Które tabletki można dzielić?

Dzielenie tabletek to dość popularna praktyka wśród pacjentów. Nie wszyscy jednak zdajemy sobie sprawę z tego, iż nie każdą tabletkę powinniśmy dzielić. Występuje co najmniej kilka różnych typów tabletek. Mimo iż wyglądają bardzo podobnie, ich wewnętrzna struktura jest zupełnie inna. Powoduje to różnice w sposobie uwalniania substancji czynnej. Właśnie ta właściwość determinuje możliwość dzielenia tabletek. 

Powody praktyki dzielenia tabletek mogą być różne. Niektórzy pacjenci mają trudności w połykaniu dużych tabletek, dlatego dzielą je na mniejsze porcje. Inni pacjenci dzielą tabletki po to, by zażyć mniejszą dawkę leku jednorazowo.

Istnieje bardzo duże niebezpieczeństwo w nieumiejętnym dzieleniu tabletek. Postaci, których nie powinniśmy dzielić, zachowają się w dwojaki sposób. Część z nich uwolni bardzo dużą dawkę leku natychmiast, co stwarza ogromne ryzyko zagrożenia zdrowia, a nawet życia pacjenta. Z drugiej strony może nastąpić brak jakiegokolwiek działania. 

Które tabletki można dzielić? Jak precyzyjnie to zrobić? 

Możemy dzielić tabletki, w których forma uwalniania jest klasyczna. Najczęściej są to tabletki posiadające wyraźną kreskę podziału na swojej powierzchni. Ponadto w przypadku gdy producent przewiduje możliwość dzielenia tabletki, zamieszcza odpowiednią informację na ulotce preparatu.  

Do precyzyjnego podziału tabletki możemy posłużyć się specjalną gilotyną do tabletek. Taki przyrząd jest dostępny w aptekach i pozwala na precyzyjny podział. Mniej skuteczne są techniki oparte o użycie noża czy też karty kredytowej. Bardzo często użycie domowych sposobów powoduje kruszenie się tabletek, co stwarza możliwość braku precyzji w kwestii dawkowania. Skruszone części mogą stanowić duży procent masy tabletkowej, a nasze dawki leku mogą różnić się między sobą. 

Pamiętajmy także, by nie dzielić tabletek na zapas. Kontakt powierzchni podziału z powietrzem może bardzo niekorzystnie wpływać na substancję leczniczą, dlatego trzymajmy się następującej zasady: Wyjmujemy jedną tabletkę z blistra, dzielimy ją, następnie zażywamy pierwszą część, kolejno po odpowiednim czasie drugą część i dopiero po spożyciu jednej tabletki dzielmy następną. Podzieloną dawkę warto przechowywać w szczelnym opakowaniu, które nie jest narażone na światło i powietrze. Warto kupić w aptece kasetkę na leki, w której możemy bezpiecznie przechowywać podzielone tabletki aż do podania kolejnej dawki. 

Których tabletek nie powinniśmy dzielić? 

Kategorycznie zabronione jest dzielenie (a także kruszenie) tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu. Są to wszystkie formy tabletek, w których substancja nie uwalnia się w sposób klasyczny. Mogą to być: 

• tabletki o przedłużonym uwalnianiu, 
• tabletki o spowolnionym uwalnianiu, 
• tabletki podjęzykowe, 
• tabletki podpoliczkowe. 

Tabletki o przedłużonym uwalnianiu zawierają zazwyczaj stosunkowo dużą dawkę leku. Jest on uwalniany przez wiele godzin w układzie pokarmowym, zapewniając względnie stałe stężenie leku we krwi. W momencie gdy taką tabletkę podzielimy, substancja czynna zostanie uwolniona natychmiast. Stwarza to ogromne ryzyko przedawkowania leku mogące prowadzić do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, a nawet do śmierci.  

Tabletki o spowolnionym uwalnianiu są zaprojektowane w sposób, który zapewnia uwolnienie substancji w dalszych częściach układu pokarmowego – głównie w jelitach. Substancje, które występują w tej formie, to zwykle leki rozkładające się w kwaśnym środowisku soku żołądkowego. W związku z tym podzielenie takiej tabletki spowoduje zniesienie efektu opóźnionego uwalniania, a substancja czynna rozłoży się w żołądku do nieaktywnych form. Pacjent nie odczuje żadnego efektu terapeutycznego. Stwarza to zagrożenie podobne do pominięcia dawki leku. 

Tabletek podjęzykowych oraz tabletek podpoliczkowych nie dzielimy, ponieważ pokryte są od zewnętrznej strony specjalnym polimerem zabezpieczającym uwalnianie się substancji leczniczej do śliny. Podział takiej tabletki zniesie zabezpieczenie i duża część leku może zostać rozpuszczona w ślinie, podczas gdy powinna być wchłonięta przez błonę śluzową jamy ustnej. Stwarza to ryzyko braku efektu terapeutycznego lub osłabienia efektu terapeutycznego. 

Omawiane tabletki zwykle zawierają w ulotce informację dotyczącą braku możliwości dzielenia. Istnieją jednak pewne wyjątki. Niektóre preparaty stworzono w technologii, która pozwala na podział według ściśle określonego schematu. W tym przypadku producent umieszcza stosowną linię na leku, a także informację w ulotce.  

Zawsze należy szukać informacji w ulotce, gdy mamy zamiar dzielić tabletki. W przypadku, gdy nie jesteśmy pewni co do bezpieczeństwa takiej praktyki, warto poradzić się lekarza lub farmaceuty. 

Pomocne mogą okazać się odpowiednie zwroty i określenia zawarte na opakowaniach tabletek. Poniżej przedstawiamy listę tych określeń, które sugerują, iż tabletka najprawdopodobniej należy do grupy o modyfikowanym uwalnianiu, czyli tych, których nie dzielimy: 

• SR, 
• PR, 
• ER, 
• DR, 
• EC, 
• EN, 
• IR, 
• CR, 
• Prolongatum, 
• Retard, 
• Long, 
• Depot, 
• Chrono, 
• Continus, 
• Dur, 
• Pulsatile release, 
• Repeat action release, 
• OROS, 
• MUPS, 
• ZOK.