Kalendarz ciąży. Co Cię czeka w kolejnych miesiącach?

Ile tak naprawdę trwa ciąża? 

Mówi się, że ciąża trwa 9 miesięcy. Jeśli jednak spojrzysz na liczbę tygodni w przeciętnej ciąży (jest ich 40), wydaje się, że trwa ona 10 miesięcy. Wynika to m.in. z założenia, że miesiąc ma 28 dni, a nie – jak to rzeczywiście bywa – 30 lub 31 dni. Większość kobiet nie jest również w stanie określić dokładnej daty zapłodnienia. 

Okres ciąży liczymy od daty ostatniej miesiączki. Trwa on 280 dni, czyli 40 tygodni.  

Jak obliczyć datę porodu? 

Gdy trzymasz w ręku pozytywny wynik testu ciążowego, zwykle jesteś już w 4. tygodniu ciąży. Pewnie zastanawiasz się, kiedy zobaczysz swojego maluszka? 

Datę porodu wylicza się za pomocą reguły Naegelego. Według niej przy cyklu trwającym 28 dni od daty ostatniej miesiączki musisz odjąć 3 miesiące i dodać rok i 7 dni. Oczywiście podczas wizyty wyliczy ją dla Ciebie ginekolog. Pamiętaj jednak, że jest to data orientacyjna, a Twoje dziecko może mieć zupełnie inne plany… 

I trymestr ciąży 

Pierwszy trymestr ciąży to po prostu pierwsze trzy miesiące. Trwa on zatem od 1. do 13. tygodnia. 

1. miesiąc (1-4 tydzień) 

Pierwszy miesiąc ciąży obejmuje cykl prowadzący do zapłodnienia i jest liczony od pierwszego dnia ostatniej miesiączki.  

Około 14. dnia (w zależności od długości cyklu) dochodzi do owulacji i w ciągu 24 godzin komórka jajowa zostaje zapłodniona. Zagnieżdżenie, czyli implantacja zarodka następuje ok. 10. dnia po zapłodnieniu, czyli ok. czwartego tygodnia. Może wtedy wystąpić niewielkie krwawienie implantacyjne. Jest ono normalne i nie stanowi zagrożenia dla ciąży. Zarodek jest w tym okresie mniejszy niż ziarenko maku i rozwija się w błonie śluzowej macicy.  

Komórki zarodka tworzą trzy warstwy: 

• zewnętrzną (ektodermę) – z niej rozwinie się układ nerwowy, soczewki oka, szkliwo, skóra i paznokcie;  
• środkową (mezodermę) – z niej powstanie układ krwionośny, kostny i mięśniowy; 
• wewnętrzną (endodermę) – z niej rozwinie się układ pokarmowy, oddechowy i pęcherz moczowy.  

W pierwszych czterech tygodniach ciąży zwykle nie występują żadne objawy. Dopiero brak miesiączki może wskazywać na to, że jesteś w ciąży.

2. miesiąc (5-8 tydzień) 

W tym okresie komórki zarodka intensywnie się dzielą, a on sam rośnie, osiągając w 8. tygodniu 1,3-1,7 cm długości. Powoli kształtują się nerki, usta, język i ucho wewnętrzne. Powstają także zalążki ramion i nóg. Zaczyna się formować serce i układ krwionośny oraz cewa nerwowa.  

Pamiętaj o odpowiedniej suplementacji, szczególnie kwasu foliowego. Jego niedobór może być przyczyną wad cewy nerwowej.  

W tym miesiącu możesz zauważyć wczesne objawy ciąży takie jak: 

• brak miesiączki,  
• tkliwość piersi,  
• nudności i wymioty,  
• częste oddawanie moczu,  
• senność,  
• zaparcia,  
• zmęczenie, 
• bóle głowy.  

Jeśli podejrzewasz, że jesteś w ciąży, wykonaj test ciążowy. Jego dodatni wynik to raczej pewne potwierdzenie ciąży. Pamiętaj jednak, że czasami może być on dodatni z powodu niektórych chorób.

Ostatecznym potwierdzeniem ciąży jest pęcherzyk ciążowy widoczny w badaniu USG, które wykona ginekolog.

Pierwsza wizyta lekarska powinna odbyć się przed 10. tygodniem ciąży.  

Lekarz podczas wizyty: 

• może potwierdzić ciążę – w tym celu wykonuje się badania krwi. Lekarz pyta też o objawy ciąży i może wykonać badanie USG; 
• przeprowadza wywiad dotyczący występujących chorób, szczepień, operacji, przyjmowanych leków, cyklu miesiączkowego, wyników cytologii oraz nałogów; 
• mierzy ciśnienie tętnicze, wzrost, masę ciała i wylicza BMI; 
• zleca badania laboratoryjne, takie jak morfologia, grupa krwi, poziom glukozy, β-hCG, TSH i badanie ogólne moczu; 
• zleca badania przesiewowe w kierunku zakażenia kiłą, HIV, HCV, różyczką i toksoplazmozą; 
• wykonuje cytologię, jeśli ciężarna nie była na tym badaniu w ciągu ostatnich 6 miesięcy; 
• ocenia ryzyko ciążowe; 
• zaleca kontrolę stomatologiczną.

3. miesiąc (9-13 tydzień) 

W trzecim miesiącu łożysko oraz narządy wewnętrzne dalej się rozwijają. Zaczynają się też formować mieszki włosowe, chrząstki, kości oraz mięśnie.  

Zarodek zaczyna się poruszać. Niestety jest jeszcze za mały, abyś wyczuła jego ruchy. 

Na twarzy możemy już rozróżnić górną wargę i dwa malutkie otwory nosowe. W 10. tygodniu serce jest w pełni uformowane i zaczyna uderzać ok. 180 razy na minutę. Jeśli płód jest płci żeńskiej, w 11. tygodniu zaczynają się rozwijać jajniki. Pod koniec 3 miesiąca łożysko jest już w pełni uformowane. Płód ma ok. 7,6 cm długości i waży ok. 20 g.

Możesz odczuwać zmęczenie, cierpieć na zaparcia i częściej oddawać mocz. Widoczny jest także powiększony brzuszek ciążowy.  

Między 11. a 14. tygodniem powinnaś ponownie zgłosić się do ginekologa. Specjalista zapyta Cię o samopoczucie, zmierzy ciśnienie, masę ciała i oceni ryzyko ciążowe. Wykona również badanie USG, podczas którego sprawdzi rozwój płodu, określi jego wielkość i czynność serca.  

Na tym etapie ciąży lekarz powinien zalecić Ci również badania prenatalne. Pomogą one ocenić ryzyko wystąpienia wad wrodzonych i chorób genetycznych u dziecka.  

Badania prenatalne obejmują tzw. test podwójny, w którym badany jest poziom białka ciążowego PAPP-A oraz β-hCG w surowicy krwi matki. W połączeniu z badaniem USG, w którym lekarz ocenia przezierność karkową płodu i czynność serca, mówimy o teście złożonym. 

II trymestr ciąży 

Obejmuje czwarty, piąty i szósty miesiąc ciąży. Trwa on zatem od 14. do 27. tygodnia.

4. miesiąc (14-17 tydzień) 

W tym miesiącu płód wykonuje ruchy oddechowe, zaciska piąstki, ssie i połyka otaczający go płyn owodniowy, który przechodzi do żołądka. Nerki zaczynają pracować i połknięty płyn zostaje wydalony do worka owodniowego jako mocz. Płód może też słyszeć stłumione dźwięki i być wrażliwy na światło. Pod koniec 4. miesiąca ma on około 13 cm długości, waży ok. 150 g i zaczyna formować tkankę tłuszczową.  

W czwartym miesiącu nudności i wymioty powinny ustąpić lub przybrać łagodniejszą formę. Zmniejsza się też częstotliwość oddawania moczu. Mogą się jednak pojawić obrzęki kostek, nadwrażliwość dziąseł i obfitsza wydzielina z pochwy. Jest ona rzadka, przejrzysta i nie powinna nieprzyjemnie pachnieć. W 16. tygodniu ciąży wysokość dna macicy sięga 1-2 palców nad spojenie łonowe. 

Między 15. a 20. tygodniem ciąży powinnaś zaplanować kolejną wizytę kontrolną u ginekologa. Przygotuj się do niej, wykonując wcześniej badanie ogólne moczu i morfologię krwi.

5. miesiąc (18-22 tydzień) 

Dziecko zaczyna się coraz energiczniej ruszać i reaguje na bodźce ze świata zewnętrznego.  

Ruchy płodu możesz odczuwać już między 18. a 20. tygodniem, jeśli to Twoja pierwsza ciąża. Gdy kolejny raz spodziewasz się dziecka, możesz szybciej czuć jego ruchy – już nawet w 16. tygodniu ciąży. 

Płód stale rośnie i przybiera na wadze. W 21. tygodniu staje się cięższy od łożyska. Jego skóra jest pokryta meszkiem zwanym lanugo. W tym okresie podczas badania USG możesz już poznać płeć swojego dziecka. Pod koniec 5. miesiąca waży ono ok. 500 g, ma 28 cm długości i potrafi chwytać pępowinę. 

Twój brzuch ciągle się powiększa. Dno macicy sięga w 20. tygodniu 2-3 palców poniżej pępka. Na brzuchu pojawia się kresa brunatna, czyli pasek o ciemniejszym zabarwieniu. Mogą pojawić się też rozstępy na brzuchu, udach i piersiach. Brodawki mogą wydzielać siarę, czyli pierwsze mleko. Niekiedy pojawiają się bóle podbrzusza, pleców, obrzęki i żylaki.  

Między 18. a 22. tygodniem ciąży powinnaś udać się na badanie USG. Specjalista oceni wówczas budowę anatomiczną płodu.

6. miesiąc (23-27 tydzień) 

Płuca malucha nadal ćwiczą i wykonują ruchy oddechowe. Każdego tygodnia przybiera on ok. 170 g. Twarz jest już prawie całkiem uformowana. Pojawiają się brwi i rzęsy oraz włosy na głowie. Pod skórą tworzą się naczynia włosowate. Dziecko może mieć czkawki, które również odczujesz. Pod koniec 6 miesiąca waży ono ok. 920 g i ma 37 cm długości. 

Jeśli dziecko urodziłoby się już w 24. tygodniu ciąży, ma szanse na przeżycie. Wiązałoby się to jednak ze wszystkimi konsekwencjami, jakie niesie za sobą wcześniactwo. 

Nadal możesz odczuwać zmęczenie. Mogą pojawić się także obrzęki nóg i rąk, żylaki oraz hemoroidy. Rosnący brzuszek i ruchy płodu mogą zakłócać Twój sen. Niekiedy pojawiają się wysypki, ból pleców, bóle w dole brzucha czy krwawienia z nosa. Dno macicy w 24. tygodniu jest na wysokości pępka. 

Między 21. a 26. tygodniem zaplanuj wizytę kontrolną u ginekologa. Lekarz zleci Ci badanie moczu i test obciążenia glukozą (OGTT), który może wykryć cukrzycę ciążową. W przypadku grupy krwi Rh(-) powinnaś również zbadać przeciwciała anty-D. Jeśli w pierwszym trymestrze otrzymałaś ujemny wynik badania w kierunku toksoplazmozy, teraz musisz je powtórzyć. 

III trymestr ciąży 

Obejmuje okres od siódmego miesiąca aż do porodu. Trwa on zatem od 28. do 40. tygodnia, chociaż poród może odbyć się dopiero po 40. tygodniu. 

7. miesiąc (28-31 tydzień) 

Na początku siódmego miesiąca płód waży już ok. kilograma. Jest coraz bardziej aktywny i zaczyna mrugać. Po przyłożeniu stetoskopu do brzucha możesz usłyszeć bicie jego serca. U dziecka rozwija się także mózg, w którym tworzą się bruzdy i zakręty. Lanugo, czyli meszek płodowy zaczyna zanikać. Pod koniec 7. miesiąca dziecko waży 1500 g i ma 41 cm długości. 

Powiększająca się macica zaczyna uciskać żołądek i przeponę. Możesz przez to odczuwać zgagę i duszności. Mogą wystąpić również obrzęki kostek, przykurcze mięśni, częste oddawanie moczu i problemy ze snem.  

Ruchy płodu są już dobrze odczuwalne. Nie ma odgórnie ustalonej liczby ruchów, które powinnaś czuć każdego dnia. Jeśli jednak będzie ich znacznie więcej lub mniej niż zwykle, skonsultuj się z lekarzem.  

W tym okresie pojawiają się też skurcze Braxtona-Hicksa. Przygotowują one organizm do prawdziwego porodu, ale nie świadczą o jego rozpoczęciu. 

Między 27. a 31. tygodniem czeka Cię kolejna wizyta u ginekologa. Poza pytaniami o samopoczucie lekarz zbada Cię, zmierzy tętno płodu, Twoje ciśnienie tętnicze oraz masę ciała i wykona USG. Powinnaś mieć przy sobie również wyniki badania moczu. Niektóre ciężarne mogą otrzymać zastrzyk z immunoglobuliną anty-D.

8. miesiąc (32-35 tydzień) 

Do rozwiązania zostało już niewiele czasu. Dziecko obraca się głową w stronę kanału rodnego, przygotowując się do porodu.  

Jego ruchy są coraz bardziej energiczne. Mózg i układ nerwowy są już w pełni rozwinięte, a kości stają się twardsze. W 35. tygodniu płód waży około 2400 g. Jeśli to chłopiec, jego jądra zaczynają zstępować do moszny.  

Twoja powiększająca się macica uciska m.in. żołądek, przeponę i pęcherz moczowy. Poczujesz przez to jeszcze większe parcie na mocz, a podczas dłuższych spacerów trudniej Ci będzie złapać oddech. Oprócz tego może wystąpić intensywna wydzielina z pochwy. 

Między 33. a 37. tygodniem zaplanuj kolejną wizytę kontrolną u ginekologa. Lekarz zleci Ci wykonanie morfologii, badania moczu, antygenu HBs i ponowne badania w kierunku HIV. Pobierze również posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców (badanie GBS). Specjalista zmierzy Ci ciśnienie tętnicze, zważy Cię, określi rozmiary macicy, a podczas badania ginekologicznego oceni szyjkę macicy. Sprawdzi również tętno i ruchy płodu.

9. miesiąc (36-40 tydzień) 

Płuca płodu są już w pełni rozwinięte i gotowe do zaczerpnięcia pierwszego oddechu.  

W 37. tygodniu ciążę uznaje się za donoszoną. Dziecko waży średnio ok. 3-4 kg. 

Twój brzuch obniży się, ponieważ maluch wstawia się już do kanału rodnego. Możesz mieć problemy ze snem i coraz częściej odczuwać skurcze czy dyskomfort w dole brzucha. Z Twoich piersi może sączyć się mleko. Wypadnięcie czopa śluzowego, czyli zbitej masy gęstej wydzieliny pochwowej świadczy o zbliżającym się rozwiązaniu.  

Poród najczęściej zaczyna się między 38. a 42. tygodniem ciąży.  

Jeśli nie zacznie się po 40. tygodniu, lekarz wykona badania kontrolne i ustali datę wywołania porodu, aby odbył się on przed 42. tygodniem ciąży. 

Przeczytaj również:
Kalendarz badań w ciąży