Metody antykoncepcji hormonalnej – wady, zalety i skutki uboczne

Czym jest antykoncepcja hormonalna?

Antykoncepcja hormonalna u kobiet to kontrola płodności, polegająca na dostarczaniu do organizmu syntetycznych hormonów produkowanych w organizmie kobiety. Preparaty antykoncepcyjne zawierają pochodne gestagenów oraz etynyloestradiolu. Ich celem jest zahamowanie owulacji oraz zapobieganie zapłodnieniu. Istnieje wiele rodzajów antykoncepcji hormonalnej:

• tabletki antykoncepcyjne,
• plastry,
• implanty podskórne,
• wkładki domaciczne,
• krążki dopochwowe,
• zastrzyki.

Metody antykoncepcji hormonalnej

• Tabletki mogą zawierać jeden lub dwa składniki. Preparaty dwuskładnikowe, zwane złożonymi, zawierają etynyloestardiol oraz gestageny. Ten pierwszy hamuje dojrzewanie pęcherzyków Graffa, a co za tym idzie komórek jajowych. Natomiast gestageny wstrzymują  proces owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej, oraz zmieniają konsystencję śluzu szyjki macicy, co niekorzystnie wpływa na potencjalną obecność plemników. Dzięki temu nie dochodzi do zapłodnienia.

Preparaty jednoskładnikowe, czyli minipigułki, zawierają jeden hormon – progestagen. Jego działanie polega na zmianie konsystencji śluzu i utrudnianiu wnikania plemników do kobiecych dróg rodnych. Hormon ten może również hamować owulację.

• Plastry antykoncepcyjnie, podobnie jak tabletki dwuskładnikowe, zawierają syntetyczne pochodne estrogenów i progesteronu. Są to najczęściej etynyloestradiol i norelgestromin. Ich działanie jest zatem podobne do dwuskładnikowej pigułki.
• Implanty to dość innowacyjna metoda antykoncepcji. Polega na wszczepieniu pod skórę niewielkiego pręcika, który może zapobiegać ciąży nawet do 5 lat. W sposób stały uwalnia on progestagen, a jego działanie jest takie samo jak minipigułki.
• Wkładki domaciczne są wykonane z elastycznych tworzyw w wielu kształtach i często przybierają formę litery „T”. Mogą zawierać elementy miedziane, cynkowe lub srebrne. Wkładki stopniowo uwalniają progesteron zagęszczający śluz w drogach rodnych kobiety, co zapobiega zapłodnieniu. Te z hormonem mogą działać do około roku, zaś te z metalami nawet do 5 lat.
• Krążki dopochwowe są wykonane z elastycznego tworzywa w kształcie pierścienia, w którym zawarte są odpowiednie dawki hormonów. Skład hormonów nie różni się od tego, który jest zawarty w pigułce dwuskładnikowej. Pierścień przepuszcza hormony, które przenikają przez cienki nabłonek pochwy do krwiobiegu i zapobiegają ciąży.
• Ostatnią z metod antykoncepcji hormonalnej są zastrzyki, w których podaje się domięśniowo hormony – pochodne gestagenów – na okres do 3 miesięcy lub pochodne estrogenów  uwalniające hormon nawet do 3 lat.

Inne zastosowanie terapii hormonalnej

Nie zapominajmy, że celem terapii hormonalnej jest nie tylko zapobieganie ciąży. Można użyć jej również w leczeniu takich dolegliwości, jak.:

• hipoplazja macicy i jej skutki (np. zaburzenia miesiączkowania),
• klimakterium i okres pomenopauzalny,
• niewydolność jajników lub ich usunięcie,
• brak miesiączki,
• bolesne miesiączki,
• PMS,
• trądzik,
• endometrioza,
• zespół policystycznych jajników,
• hamowanie bądź zmniejszanie laktacji.

Skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji hormonalnej

Stosowanie antykoncepcyjnych hormonów płciowych niesie ze sobą wiele skutków ubocznych, z którymi należy zapoznać się przed rozpoczęciem terapii hormonalnej. Każdy z nich zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu i warto je dokładniej omówić z ginekologiem. Do działań niepożądanych, które mogą wystąpić, należą:

• zaburzenia samopoczucia (niskie libido, nerwowość, płaczliwość, nudności, wymioty),
• zakrzepica,
• nadciśnienie, powikłania sercowo-naczyniowe, choroba niedokrwienna serca,
• trądzik, przybieranie na wadze,
• zaburzenia cyklu: dodatkowe krwawienia lub skąpe miesiączki,
• nowotwory piersi,
• endometrium.

Nie wszystkie metody antykoncepcji hormonalnej charakteryzują się tymi samymi skutkami ubocznymi. Dla uproszczenia ogólne informacje zebrano w tabeli:

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej niesie ze sobą wiele działań niepożądanych. W związku z tym istnieją liczne przeciwwskazania do jej stosowania:

• zakrzepica, choroby zapalne i zwyrodnieniowe naczyń,
• zaburzenia czynności wątroby, żółtaczka, podwyższony poziom bilirubiny,
• nadciśnienie, zaburzenia sercowo-naczyniowe (szczególnie u kobiet palących),
• karmienie piersią,
• nowotwory zależne od estrogenów.

Aby stosować antykoncepcję hormonalną, należy rozważyć wszystkie za i przeciw. Stosowanie krążków, wkładek, implantów, zastrzyków czy plastrów jest dość wygodne. Wystarczy zaaplikować je raz na określony czas i można o nich zapomnieć aż do kolejnego użycia. Z kolei stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych wiąże się z codziennym przyjmowaniem tabletek o stałej porze, co może być niekiedy problematyczne.

Podsumowując, metod antykoncepcji hormonalnej jest naprawdę wiele. Każda z nich niesie za sobą możliwe skutki uboczne i pewne przeciwwskazania. Warto więc dobrze zastanowić się, która metoda zapobiegania ciąży będzie dla nas najkorzystniejsza.