Europejski Tydzień Profilaktyki Raka Szyjki Macicy

Rak szyjki macicy – dane epidemiologiczne 

Z aktualnych badań epidemiologicznych z 2020 roku wynika, że rak szyjki macicy zajmuje 6. miejsce wśród nowotworów złośliwych u kobiet.  W 2020 roku wykryto 3 862 przypadki zachorowań na raka szyjki macicy w Polsce, z czego 2 137 kobiet zmarło.  

Według badania Globocan 2020 rak szyjki macicy zajął 9. miejsce pod względem zachorowalności wśród kobiet w Europie oraz 10. miejsce pod względem umieralności.  

Rak szyjki macicy może dotyczyć kobiet w każdym wieku, jednakże ryzyko tej choroby wzrasta wraz z wiekiem. Ten rodzaj nowotworu jest najczęściej diagnozowany w grupie kobiet w wieku 45-65 lat. Przypadki te stanowią około 50% zachorowań na raka szyjki macicy. 

Najczęściej diagnozowany jest rak płaskonabłonkowy szyjki macicy. Stanowi on 80% wszystkich nowotworów złośliwych, które sotykają szyjki macicy. Za 10% nowotworów odpowiada rak gruczołowy, a pozostałe przypadki to raki gruczołowo-płaskonabłonkowe, rakowiaki i mięsaki [1,2]. 

Co wywołuje raka szyjki macicy? 

Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka szyjki macicy należy zakażenie wirusem HPV (ang. Human Papillomavirus, wirus brodawczaka ludzkiego). Wirus ten jest przenoszony głównie poprzez kontakty seksualne. Wirus HPV posiada ponad 100 podtypów. Za najniebezpieczniejsze uznaje się HPV16 i HPV18, które są odpowiedzialne za rozwój około 70-80% przypadków raka szyjki macicy. Do innych czynników ryzyka rozwoju raka szyjki macicy zalicza się: 

• palenie papierosów, 
• wiek powyżej 45 lat, 
• wieloletnie stosowanie środków antykoncepcyjnych, 
• obniżenie odporności, także to spowodowane stosowaniem leków, 
• zakażenia układu płciowego, 
• niedobory witaminy C, 
• nieregularne wykonywanie podstawowych badań ginekologicznych [2]. 

Objawy raka szyjki macicy 

Wczesny etap choroby charakteryzuje się brakiem jednoznacznych objawów, dlatego nowotwór ten jest tak ciężko rozpoznawalny na wczesnym etapie choroby.  

Do objawów świadczących o jego występowaniu mogą należeć: 

• krwawienia pojawiające się między regularnymi krwawieniami miesiączkowymi, 
• krwawienie miesięczne, które trwa dłużej lub jest bardziej obfite niż zazwyczaj, 
• krwawienia występujące po stosunku, badaniu ginekologicznym, prysznicu, 
• krwawienia występujące po menopauzie, 
• ból podczas stosunku, 
• ból w podbrzuszu, 
• obfite upławy z pochwy [3]. 

Profilaktyka raka szyjki macicy 

W Polsce realizowany jest Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy. Ma on na celu zwiększenie ilości wykonywanych badań cytologicznych wśród kobiet w Polsce. Kobiety w wieku 25-59 lat mogą skorzystać z badania cytologicznego raz na 3 lata, które jest refundowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Program ma na celu obniżenie ryzyka zgonu z powodu niezdiagnozowanej choroby nowotworowej oraz wykrycie choroby, która może przebiegać bezobjawowo. Badanie cytologiczne daje możliwość wykrycia nowotworu na wczesnym etapie choroby, dlatego powinno być wykonywane regularnie podczas kontrolnych wizyt w gabinecie ginekologicznym [4]. 

Szczepienia przeciwko wirusowi HPV 

Raka szyjki macicy w głównej mierze wywołuje wirus HPV. W Polsce dostępne są szczepienia przeciwko wirusowi HPV.  

Skuteczność szczepionek w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy szacuje się na około 90%.  

Szczepienie powinno być wykonane przed rozpoczęciem współżycia seksualnego. Zaleca się, aby szczepić dziewczynki w wieku 11-12 lat. Szczepione mogą być także dorosłe kobiety, które nie miały wcześniej styczności z wirusem HPV [5]. 

Skuteczność szczepienia w ochronie przeciwko zachorowaniu na raka szyjki macicy pokazują dane statystyczne z Australii. W tym kraju w 2007 roku został wprowadzony program profilaktyczny, który oferuje darmowe szczepienia przeciwko wirusowi HPV oraz badanie na obecność wirusa HPV raz na 5 lat. Dzięki tym działaniom obecnie w Australii wykrywa się około 7 przypadków raka szyjki macicy na 100 000 przebadanych kobiet. Badania wskazują, że Australia w przyszłości może całkowicie wyeliminować zapadalność na tę chorobę [6]. 

Przeczytaj również:
Rak szyjki macicy – przyczyny, objawy i profilaktyka
Szczepienia przeciwko HPV – projekt Programu Profilaktyki Zdrowotnej