Wazopresyna – działanie, funkcje. Kiedy wykonuje się badanie wazopresyny?

Czym jest wazopresyna? Gdzie powstaje? 

Wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny (ADH), znana również pod nazwą adiuretyna, jest cyklicznym nonapeptydem zbudowanym z 9 reszt aminokwasowych. Jest wytwarzana w podwzgórzu, a następnie transportowana wypustami nerwowymi do tylnego płata przysadki mózgowej, gdzie jest magazynowana, a następnie uwalniania do krwi [1,4]. 

Wazopresyna – działanie i funkcje 

Po wniknięciu do krwi wazopresyna wiąże się z receptorami V2 zlokalizowanymi w komórkach głównych przewodu zbiorczego w nerkach. Adiuretyna wpływa na ilość wody wydzielanej wraz z moczem. 

Pełni również wiele innych ważnych funkcji: 

• reguluje gęstość moczu; 
• utrzymuje prawidłową osmolalności osocza; 
• bierze udział w mechanizmie zatrzymania wody w organizmie, poprzez który wykazuje zdolność do podnoszenia ciśnienia krwi; 
• odpowiada za obkurczanie błony naczyń krwionośnych, macicy i układu pokarmowego; 
• stymuluje produkcję kortyzolu; 
• wpływa na agregację płytek krwi; 
• bierze udział w procesie glukoneogenezy w wątrobie; 
• odgrywa ważną rolę w procesie termoregulacji organizmu; 
• jest zaangażowana w mechanizmy wytwarzania hormonu wzrostu i hormonu tarczycy [1,3,4]. 

Kiedy należy wykonać badanie wazopresyny? 

Zbadanie poziomu wazopresyny we krwi zaleca się pacjentom, u których zaobserwowano znaczne zaburzenia gospodarki wodnej związane z podejrzeniem nadmiernego uwalniania wazopresyny (zespół Schwarza-Barttera) lub objawami wskazującymi na jej niedobór (moczówka prosta). Ponadto wykonanie badania rekomendowane jest u pacjentów z zaburzeniami jonowymi (głównie dotyczy to jonów sodowych).  

Należy pamiętać, że badanie poziomu wazopresyny we krwi nie jest refundowane, a koszt badania w zależności od laboratorium wynosi od 200 do nawet 350 złotych. 

Niedobór wazopresyny 

Obniżone uwalnianie wazopresyny najczęściej jest związane z uszkodzeniem przysadki lub zaburzeniami jej wydzielania. Może to wywołać dość rzadko występującą chorobę nazywaną moczówką prostą.  

Objawia się ona nadmierną utratą wody, co skutkuje polidypsją, czyli uczuciem silnego pragnienia, które współwystępuje z poliurią – nadmiernym wydalaniem moczu.  

Chory w wyniku tej choroby może tracić powyżej 3 litrów wody dziennie, co prowadzi do silnego odwodnienia organizmu, które może być stanem zagrożenia życia [1,3,4]. 

Wazopresyna – jaki lek stosuje się przy niedoborze tego hormonu? 

Lekiem stosowanym przy niedoborze wazopresyny jest desmopresyna. Jest to syntetyczny analog hormonu antydiuretycznego, który dzięki zbliżonej budowie wykazuje duże zdolności wiązania się z receptorami V2 typowymi dla wazopresyny, wykazując przy tym dłuższe i silniejsze działanie antydiuretyczne. Desmopresynę można przyjmować w postaci tabletek lub sprayu do nosa [2]. 

Nadmiar wazopresyny 

Zbyt wysokie stężenie hormonu antydiuretycznego we krwi najczęściej jest spowodowane nowotworami, uszkodzeniem mózgu, chorobami płuc lub stosowaniem niektórych leków. Taki stan prowadzi do zespołu nieadekwatnego uwalniania wazopresyny określanego mianem SIADH lub zespołu Schwarza-Barttera. Choroba ta objawia się nadmiernym zatrzymaniem wody w organizmie przy jednoczesnym znacznym spadku poziomu elektrolitów we krwi, zwłaszcza jonów sodowych powodujących hiponatremię (SIADH). W wyniku tych procesów pojawia się wiele innych dolegliwości zdrowotnych, do których zalicza się mdłości, osłabienie mięśniowe, gwałtowne zmiany nastroju, nadmierną drażliwość, a w zaawansowanych stadiach nawet drgawki i śpiączkę [3,4]. 

Leczenie nadmiaru produkowanej wazopresyny 

Nadmiar produkowanej wazopresyny najczęściej leczy się przyczynowo poprzez ograniczenie spożycia płynów i zwiększenie podaży sodu (dożylnie lub w postaci tabletek oraz poprzez zastosowanie diuretyków pętlowych w niskich dawkach).  

Podsumowując, wazopresyna jest ważnym hormonem, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego i właściwą gospodarkę wodno-elektrolitową. W związku z tym w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów wskazujących na zaburzenia sekrecji tego hormonu warto udać się do specjalisty. Wdrożenie odpowiedniego leczenia znacząco poprawia komfort życia i codziennego funkcjonowania u chorego. 

Przeczytaj również:
Odwodnienie hipotoniczne – objawy, skutki i leczenie