Tokofobia – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie

Definicja tokofobii 

Tokofobia to rodzaj fobii, przejawiający się silnym strachem przed ciążą i porodem. Dla kobiet, u których występuje tokofobia, samo wyobrażenie ciąży i porodu może wywoływać uczucie niepokoju. Silny strach może skutkować wyborem cesarskiego cięcia jako metody porodu lub w niektórych przypadkach skłonić kobietę do podjęcia decyzji o nieposiadaniu potomstwa.  

Szacuje się, że około 6-10% kobiet w populacji boryka się z tokofobią.  

Tokofobia zaliczana jest do grupy fobii specyficznych, czyli takich, które są spowodowane jakimś konkretnym czynnikiem. Pojawienie się tego czynnika skutkuje wzrostem napięcia i uczuciem silnego strachu i chęcią wycofania się z sytuacji. 

Rodzaje tokofobii 

Wyróżnia się dwa główne rodzaje tokofobii – pierwotną i wtórną. Podział ten wynika z różnych źródeł obaw występujących w tokofobii. 

Tokofobia pierwotna – dotyka kobiet, które nigdy nie były w ciąży. Może rozwinąć się na skutek: 

• traumatycznych doświadczeń z przeszłości, np. przemoc seksualna; 
• braku oparcia i pomocy bliskich, obaw o przyszłość, np. obawy finansowe czy te dotyczące umiejętności opieki nad dzieckiem; 
• niskiego poczucia własnej wartości – przekonanie o niezdolności do zajęcia się dzieckiem, wiara we własną niekompetencję; 
• występowania u danej osoby zaburzeń odżywiania czy cielesnych zaburzeń dysmorficznych, np. obawa przed przytyciem, zmianą wyglądu po porodzie; 
• zasłyszanych opowieści o trudnych porodach, bólu i komplikacjach. 

Tokofobia wtórna – pojawia się u kobiet, które mają już za sobą ciążę i poród i doświadczenie to było dla nich wyjątkowo trudne i nieprzyjemne, a nawet traumatyczne. Do takich traumatycznych doświadczeń możemy zaliczyć np.: 

• wyjątkowo silny ból w trakcie porodu; 
• bardzo długi czas trwania porodu; 
• wystąpienie komplikacji i powikłań zagrażających zdrowiu i życiu; 
• złą opiekę personelu medycznego, brak profesjonalizmu; 
• urodzenie martwego dziecka lub poronienie. 

Tokofobia – objawy 

Charakterystycznym objawem tokofobii jest silny strach przed ciążą i porodem. Strach ten może dotyczyć bólu, obawy o życie swoje i dziecka, niepokoju o zdrowie dziecka (niepełnosprawność, poważna choroba) i braku pewności co do kompetencji personelu medycznego. 

Objawy są takie same jak w przypadku innych fobii, jednak skupiają się na ciąży i porodzie. Zalicza się do nich: 

• pojawiające się i nawracające koszmary senne, które mogą być przyczyną problemów ze snem, a nawet bezsenności; 
• powtarzające się, uporczywe „czarne myśli” dotyczące ciąży i porodu, tworzenie w głowie najgorszych możliwych scenariuszy; 
• uczucie napięcia, niepokoju, drażliwość; 
• dolegliwości somatyczne, takie jak bóle brzucha i głowy oraz nudności i wymioty (pojawiają się z większą częstotliwości niż w przypadku ciężarnych bez tokofobii); 
• trudności ze skupieniem uwagi i zapamiętywaniem, dezorientacja w przypadku styczności z czynnikiem wywołującym strach. 

Leczenie tokofobii 

Leczenie tokofobii odbywa się przy pomocy psychoterapii i czasem również leczenia farmakologicznego, które jest wskazane szczególnie w przypadku wyjątkowo nasilonego lęku uniemożliwiającego codzienne funkcjonowanie i zagrażającego zdrowiu matki i dziecka. Ważnym elementem leczenia jest wsparcie ze strony bliskich, a w szczególności pomoc doświadczonego ginekologa i położnej. Istotna jest również edukacja na temat ciąży i porodu – wiedza w tym przypadku może mieć znaczenie terapeutyczne, pomaga kobiecie zrozumieć, co dzieje się z jej ciałem i psychiką oraz oswaja ją z tematem ciąży i porodu zmniejszając, w ten sposób strach przed nowym i nieznanym. Warto rozważyć także zapisanie się do szkoły rodzenia, która przygotowuje przyszłe mamy do porodu i samodzielnej opieki nad noworodkiem. 

Przeczytaj również:
Starania o dziecko – jak przygotować się do ciąży?