Mózgowe porażenie dziecięce. Jakie są przyczyny?

Mózgowe porażenie dziecięce – przyczyny

Uszkodzenia mózgu niosą ze sobą wiele przykrych skutków, które są zależne od miejsca i rozległości uszkodzenia. Nie ma dwóch takich samych przypadków MPD.

Główne przyczyny mózgowego porażenia dziecięcego to:

• niedotlenienie dziecka podczas porodu,
• uszkodzenia neuronu ruchowego,
• procesy zapalne,
• wylewy śródczaszkowe,
• hiperbilirubinemia (byt duże stężenie bilirubiny we krwi),
• wcześniactwo,
• czynniki wpływające na dziecko w życiu płodowym, np. choroby matki, urazy brzucha, wypadki, leki i substancje toksyczne, używki, zaburzenia metaboliczne,
• czynniki oddziałujące po urodzeniu dziecka, np. zapalenie opon mózgowych, urazy mózgu, silna żółtaczka noworodkowa.

Spośród wyżej wymienionych najczęstszą przyczyną mózgowego porażenia dziecięcego są krwawienia śródczaszkowe, niedokrwienie i niedotlenienie mózgu.

Na przestrzeni lat i dokładnych obserwacji stworzono klasyfikację mózgowego porażenia dziecięcego, w których uwzględniono m.in. miejsce występujących niedowładów i rodzaj napięcia mięśniowego.

Mózgowe porażenie dziecięce – klasyfikacja według Ingrama

Jakie są pierwsze objawy mózgowego porażenia dziecięcego?

Noworodki narażone na ryzyko ciążowo-porodowe są ściśle obserwowane przez lekarzy, ponieważ już w pierwszych dniach życia mogą ujawnić się nieprawidłowości rozwojowe.

Należą do nich:

• reakcje kurczowe grup mięśniowych,
• drżenie kończyn,
• asymetria ciała i ułożenia kończyn,
• kręcz szyi – przymusowe ustawianie głowy w przechyleniu do boku, z jednoczesnym skrętem jej w przeciwnym kierunku,
• krzyżowanie nóg, przywiedzeniowe ustawienie bioder i zgięciowe kolan,
• przetrwałe odruchy fizjologiczne,
• przykurcze.

Inne objawy, jakie lekarz może zaobserwować przy stawianiu diagnozy MPD, to:

• brak reakcji lub nadmierna reakcja na bodźce,
• zaburzenia czucia,
• nieskoordynowane ruchy gałek ocznych,
• trudności w połykaniu,
• odgięciowe ułożenie noworodka.

Nie sposób opisać jednoznacznie, jak funkcjonują dzieci i dorosłe osoby z MPD. Dzieje się tak, ponieważ każdy przypadek jest inny i przedstawia charakterystyczne dla siebie cechy, w zależności od uszkodzeń.

Osoby dotknięte mózgowym porażeniem przejawiają zaburzenia ruchowe w różnym stopniu, którym towarzyszą dodatkowe dysfunkcje. To od stopnia uszkodzenia centralnego układu nerwowego zależy zakres ruchomości pacjenta.

Zaburzenia mowy u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym

Według badań 50% przypadków pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym towarzyszą zaburzenia mowy. Ma to ścisły związek z uszkodzonymi strukturami mózgowymi, odpowiadającymi za ruchomość narządów artykulacyjnych. Zaburzenia te dotyczą zarówno napięcia mięśni twarzy, jak i nieprawidłowej pracy podniebienia miękkiego, krtani, języka czy gardła. W zależności od rodzaju nieprawidłowości są one mniej lub bardziej widoczne i przyczyniają się do powstania problemów, które następują wraz z rozwojem dziecka. Mogą ujawnić się pod postacią zaburzeń połykania, żucia, ssania czy gryzienia.

Mowa dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym w dużej mierze zależy także od stopnia niepełnosprawności umysłowej. Nawet jeśli narządy mowne nie uległy uszkodzeniom (np. w postaci paraliżu języka lub warg), to na rozwój mowy będzie miał ogromny wpływ uszkodzony np. narząd słuchu.

U mówiących dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym zauważa się:

• mały zasób słownictwa,
• zaburzenia rozumienia,
• nieprawidłową motorykę narządów artykulacyjnych,
• zaburzenia ekspresji słownej,
• zaburzony sens wypowiedzi.

Co uwzględnia terapia logopedyczna dziecka z mózgowym porażeniem dziecięcym?

U dzieci z MPD, posługujących się mową, przede wszystkim usprawnia się:

• oddech,
• pracę narządów artykulacyjnych,
• fonację,
• połykanie, ssanie, żucie,
• synchronizację oddechowo-fonacyjno-artykulacyjną,
• obniżenie napięcia mięśniowego.

Zaś u dzieci, u których mowa się nie wykształciła, zadaniem logopedy jest między innymi wprowadzenie komunikacji zastępczej (alternatywnej), opartej np. na symbolach PCS (Picture Communication Symbols) czy symbolach trójwymiarowych (w przypadku dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną).

Mózgowe porażenie dziecięce jest ogromnym wyzwaniem zarówno dla rodziców, jak i całego zespołu terapeutycznego. Warto jednak pamiętać, że wspólnymi siłami i wysiłkiem można wiele zdziałać.