Jakie są objawy astmy oskrzelowej?

Astma oskrzelowa – przyczyny

Trudno określić przyczynę rozwoju astmy oskrzelowej. Patogeneza choroby jest różna w zależności od czynnika wywołującego chorobę. Najczęściej jest to jednak zbiór kilku czynników występujących równocześnie. Ze względu na etiologię astmę dzieli się na dwa rodzaje:

• astmę alergiczną wywołaną uczuleniem na alergeny,
• astmę niealergiczną – bez udziału alergenów.

Systemów klasyfikacji astmy oskrzelowej jest jeszcze kilka, np. w zależności od nasilenia występujących objawów. 

W rozwoju astmy oskrzelowej mogą brać udział:

• czynniki genetyczne – predyspozycje genetyczne uaktywniają się na skutek działania alergenów czy przebytych infekcji oddechowych,
• środowiskowe – najczęściej należą do nich alergeny, ale nie tylko. Do czynników środowiskowych wywołujących astmę zaliczamy:
  • zanieczyszczenie powietrza, np. spalinami,
  • palenie papierosów,
  • przewlekły stres,
  • przebyte infekcje, np. grypa,
  • alergeny, np. pyłki, pleśń, sierść zwierząt, roztocza,
  • toksyny,
  • kontakt z lotnymi chemikaliami, np. formaldehydem,
  • przyjmowane leki, np. kwas acetylosalicylowy, leki beta-adrenolityczne, NLPZ.

Powyższe czynniki to nie tylko przyczyny powstania astmy oskrzelowej, ale też powody zaostrzenia istniejącej choroby.

Astma może być także wynikiem współistniejących chorób, np. atopowego zapalenia skóry. AZS występuje nawet u połowy pacjentów chorych na astmę. Do innych przyczyn rozwoju choroby należy otyłość.

Astma oskrzelowa – objawy

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych. Szacuje się, że choruje na nią około 300 milionów osób na świecie. Zdecydowaną większość stanowią dzieci. 

Stan zapalny wynika z nadreaktywności komórek oddechowych, która w konsekwencji prowadzi do zwiększonej kurczliwości mięśni gładkich oskrzeli. Efektem mogą być następujące objawy:

• odwracalna obturacja (czyli zwężenie) dróg oddechowych; stan ten po pewnym czasie mija, niezależnie od tego, czy jest leczony czy nie.
• przewlekły kaszel – jego konsekwencją może być powstanie w płucach gęstej, trudnej do odkrztuszenia wydzieliny,
• świszczący oddech,
• uczucie ucisku w klatce piersiowej,
• duszność,
• zaburzenia psychiczne, np. uczucie lęku.

Warto podkreślić, że objawy te zazwyczaj nie występują stale. Astma charakteryzuje się epizodami zaostrzeń, po których dolegliwości ustępują na kilka godzin lub dni (samoistnie lub pod wpływem leczenia). 

Astma oskrzelowa – diagnostyka

Nie ma jednego konkretnego badania, które mogłoby potwierdzić rozwój astmy oskrzelowej. Diagnozowanie w kierunku astmy zazwyczaj rozpoczyna się, jeśli pacjent skarży się na przewlekły kaszel i duszności, które pogarszają się pod wpływem wysiłku fizycznego. Podstawowym badaniem, na które kieruje się wówczas chorego, jest spirometria. Jest to najskuteczniejsza metoda, m.in. ze względu na to, że za jej pomocą można potwierdzić odwracalność zwężenia dróg oddechowych (czynnik charakterystyczny dla astmy). W tym celu po pierwotnym badaniu podaje się środek wziewny rozszerzający oskrzela (np. salbutamol) i powtarza badanie. Jeśli zmierzona natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEV1) poprawiła się o co najmniej 12%, mamy do czynienia z astmą.

Inne badania diagnostyczne w kierunku astmy oskrzelowej to:

• badanie PEF (pomiar szczytowego przepływu oddechowego),
• prowokacyjne testy wziewne,
• testy alergiczne (punktowe testy skórne),
• badanie poziomu przeciwciał IgE (pomaga ujawnić alergen, który uczula chorego),
• ocena natężonej pojemności życiowej (FEV).

Astma oskrzelowa – leczenie

Astma jest przewlekłym schorzeniem, którego niestety nie da się wyleczyć. Terapia opiera się przede wszystkim na zlokalizowaniu czynnika wywołującego nagłe ostre napady choroby i wyeliminowaniu go. W leczeniu farmakologicznym stosuje się:

• glikokortykosteroidy (np. budezonid, flutykazon)  i długo działające beta2-mimetyki wziewne (np. formoterol, salmeterol),
• preparaty z teofiliną o przedłużonym działaniu, które rozszerzają oskrzela,
• leki przeciwleukotrienowe (montelukast) i kromony (kromoglikan sodu) działające przeciwzapalnie; preparaty te przeciwdziałają wystąpieniu ataków astmy.

W przypadku zaostrzenia ataku astmy stosuje się leki działające objawowo:

• szybko działające beta2- mimetyki wziewne (fenoterol, salbutamol),
• krótko działające cholinolityki (ipratropium, tiotropium),
• glikokortykosteroidy doustne (głównie w ciężkich przypadkach astmy).

Dobrze dobrana terapia pozwala pacjentowi normalnie funkcjonować. Może on podjąć dowolną pracę, a nawet zacząć uprawiać sport, gdyż objawy astmy zazwyczaj mogą być kontrolowane. 

Astma oskrzelowa to przewlekła choroba, na którą do tej pory nie udało się wynaleźć skutecznego lekarstwa. W większości przypadków wywoływana jest przez dany alergen, a jego eliminacja to podstawa terapii.