Środki biobójcze czy zwykłe mydło – co jest skuteczniejsze?

Mycie rąk wodą umożliwia spłukanie z ich powierzchni brudu, jednak nie zwalczy wirusów i bakterii. Dłonie mogą być siedliskiem wielu szkodliwych mikroorganizmów, m.in.:  

• salmonelli – mogącej doprowadzić do zatruć pokarmowych;  
• rotawirusów – powodujących wymioty, biegunkę, nudności;  
• bakterii E. coli – szczególnie niebezpiecznych po przeniknięciu do układu pokarmowego; 
• jaj owsików; 
• wirusa WZW A – powodującego żółtaczkę pokarmową; 
• wirusa SARS-CoV-2 – wywołującego chorobę COVID-19. 

Definicje środków biobójczych i mydła 

Zgodnie z Rozporządzeniem 528/2012 produktem biobójczym jest „każda substancja lub mieszanina w postaci, w jakiej jest dostarczana użytkownikowi, składająca się z jednej lub kilku substancji czynnych, zawierająca lub wytwarzająca jedną lub więcej substancji czynnych, której przeznaczeniem jest niszczenie, odstraszanie, unieszkodliwianie organizmów szkodliwych, zapobieganie ich działaniu lub zwalczanie ich w jakikolwiek sposób inny niż działanie czysto fizyczne lub mechaniczne”.  

Zgodnie z Rozporządzeniem 1223/2009 produktem kosmetycznym jest „każda substancja lub mieszanina przeznaczona do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego (naskórkiem, owłosieniem, paznokciami, wargami oraz zewnętrznymi narządami płciowymi) lub z zębami oraz błonami śluzowymi jamy ustnej, której wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, perfumowanie, zmiana ich wyglądu, ochrona, utrzymywanie w dobrej kondycji lub korygowanie zapachu ciała”. 

Działanie produktów antybakteryjnych i biobójczych 

Produkty antybakteryjne najczęściej w składzie zawierają do 50% alkoholu. Produkty nazywane biobójczymi posiadają co najmniej 60% zawartości alkoholu.  

Produkty antybakteryjne zaliczane są do kategorii produktów kosmetycznych, tzn. że nie posiadają badań dotyczących ich skuteczności biobójczych w stosunku do bakterii.   

Preparaty dezynfekcyjne natomiast podlegają pod rozporządzenie o środkach biobójczych, toteż wykazują skuteczność biobójczą w stosunku do chorobotwórczych mikroorganizmów. W związku z zawartością alkoholu produkty antybakteryjne i biobójcze mogą naruszać barierę skóry, prowadząc do jej przesuszenia i podrażnień. 

Działanie mydła  

Mydło to związek chemiczny powstający podczas reakcji chemicznej zwanej zmydlaniem. W tej reakcji bierze udział kwas tłuszczowy i wodorotlenek potasu lub sodu. Dzięki temu połączeniu mydło posiada właściwości amfifilowe, czyli może łączyć się z cząsteczkami wody oraz z cząsteczkami brudu, który ma zazwyczaj charakter tłuszczowy. Ta właściwość tłumaczy także skuteczność mydła w zwalczaniu drobnoustrojów, gdyż ich otoczki mają charakter lipidowy. Podczas kontaktu z mydłem otoczka zostaje uszkodzona a drobnoustrój zniszczony. 

W związku z tym energiczne mycie dłoni i nadgarstków za pomocą mydlanej piany jest kluczowe w zwalczaniu bakterii i wirusów.  

Zwykłe mydło ma charakter zasadowy, różniący się od naturalnego pH naszej skóry. Mydło antybakteryjne często zawiera w swoim składzie kwas mlekowy, który jest zbliżony do pH skóry, co pozwala utrzymać odpowiedni mikrobiom. Nie należy mylić mydła antybakteryjnego z żelem antybakteryjnym, są to dwa różne produkty. 

Co wybrać?  

Alkohol może uszkodzić tłuszczową błonę, zabijając mikroorganizmy, jednak mycie mydłem ma dodatkową zaletę polegającą na fizycznym usuwaniu ze skóry jeszcze trudniejszych do usunięcia wirusów i bakterii. Dzieje się tak dzięki podwójnej naturze cząsteczek mydła.

W przypadku zwalczania wirusa SARS-CoV-2 odpowiedzialnego za chorobę COVID-19 żele antybakteryjne nie są bardziej pomocne niż zwykłe mydło, chyba że zawierają co najmniej 60% alkoholu. Niestety problem produktów biobójczych polega też na tym, że bakterie po pewnym czasie mogą się uodpornić i przestać reagować na skład produktów biobójczych. 

Przeczytaj również:
Żele antybakteryjne dla dzieci – co zawierają?