Pokrzywa zwyczajna i jej nadzwyczajne właściwości

Dlaczego pokrzywa jest tak cenną rośliną?

Tajemnica pokrzywy tkwi w budowie i składzie chemicznym, co czyni ją cennym źródłem substancji biologicznie czynnych. Zawiera w swoim składzie bardzo dużo witamin, minerałów oraz innych związków organicznych. Ponadto, zawiera sporą ilość witaminy C, a jej nasiona są źródłem wielonienasyconych, jednonienasyconych i nasyconych kwasów tłuszczowych, z przewagą kwasu linolowego i oleinowego. Powszechnie uważa się, że substancje zawarte w składzie pokrzywy mogą stanowić źródło niedoborowych składników w organizmie ludzkim.

Pokrzywę wykorzystuje się zarówno w celach leczniczych, konsumpcyjnych, jak i kosmetycznych. W celach leczniczych korzysta się z liści, które zbierane są przed kwitnieniem, z korzeni lub łodygi pokrzywy. Poniższa tabela przedstawia rozkład wartości odżywczych, które zawarte są w liściach, łodydze i korzeniach wraz z włoskami parzącymi.

Oprócz powyższego, pokrzywa zawiera mnóstwo minerałów takich jak: mangan, żelazo, miedź, cynk, selen, magnez, wapń, krzem itd.

Właściwości i zastosowanie pokrzywy

Pokrzywa zwyczajna posiada wiele drogocennych właściwości. Oto kilka z nich:

1. Stosuje się ją na przykład w leczeniu chorób alergicznych, ponieważ zawiera między innymi pochodne tyrozyny, które wykazują działanie przeciwhistaminowe. W badaniach in vitro potwierdzono, że ekstrakt z tej rośliny hamuje aktywność enzymów kilku reakcji zapalnych, które powodują alergię sezonową.
2. Liofilizowany preparat z pokrzywy zwyczajnej wpływa na zmniejszenie symptomów nieżytu nosa.
3. Wyciąg z korzenia zawiera inhibitory elastazy leukocytowej, cyklooksygenazy i 5-lipooksygenazy, co wpływa na działanie przeciwzapalne.
4. Ekstrakt z pokrzywy może zapewnić tymczasową ulgę w bólach reumatoidalnych.
5. Pokrzywa wykazuje właściwości antyoksydacyjne, bowiem ekstrakt powoduje wzrost całkowitej liczby przeciwutleniaczy, które z kolei hamują wzrost wolnych rodników, wywołujących choroby nowotworowe. Właściwość ta jest prawdopodobnie spowodowana dużą zawartością związków fenolowych.
6. Pokrzywę stosować można przy chorobach sercowo-naczyniowych. Preparaty z korzeni i kłączy pokrzywy obniżają poziom cholesterolu, lipidów, a także lipidów we krwi.
7. Roślina ta wpływa na zwiększenie wydzielania insuliny, co jest pomocne przy leczeniu cukrzycy. Zawarty w roślinie ekstrakt alkoholowy powoduje wzrost zużycia glukozy przez komórki mięśni poprzez podwyższanie wrażliwości na insulinę lub przez zużycie glukozy.
8. Kolejną właściwością pokrzywy jest wzmaganie diurezy wodnej, dzięki której można stosować ją przy problemach związanych z oddawaniem moczu.
9. Pokrzywa może okazać się pomocna u osób zmagających się z trądzikiem, bowiem wykazuje ona właściwości przeciwbakteryjne.

Właściwości antynowotworowe pokrzywy

Alkoholowy wyciąg z pokrzywy stosowany jest w Europie przy leczeniu raka prostaty. Działanie antynowotworowe wynika ze zdolności fitoestrogenów do obniżenia stężenia globulin, wiążących androgeny i estrogeny (SHGB). Lignany, czyli fitoestrogeny zawarte w korzeniach pokrzywy, wchodzą w interakcje z SHGB. Proteiny wiążą hormony płciowe i dochodzi do wzrostu poziomu aktywnych hormonów, co wpływa na ograniczenie przerostu prostaty.

Wykorzystanie pokrzywy w kosmetologii

Nie od dziś wiadomo, że pokrzywa znalazła szerokie zastosowanie w kosmetologii. Powodów jest kilka:

• wzmacnia włosy i paznokcie,
• odżywia i oczyszcza skórę,
• redukuje nadmierny łojotok,
• chroni przed wolnymi rodnikami,
• poprawia metabolizm skóry,
• pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu,
• wykazuje działanie antybakteryjnie,
• poprawia mikrokrążenie skóry,
• działa przeciwzapalnie, redukując obrzęki,
• zapobiega wypadaniu włosów.

Zrób to sam: domowe receptury z pokrzywą w roli głównej

Mycie głowy roztworem z pokrzywy

Roztwór z pokrzywy

Około 10 garści świeżych lub suszonych pokrzyw zalewamy w garnku 5 litrami wody i na małym ogniu podgrzewamy aż do zagotowania. Odstawiamy na 5 minut do naciągnięcia.

Roztwór z korzeni pokrzywy

Około 4 garści korzeni pokrzywy zalewamy zimną wodą i pozostawiamy na noc. Na drugi dzień podgrzewamy do wrzenia i pozostawiamy na 10 minut do naciągnięcia.

Płukanka z liści pokrzywy

Około 1 łyżeczkę suszonych liści pokrzywy lub herbaty z pokrzywy zalewamy szklanką wrzątku. Odstawiamy do przestygnięcia, a następnie płuczemy włosy. Płukanka ma działanie wzmacniające i przeciwłupieżowe.

Krem z pokrzywy i innych ziół

Składniki:

• olej migdałowy (lub inny)
• ok. 30 g pokrzywy (oraz np. rumianku czy cytryny)
• 30 g lanoliny
• 30 g pszczelego wosku
• woda

Przygotowanie: Pokrzywę zalewamy dwiema szklankami wody i odstawiamy na chwilę. Następnie zagotowujemy na ogniu przez około 3 minuty. Po ostygnięciu, przecedzamy przez sitko i wstawiamy do lodówki na około 2 godziny. W tym czasie roztapiamy lanolinę i wosk w kąpieli wodnej. Dodajemy olej migdałowy i ostudzony wywar z pokrzywy. Gotowe!

Przeczytaj również: Zrób to sam – koktajle na odporność

Źródła:

• Jakubczyk K., Janda K., Szkyrpan S., Gutowska I., Wolska J.: Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne.
• Pisulewska E., Puchalska H.: Chwasty – zioła jako źródło substancji czynnych wykorzystywanych w kosmetyce i sztuce kulinarnej.
• Glinka R., Glinka M.: Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii, tom 1, Łódź 2008.