Skala Silvermana, czyli ocena oddechowa noworodków

Skąd się wzięła Skala Silvermana? 

Skala Silvermana, znana także pod szerszą nazwą Skala Silvermana-Andersen, została opracowana przez dwóch amerykańskich lekarzy – Williama Silvermana i Dorothy Andersen. Silverman był cenionym neonatologiem, Dorothy Andersen była pediatrą, która prowadziła badania nad mukowiscydozą, a także odkryła jedną z postaci glikogenozy (choroba genetyczna), która została w późniejszym czasie nazwana jej nazwiskiem. Skala Silvermana-Andersen została opracowana w 1963 roku.

Czym jest Skala Silvermana? 

Skala Silvermana jest metodą służącą do obiektywnej oceny pracy układu oddechowego u noworodka. Polega ona na ocenie szeregu objawów klinicznych, które kontroluje się w ciągu godziny od przyjścia dziecka na świat, a następnie co pół godziny. Wyniki oceniania według Skali Silvermana sumuje się, co daje lekarzom jasny obraz ryzyka wystąpienia niewydolności oddechowej u dziecka i możliwość podjęcia odpowiednich kroków wspomagania oddechu w pierwszych godzinach życia maluszka. Skala Silvermana bazuje na 5, łatwych w mierzeniu (obserwacja dziecka, a dokładniej, tych części ciała, które biorą udział w oddychaniu) i ocenie, parametrów, dzięki którym lekarze mogą określić, czy u dziecka występują trudności w oddychaniu, a także ich poziom. Do badanych parametrów zalicza się: 

• ruchy przedniej ściany klatki piersiowej względem nadbrzusza, 
• zapadanie się międzyżebrzy w trakcie brania wdechu, 
• zapadanie się mostka podczas brania wdechu, 
• ruchy skrzydełek nosa podczas brania wdechu, 
• słyszalność wydechu (stękanie wydechowe). 

Za każdy obecny parametr dziecko otrzymuje punkty, które się sumują. W każdym parametrze noworodek może otrzymać maksymalnie 2 punkty (0-2). Ostateczny wynik jest podsumowaniem punktów za każdy badany parametr. Najlepszym wynikiem podczas badania skalą Silvermana jest wynik zerowy. Sama skala jest trzystopniowa, tzn.: 

• I stopień – 0 punktów – pełna wydolność oddechowa, 
• II stopień – 1 punkt – obecna jest lekka niewydolność oddechowa, 
• III stopień – 2 punkty – u pacjenta obecna jest ciężka niewydolność oddechowa. 

Skala Silvermana 

 Wszystkie objawy dotyczące stopnia I i II oznaczają problemy z oddychaniem u noworodka i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. Należy zaznaczyć, że oddech noworodka jest oceniany inaczej niż oddech osoby dorosłej. Noworodek oddycha szybciej niż dorosły. W przypadku dorosłego normą oddechową jest 20 oddechów na minutę, u noworodka zaś zaburzony oddech orzeka się, gdy przekracza on 60 na minutę. Z powyższej tabeli wynika, że: 

• brak synchronizacji ruchów klatki piersiowej, nieznaczne zapadanie się mostka podczas oddychania, niewielkie ruchy skrzydełek nosa i obecność stękania wydechowego świadczą o niewydolności oddechowej w stopniu lekkim (niewydolność I stopnia); punktacja dziecka wynosi 0-6 punktów; 
• ruchy klatki piersiowej w kierunku przeciwnym do nadbrzusza, zapadanie się międzyżebrza i mostka podczas wdechu, widoczne ruchy skrzydełek nosa i głośne stękanie wydechowe, świadczą o ciężkiej niewydolności oddechowej (niewydolność II stopnia); punktacja dziecka wynosi od 6 punktów wzwyż; 

Jakie mogą być przyczyny niewydolności oddechowej u noworodków? 

Przyczyn niewydolności oddechowej u noworodka może być wiele, najczęściej lekarze wymieniają: 

• niedojrzały układ oddechowy (głównie dotyczy wcześniaków), 
• zespół zaburzeń oddychania, 
• bezdechy, 
• zapalenie płuc lub oskrzelików, 
• obecność ciała obcego w drogach oddechowych, 
• zaburzenia mięśniowo-nerwowe, 
• wady wrodzone,  
• przejściowe zaburzenia oddychania (najczęściej mają postać łagodną), 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. 

Niewydolność oddechowa i co dalej? 

Kiedy już wiadomo, że dziecko cierpi na niewydolność oddechową, należy określić, czy jest ona hipo- czy hiperdynamiczna. Niewydolność hipodynamiczna cechuje się małym wysiłkiem oddechowym (oddech jest powolny i płytki), zaś hiperdynamiczna charakteryzuje się przyspieszonym oddychaniem, widocznym dużym wysiłkiem podczas oddychania, stękaniem, zapadaniem się mostka i międzyżebrzy. Wówczas konieczne jest włączenie leczenia w postaci: 

• wentylacji zastępczej, 
• tlenoterapii biernej, 
• techniki CPAP, stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych, (regulacja ciśnienia). 

Zespół zaburzeń oddychania noworodka 

Opisując Skalę Silvermana, nie sposób nie wspomnieć o zespole zaburzeń oddychania u noworodków (ZZO, respiratory distress syndrome). Dzięki Skali Silvermana diagnoza ZZO staje się o wiele łatwiejsza do postawienia. Zespół zaburzeń oddychania cechuje się takimi objawami jak: 

• wystąpienie zasinienia skóry wraz z błonami śluzowymi, 
• znacznie przyspieszone oddychanie (powyżej 60 oddechów na minutę), 
• bezdech, 
• widoczna kompensacja innych mięśni podczas oddychania, 
• stękanie, objawy tego schorzenia występują od razu po urodzeniu i trwają w pierwszym miesiącu życia dziecka. 

Najczęstszą przyczyną zespołu zaburzeń oddychania noworodka są przejściowe zaburzenia oddychania (tachypnoe), wywołane obecnością płynu owodniowego w płucach maluszka. Ma ono postać łagodną, która ustępuje samoistnie. W przypadku wcześniaków najczęstszą przyczyną ZZO jest zbyt niski poziom surfaktantu, który jest płucnym środkiem powierzchniowo czynnym, a który produkowany jest dopiero w ostatnich tygodniach ciąży.  

Skala Silvermana stosowana jest od wielu lat na całym świecie. Dzięki swojej prostocie jest łatwa do przeprowadzenia i daje możliwość szybkiej oceny noworodka i koniecznej interwencji.