowego maluszka (zwykle po trzecim tygodniu życia), a swój szczyt osiąga około 3. miesiąca życia. Trudno jednoznacznie określić czas trwania tej dolegliwości. U niektórych dzieci zmiany przestają się pojawiać po kilku tygodniach, a u niektórych mogą występować do 1. roku życia.  

Skąd wzięła się nazwa „ciemieniucha”?

Nazwa „ciemieniucha” wiąże się z miejscem występowania zmian skórnych, czyli okolicami ciemiączka. Jest to najczęstsza lokalizacja. Pamiętaj jednak, że zmiany mogą obejmować nie tylko owłosioną skórę głowy niemowlaka, ale mogą również rozprzestrzeniać się na czoło, nos czy skórę za uszami. U niektórych dzieci ciemieniucha może pojawiać się w okolicy okołopieluszkowej lub na tułowiu. Dzieci chorujące na AZS są bardziej podatne na pojawienie się ciemieniuchy. 

Jakie są przyczyny ciemieniuchy?

Do tej pory naukowcy nie odkryli dokładnej przyczyny ciemieniuchy.  

W ciele noworodka i małego dziecka (do około 2. roku życia) krążą hormony matczyne (androgeny) pochodzące jeszcze z życia płodowego. To właśnie je uważa się za głównych winowajców nadmiernej pracy gruczołów łojowych u małych dzieci i pojawiania się ciemieniuchy.  

Inną możliwą przyczyną występowania ciemieniuchy mogą być drożdżaki. W skład naturalnego mikrobiomu skóry wchodzą drożdżaki z rodzaju Malassezia. Bytują one przy ujściu gruczołów łojowych i mają zdolność metabolizowania tłuszczów wchodzących w skład sebum. Przy nadmiernym namnażaniu się tych grzybów, a co za tym idzie przy zaburzeniu naturalnej mikroflory skóry lub przy zwiększonej wrażliwości może dochodzić do pojawiania się łojotokowego zapalenia skóry, które u dzieci przybiera postać ciemieniuchy.  

Zdania na temat przyczyny tej dolegliwości są jednak podzielone.  

Jak wygląda ciemieniucha?

Pierwsze objawy ciemieniuchy to zaczerwienienie skóry z białawym nalotem. Następnie możesz zauważyć u dziecka żółte lub brunatnożółte łuszczące się plamy na czubku głowy. Na początku są one delikatne i niewielkie, ale z czasem mogą się łączyć ze sobą i tworzyć na skórze „skorupę”. W miejscu pojawienia się zaawansowanej ciemieniuchy dziecko może utracić włosy. 

Jeśli ciemieniucha pojawia się w innym obszarze niż głowa, możesz zauważyć mniejsze łuski, ale za to większy rumień.  

Objawy związane z ciemieniuchą nie wywołują bólu i świądu.  

Jeśli objawy się nasilają lub nawracają, powodem może być współistnienie alergii.   

Zmiany skórne związane z ciemieniuchą są na ogół łagodne. W przypadku ich nasilenia na dużym obszarze skóry lub pojawienia się stanu zapalnego pod łuskami skonsultuj się z lekarzem. Istnieje ryzyko wystąpienia m.in. erytrodermii, czyli uogólnionego stanu zapalnego skóry.   

Jak pozbyć się ciemieniuchy?

Ciemieniucha u niemowlaka zwykle nie wymaga leczenia. Zazwyczaj wystarczy odpowiednia pielęgnacja. Jeśli zaniedbasz powstałe łuski lub będziesz je niewłaściwie pielęgnować, może rozwinąć się stan zapalny skóry.  

Nie zdzieraj żółtych łusek, gdyż może to powodować uszkodzenie skóry dziecka. 

Pamiętaj również, aby nie przegrzewać dziecka zarówno w domu, jak i na spacerze. Na spacer zakładaj dziecku czapkę wykonaną z bawełny, a w domu zrezygnuj z okrycia głowy.  

Jak pielęgnować skórę z ciemieniuchą?

Pamiętaj o rozsądnym stosowaniu preparatów do pielęgnacji zdrowej skóry noworodka czy niemowlaka. Zdarza się tak, że nadmierne stosowanie kosmetyków może doprowadzić do pojawienia się ciemieniuchy u niemowlaka. 

Podczas usuwania żółtych łusek ze skóry maluszka uzbrój się w cierpliwość. Zabiegi pielęgnacyjne przeprowadzaj systematycznie. Po pozbyciu się zmian zadbaj odpowiednio o delikatną skórę dziecka, aby ograniczyć możliwość nawrotów choroby. U niektórych dzieci wystarczy kilka zabiegów w celu pozbycia się ciemieniuchy, a inne potrzebują na to więcej czasu. Jeśli mimo prawidłowej pielęgnacji nie udaje Ci się uporać z ciemieniuchą lub jeśli objawy się nasilają i obejmują coraz większy obszar, udaj się do lekarza.  

Na rynku znajdziesz wiele preparatów przeznaczonych do pielęgnacji skóry z ciemieniuchą. Najbardziej popularnym jest oliwka dla niemowląt.  

Jak stosować oliwkę na skórę z ciemieniuchą? 

1. Posmaruj skórę dziecka oliwką, co pozwoli zmiękczyć zmiany.  
2. Odczekaj, aż preparat zadziała. Niektórzy zalecają, aby oliwkę pozostawić na 15-30 minut, nakładając w tym czasie czapkę na głowę dziecka, inni sugerują, że można zostawić ją na całą noc.  
3. Zmiękczone zmiany wyczesz delikatnie za pomocą miękkiej szczotki lub grzebienia z zaokrąglonymi ząbkami.
4. Umyj główkę dziecka szamponem przeznaczonym dla niemowląt (najlepiej z dodatkowym przeznaczeniem do pielęgnacji skóry z ciemieniuchą).   

Jeśli zdecydujesz się na zastosowanie kremu, pozostaw go przez całą noc. Następnie wyczesz (lub nie – w zależności od zaleceń producenta) i umyj skórę głowy szamponem.  

Zwykle po 10-14 dniach kuracji ciemieniucha powinna zniknąć. 

Co może wchodzić w skład preparatów na ciemieniuchę? 

• Naturalne oleje wykazujące właściwości natłuszczające i ułatwiające oddzielanie się łusek od skóry głowy: 
  • oliwa z oliwek, 
  • olej ze słodkich migdałów, 
  • olej lniany, 
  • olej rycynowy,  
  • olej jojoba, 
  • olej kokosowy.  
• Wazelina – wspomaga naturalne nawilżenie skóry i zmiękcza łuski. 
• Kwas laktobionowy – działa delikatnie złuszczająco i wspomaga odnowę komórkową skóry. 
• Mocznik w stężeniu 10% – jedna ze skuteczniejszych substancji zmiękczających ułatwiająca eliminację łuski. Krem z mocznikiem w tym stężeniu nałóż na ciemieniuchę i pozostaw na noc. Następnie wyczesz łuski i umyj głowę dziecka szamponem. W razie potrzeby powtórz kurację po tygodniu.  
• Emolienty, np.:   
  • olej canola – dzięki swoim właściwościom odżywczym łagodzi i pomaga przywrócić fizjologiczne właściwości skóry,   
  • olej konopny – zawiera dużą ilość NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe), dzięki którym doskonale odżywia, regeneruje i łagodzi skórę, utrzymując jej właściwe nawilżenie. 
• Betaina, olej z ogórecznika, kwas hialuronowy – składniki intensywnie nawilżające skórę. 

Ciemieniucha to dość powszechna przypadłość wśród dzieci. W związku z tym często kontroluj stan skóry dziecka. Szybko wdrożona i właściwa pielęgnacja przyniesie szybkie rozwiązanie problemu.  

Przeczytaj również:
Czym pielęgnować skórę niemowlęcia?