Testy na koronawirusa – testy antygenowe

Testy antygenowe – na czym polega badanie? 

Testy antygenowe pozwalają na wykrycie cząstek białkowych – antygenów wirusa SARS-CoV-2. W tym celu stosuje się metodę immunochromatograficzną. Pobraną próbkę nanosi się do otworu w płytce testowej. Po upływie odpowiedniego czasu odczytuje się wynik. 

Niewątpliwą zaletą testów antygenowych jest łatwość i szybkość wykonania, co przekłada się również na niższe koszty. Największą wadą jest mniejsza czułość niż w przypadku RT-PCR. Wielu ekspertów uważa jednak, że jest ona wystarczająca do diagnozowania COVID-19 i niezbędna w obecnej sytuacji epidemiologicznej. WHO rekomenduje stosowanie szybkich testów antygenowych w przypadku braku dostępności metody PCR lub wydłużonego czasu oczekiwania na wynik.  

Zgodnie z rekomendacjami WHO testy antygenowe muszą cechować się czułością na poziomie ≥80% i swoistością ≥97%. Polscy eksperci ze względu na ryzyko otrzymywania wyników fałszywie ujemnych zalecają stosowanie testów o czułości diagnostycznej ≥90% i swoistości ≥97%. Normy te zostały ujęte w Zarządzeniu Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 5.11.2020 r. 

Testy antygenowe – jak pobiera się próbkę? 

Próbkę do badań pobiera się z nosogardzieli, podobnie jak w przypadku testów genetycznych RT-PCR. Pobranie wymazu może powodować lekki dyskomfort, ale jest szybkie i całkowicie bezpieczne. 

Testy antygenowe – kiedy wykonać? 

Niższa czułość metody w stosunku do RT-PCR sprawia, że okres, w którym możliwe jest wykrycie koronawirusa, jest znacznie krótszy niż w przypadku testu molekularnego. Badanie powinno zostać wykonane w ciągu pierwszych 5 do 7 dni od momentu wystąpienia objawów. Testy antygenowe mogą dać wyniki dodatnie od 1 do 3 dni przed wystąpieniem objawów, ponieważ ilość wirusa w drogach oddechowych jest wtedy najwyższa.  

Testy antygenowe – gdzie wykonać badanie? Jaki jest jego koszt? 

Testy antygenowe mają na celu szybkie diagnozowanie pacjentów objawowych. Stosowane są w Izbach Przyjęć oraz Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych, a także w karetkach pogotowia.  

Badanie można wykonać również w dedykowanych punktach wymazowych. Wykonanie testu antygenowego prywatnie to koszt od około 150 zł do 200 zł w zależności od laboratorium.   

Od 1 grudnia możliwe jest także wykonanie badania w gabinecie lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Badanie wykonane w POZ jest bezpłatne, refundowane ze środków NFZ. Lekarze nie tracą równocześnie możliwości zlecania testów molekularnych. Podczas teleporady nadal można otrzymać skierowanie na test RT-PCR w punkcie wymazowym. 

Testy antygenowe – jak się przygotować do badania? 

Testy antygenowe również wykonuje się na podstawie wymazu, dlatego przygotowanie do badania wygląda identycznie jak w przypadku badania RT-PCR.  

Wymaz najlepiej wykonać na czczo lub co najmniej 3 godziny od spożycia ostatniego posiłku. 

Przed badaniem nie należy: 

• myć zębów,  
• stosować płynów do higieny jamy ustnej, 
• żuć gumy, 
• palić papierosów. 

W przypadku stosowania kropli, aerozoli lub maści na błonę śluzową nosa należy odczekać co najmniej 2 godziny od ich aplikacji.   

Testy antygenowe – kiedy wyniki? 

Testy antygenowe są metodą zdecydowanie prostszą niż RT-PCR. Z tego też względu na wyniki czeka się od kilkunastu do kilkudziesięciu minut od wykonania.  

Testy antygenowe – jak interpretować wyniki? 

Testy antygenowe oraz RT-PCR są traktowane jako równorzędne metody wykrywania COVID-19. 

Obecnie testy wykonuje się jedynie u osób z objawami typowymi dla COVID-19. Ze względu na trudną sytuację epidemiczną, w Polsce dopuszcza się możliwość potwierdzenia zakażenia jedynie na podstawie dodatniego testu antygenowego. Negatywny wynik testu antygenowego u pacjenta, u którego występują typowe objawy koronawirusa, należy potwierdzić testem RT-PCR, ponieważ nie wyklucza to zakażania. Podsumowując, osoby objawowe z pozytywnym wynikiem należy traktować jak zakażone, a osoby z wynikiem ujemnym wymagają potwierdzenia badaniem molekularnym. 

Testy antygenowe zaleca się głównie do badań przesiewowych u pacjentów z objawami infekcji w miejscach o wysokim ryzyku zakażenia i wszędzie tam, gdzie niezbędne jest szybkie potwierdzenie zakażenia. Od niedawna testy mogą być również przeprowadzane w gabinetach lekarzy POZ. Testy antygenowe, mimo niższej czułości niż testy RT-PCR, mogą znacząco zniwelować rozprzestrzenianie się zakażenia wirusem SARS-CoV-2. 

Źródła: 

• Stanowisko Zespołu do spraw koordynacji sieci laboratoriów COVID w sprawie możliwości wykorzystania testów wykrywających antygen SARS-CoV-2 w diagnostyce COVID-19 (2020) https://www.gov.pl/attachment/baa5cd38-63e9-474b-bd8d-6266d52ae9a5. 
• Antigen-detection in the diagnosis of SARS-CoV-2 infection using rapid immunoassays (2020) https://www.who.int/publications/i/item/antigen-detection-in-the-diagnosis-of-sars-cov-2infection-using-rapid-immunoassays. 
• Zarządzenie Nr 174/2020/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (2020) https://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultaktualnosci/293/7255/1/2020_174_dsoz.zip. 
• Zarządzenie Nr 189/2020/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (2020) https://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultaktualnosci/293/7269/1/2020_189_dsoz.zip. 
• CDC, Interim Guidance for Rapid Antigen Testing for SARS-CoV-2 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/resources/antigen-tests-guidelines.html. 
• Flisiak, Robert, et al. „Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych.”