Odczulanie – skuteczny sposób na alergię

Na czym polega immunoterapia alergenowa?

Immunoterapia alergenowa polega na podawaniu choremu alergenów. Rozpoczyna się od małych dawek, które z czasem są zwiększane. Terapia zazwyczaj trwa od 3 do 5 lat i polega na zmniejszeniu wrażliwości na czynnik wywołujący. Jej skuteczność jest udowodniona naukowo zarówno u dzieci, jak i dorosłych.

Immunoterapia alergenowa – kwalifikacja do leczenia

O zakwalifikowaniu pacjenta do immunoterapii alergenowej decyduje lekarz alergolog na podstawie badania przedmiotowego i testów alergicznych. Najważniejsze jest tutaj określenie stopnia zależności dolegliwości alergicznych od kontaktu osoby badanej z alergenem. W tym celu wykonuje się testy skórne. Jeśli wynik jest niejednoznaczny, wówczas przeprowadza się badanie oznaczenia przeciwciał we krwi przeciwko alergenom. Następnie lekarz określa, czy dodatni wynik badania ma wpływ na wystąpienie objawów reakcji alergicznej. Jeśli dolegliwości alergiczne związane są z kontaktem z alergenem, wówczas pacjent zostaje zakwalifikowany do terapii. 

Uwaga! Trzy dni przed wykonaniem testów skórnych należy odstawić leki przeciwhistaminowe, np. lewocetyryzynę, loratadynę, desloratadynę, feksofenadynę itd. 

Preparaty przeciwhistaminowe osłabiają reakcję alergiczną, co może przełożyć się na skuteczność badania.

Przeczytaj również:
Jak działa feksofenadyna?

Odczulanie – kiedy najlepiej je wykonać?

Odczulanie najlepiej zacząć od okresu, w którym jest mniejsze prawdopodobieństwo kontaktu z alergenem, np. kiedy czynnikiem alergizującym jest trawa, która pyli od końca kwietnia do końca września, terapię najlepiej rozpocząć w październiku lub listopadzie. 

Należy pamiętać, że na działanie niektórych alergenów jesteśmy wystawieni cały czas, niezależnie od pory roku, np. alergeny psa, kota czy roztoczy. Wówczas należy pamiętać, aby w miarę możliwości już od początku odczulania zminimalizować kontakt z czynnikiem alergizującym.

Immunoterapia alergenowa – kto może się jej poddać?

Choć nie ma dokładnych badań naukowych w tym zakresie, to przyjęło się, że odczulać mogą się dorośli i dzieci powyżej piątego roku życia. Skąd taka granica wieku u dzieci? Poniżej piątego roku życia trudno jednoznacznie określić, czy objawy takie jak świąd, zaczerwienienie oczu, katar i inne dolegliwości są na pewno spowodowane przez alergię. U młodszych dzieci stosuje się leczenie objawowe. W tym celu podawane są przede wszystkim substancje antyhistaminowe:

• pierwszej generacji:
  • klemastyna – w postaci syropu dostępnego na receptę. Można ją stosować od 1. roku życia. Nie jest lekiem refundowanym. Uwaga! Jeden z producentów jako substancję pomocniczą stosuje niską zawartość etanolu. Ze względu na to preparat ten można stosować u dzieci powyżej 6. roku życia.
• drugiej generacji:
  • desloratadyna – w postaci syropu dostępnego na receptę. W zależności od producenta lek ten jest refundowany lub nie. Bezpieczny dla dzieci powyżej 1. roku życia;
  • lewocetyryzyna – w postaci roztworu doustnego dla dzieci powyżej 2. roku życia. Dostępna tylko na receptę. Jest lekiem refundowanym.

Odczulanie – przeciwwskazania

Nie ma szczególnych przeciwwskazań do wykonania immunoterapii alergenowej. Niemniej jednak przy niektórych chorobach przewlekłych lekarz alergolog musi ocenić, czy korzyści wynikające z terapii przewyższają działania niepożądane. Mowa o następujących chorobach:

• dusznica bolesna,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroba niedokrwienna serca,
• POChP,
• choroba wieńcowa naczyń mózgowych.

Odczulanie – sposób podania szczepionki 

Na polskim rynku dostępne są dwie formy preparatów na odczulanie:

• w postaci ampułek do wstrzykiwania – większość z nich znajduje się na liście leków refundowanych, co zmniejsza koszty leczenia. Stosowanie tej postaci leku wymaga jednak wizyty u lekarza lub pielęgniarki, która wykona iniekcję podskórną. Jest przeznaczona dla osób, które dobrze znoszą zastrzyki oraz dla tych, które mają problem z regularnym zażywaniem leków. Po ostrzyknięciu mogą wystąpić skutki uboczne w postaci bolesności w miejscu wkłucia lub drętwienia ręki;
• w postaci środków doustnych (podjęzykowych) – są przeznaczone dla dzieci i dorosłych, którzy źle znoszą zastrzyki. Przy stosowaniu tej formy leku wizyty kontrolne są rzadsze, przez co na pacjenta spada odpowiedzialność przestrzegania ciągłości i regularności farmakoterapii. Należy pamiętać, że preparaty podjęzykowe również mogą powodować działania niepożądane. W związku w tym osoba odczulana powinna zażywać lek w obecności kogoś, kto orientuje się, co zrobić w sytuacji nadwrażliwości na lek.

Odczulanie a reakcje krzyżowe

U alergików może dojść do zjawiska alergii krzyżowej. Polega ono na tym, że np. u osoby uczulonej na pyłki traw, podczas spożywania kiwi czy pomidorów, może wystąpić taka sama reakcja alergiczna, jak podczas przebywania na łące. Wynika to z podobnej budowy epitopu, czyli fragmentu alergenu, z którym łączą się przeciwciała organizmu w wyniku odpowiedzi immunologicznej. Dlatego ważne jest, aby podczas odczulania wyeliminować z diety składniki pokarmowe mogące wywoływać taką reakcję. 

Poniższa tabela przedstawia alergeny i składniki pokarmowe, które wywołują reakcję krzyżową:

Odczulanie – oto najważniejsze zasady!

• Ściśle współpracuj z lekarzem i dotrzymuj terminów kolejnych wizyt w celu regularnego podnoszenia dawki leku. Producenci szczepionek podają w ulotkach dawkowanie orientacyjne – to lekarz ustala danemu pacjentowi indywidualny schemat leczenia, którego należy przestrzegać. 
• Przy iniekcjach podskórnych przy każdej kolejnej wizycie zmieniaj miejsce wkłucia tak, aby w miejscu aplikacji nie powstawały żadne zgrubienia, np. przy pierwszej wizycie lewe ramię, przy kolejnej – prawe.
• Jeśli przekroczyłeś/aś zalecany odstęp między podaniem dwóch dawek możliwa jest modyfikacja kalendarza szczepień w zależności od etapu leczenia.
• Po każdej iniekcji pozostań w przychodni pod obserwacją przez 30 minut. W razie wystąpienia nadwrażliwości (wstrząs anafilaktyczny, duszności) na podawany czynnik personel medyczny będzie miał możliwość jak najszybszego udzielenia Ci pomocy.
• Zgłaszaj natychmiast wystąpienie wszelkich działań niepożądanych.
• Na każdej wizycie informuj lekarza o infekcjach, chorobach, stosowanych lekach i innych szczepieniach oraz np. wystąpieniu ciąży.
• W dniu odczulania unikaj wysiłku fizycznego, sauny i ciepłej kąpieli.
• Unikaj pokarmów wywołujących reakcję krzyżową z alergenami, które powodują u Ciebie alergię (patrz – tabela).
• W dniu odczulania zrezygnuj z pokarmów powodujących wyrzut histaminy, do których należą m.in.:
  • kawa,
  • herbata,
  • kakao,
  • czekolada,
  • truskawki,
  • kapusta kiszona,
  • pomidory,
  • jaja,
  • żółte sery, 
  • ryby,
  • alkohol.

Odczulanie jest jedyną metodą, która może wyleczyć nas z alergii. Stosuje się ją zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Przy braku przeciwwskazań warto poddać się odczulaniu, co umożliwi leczenie uciążliwej alergii.

Źródła:

• Komunikat Głównego Inspektoratu Sanitarnego z dnia 25 października 2018 roku,
• Charakterystyka produktu leczniczego Novo – Helisen,
• Global Initiative for Asthma: Global strategy for asthma management and prevention,
• National Institutes of Health, National Heart, Lung, and Blood Institute.