Terapia logopedyczna – ile trwa?

Dziecko u logopedy 

Najczęściej dziecko trafia do logopedy na badania przesiewowe (np. w szkole, przedszkolu) lub zostaje przyprowadzone przez rodzica, który zauważył problem bądź ktoś postronny tak zalecił. Często powodem wizyty są zróżnicowane wady wymowy, najczęściej seplenienie lub reranie (wadliwa wymowa głoski r), ale nie jest to regułą. Aby jakkolwiek nakreślić plan działania terapeutycznego, częstość spotkań i trudność przypadku, logopeda musi przeprowadzić dokładną diagnozę dziecka, która nierzadko wiąże się z wizytą u laryngologa, ortodonty, neurologa czy foniatry.  

Jak wygląda diagnoza logopedyczna? Ma ona przede wszystkim na celu ocenę stanu wymowy pacjenta, adekwatność do wieku, zaistniałych nieprawidłowości obecnych w procesie komunikowania się, a także spojrzenie na zaburzenia towarzyszące. Specjalista przeprowadza wywiad z rodzicem lub opiekunem, a także prowadzi obserwację dziecka – bada rozumienie mowy, rozumienie pojedynczych wyrazów, zdań, a także (lub przede wszystkim) wymowę dziecka, czyli jej nadawanie, artykulację i tempo. Zwraca również uwagę na zgryz i stan uzębienia, sposób oddychania, połykania, sprawności narządów artykulacyjnych i ich wygląd. W zależności od wieku dziecka poleca także czytanie tekstu i pisanie. Dopiero po kompleksowej ocenie logopeda może wysnuć konkretne wnioski, a więc postawić diagnozę i opracować plan terapii, w którą oprócz dziecka zaangażowani powinni być także rodzice. 

Diagnoza i co dalej? 

Głównym czynnikiem określającym długość trwania terapii logopedycznej jest rodzaj wady wymowy i zakres jej zaburzenia. Nie ma takich samych pacjentów, każdy jest indywidualnym przypadkiem wymagającym kompleksowego spojrzenia specjalisty (czasem specjalistów). Sugerowanie, że inne dziecko z takim samym lub zbliżonym problemem szybko zakończyło terapię, nie oznacza, że z tym diagnozowanym obecnie będzie tak samo.  

Każda wada wymowy i towarzyszące jej dodatkowe zaburzenia wymagają różnego wkładu pracy, nie tylko logopedy, ale też dziecka i w dużej mierze rodziców.  

Warto mieć na uwadze, że zupełnie inaczej będzie wyglądać terapia dziecka, u którego zaburzona jest pojedyncza głoska, a inaczej, gdy zaburzony jest cały ich szereg! Kolejnym ważnym czynnikiem, od którego zależy długość terapii logopedycznej, jest trwałość zaburzenia. Bywa, że dziecko mówi nieprawidłowo już długi czas, podczas którego wada już dawno zdążyła się utrwalić, co z pewnością jest powodem wydłużenia terapii. Jeśli do logopedy zgłoszone będzie dziecko, u którego niedawno zauważono nieprawidłowości, które nie są (na szczęście) jeszcze utrwalone, łatwiej będzie je skorygować i przestawić na „dobre tory”. Ważnym aspektem działań logopedycznych jest także wiek dziecka. Im szybciej trafi ono do logopedy, tym szybciej zostaną podjęte działania terapeutyczne! Analogicznie – im później dziecko trafi do logopedy, tym trudniej skorygować (najczęściej utrwaloną już) wadę wymowy. Z pewnością warto wspomnieć, że każda głoska w języku (zdrowego) dziecka pojawia się według kalendarza głosek. Nie oczekujmy, że trzylatek zacznie recytować głoski szumiące (sz, rz, cz, dż), a tym bardziej najtrudniejszą w języku polskim głoskę r!  

Logopeda a współpraca z rodzicem 

Z własnego doświadczenia wiem, że współpraca z rodzicami nie zawsze jest usłana różami. Zaangażowanie rodziców i rzetelnie wykonywane ćwiczenia w domu są podwaliną krótszej terapii logopedycznej. Nie wystarczy zatem posyłać dziecko do przedszkola, gdzie logopeda przeprowadza z nim 20-minutowe zajęcia raz w tygodniu (co podobnie wygląda w szkołach). Nie wystarczy również wierzyć, że logopeda wykona całą pracę za rodzica. Owszem logopeda pokieruje rodzicem, powie co i jak, ale nie jest tajemnicą, że jeśli rodzic chce widzieć dość szybko efekty, musi się zaangażować w terapię. Proste ćwiczenia, regularnie wykonywane w domu, trwające 10-20 minut to już naprawdę bardzo wiele. Jeśli tylko logopeda ma być zaangażowany w terapię dziecka, to niestety będzie ona naprawdę długa. Zaangażowanie rodziców nie kończy się zatem na posłaniu dziecka na terapię, z czego niestety nie każdy rodzic zdaje sobie sprawę. 

Logopeda a współpraca dzieckiem 

Dobra współpraca z dzieckiem jest często pomijanym aspektem w terapii logopedycznej. Sytuacje, w których dziecko nie chce ćwiczyć z nikim innym tylko z „panią Basią” są częste i z pewnością budujące dla samego logopedy. Trzeba jednak przyznać, że nie zawsze pojawia się nić porozumienia między dzieckiem a logopedą. Po prostu „nie iskrzy”, a to też ważny aspekt, przez który warto rozważyć poszukanie innego specjalisty, który być może lepiej trafi do dziecka lub przypadnie mu do gustu. W takiej sytuacji szkoda dziecka, które po prostu nie chce ćwiczyć i szybko się zraża, ale też czasu logopedy, jak i pieniędzy rodziców, które są przeznaczone na terapię. 

Kompetencje logopedy 

Logopedia jest szeroką dziedziną i podobnie jak w innych dziedzinach (chociażby w medycynie) specjaliści bywają różni – mniej lub bardziej wykształceni, stale się szkolący, a czasem po prostu będący logopedą z przypadku. Dlatego też warto przed wizytą zrobić rozeznanie i poszukać logopedy z polecenia lub takiego z dobrymi opiniami. Pamiętajmy, że czasem nawet kompetencje nie idą jednak w parze z doświadczeniem czy zaangażowaniem w pracę.  

Częstość i długość zajęć logopedycznych 

Myślisz, że zajęcia logopedyczne dwa razy w miesiącu w zupełności wystarczą, aby Twoja pociecha szybko zaczęła poprawnie mówić? Niestety, jesteś w błędzie. Tak naprawdę im częściej dziecko będzie się spotykać z logopedą, tym lepiej i szybciej opanuje prawidłową wymowę. Częste spotkania mogą także znacznie skrócić czas trwania terapii. Zazwyczaj dziecko uczestniczy (prywatnie) 1-2 razy w tygodniu w godzinnych zajęciach (tak długie zajęcia niestety w szkołach są niemożliwe). Ponadto podczas częstszych spotkań logopeda może zweryfikować postępy dziecka. 

Od czego zależy czas trwania terapii logopedycznej? Od wielu czynników, mniej lub bardziej zależnych od siebie. Warto więc uzbroić się w cierpliwość i nastawić na solidną pracę z dzieckiem w domu. Powodzenia!