Trójglicerydy – źródło energii dla całego organizmu

Trójglicerydy – właściwości

Trójglicerydy (triacyloglicerole, triglicerydy, TG) to organiczne związki chemiczne należące do lipidów, czyli tłuszczów prostych.

W organizmie pełnią dwie ważne funkcje:

• są wykorzystywane jako źródło energii we wszystkich procesach życiowych,
• stanowią podstawowy składnik tkanki tłuszczowej (rezerwa na wypadek niedoboru energii dostarczanej z zewnątrz).

Chociaż ich obecność jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, należy pamiętać, by przyjmować je w odpowiednich ilościach. Spożywając pokarmy (szczególnie kaloryczne, bogate w tłuszcze i węglowodany), dostarczamy organizmowi energię. Jeśli podaż energii z pokarmem jest zbyt duża, wówczas nasz organizm magazynuje ją w postaci trójglicerydów w komórkach tłuszczowych. Regularne dostarczanie większej ilości kalorii, niż organizm jest w stanie wykorzystać, może skutkować zwiększeniem poziomu trójglicerydów, czyli hipertriglicerydemią. 

Trójglicerydy – normy

Wyniki badań laboratoryjnych poziomu triglicerydów interpretuje się następująco:

• poniżej 150 mg/dl lub 1,69 mmol/l – wynik prawidłowy,
• 150-199 mg/dl lub 1,69-2,25 mmol/l – wynik graniczny,
• 200-499 mg/dl lub 2,26-5,63 mmol/l – wysoki poziom trójglicerydów (łagodna hipertriglicerydemia),
• powyżej 500 mg/dl lub 5,63 mmol/l – bardzo wysoki poziom trójglicerydów (ciężka hipertriglicerydemia).

Hipertriglicerydemia – przyczyny

Szacuje się, że zbyt wysoki poziom triglicerydów u dorosłych Polaków dotyczy ok. 32% mężczyzn i 20% kobiet. Bardzo często hipertriglicerydemia współistnieje z hipercholesterolemią (jest to tzw. hiperlipidemia mieszana) oraz innymi czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Powstawaniu hipertriglicerydemii sprzyjają:

• czynniki środowiskowe (nieprawidłowa dieta, brak aktywności fizycznej, spożywanie alkoholu),
• predyspozycje genetyczne,
• otyłość,
• cukrzyca typu 2,
• choroby nerek (zespół nerczycowy, przewlekła choroba nerek),
• choroby wątroby (pierwotna i wtórna marskość żółciowa, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, poalkoholowa marskość wątroby),
• ciąża (w III trymestrze ciąży stężenie TG podwaja się z przyczyn fizjologicznych),
• niektóre leki: glikokortykosteroidy, doustne estrogeny, niekardioselektywne leki β1-adrenolityczne (z wyjątkiem karwedilolu, nebiwololu), kortykosteroidy, leki immunosupresyjne (cyklosporyna), tiazydy, retinoidy, tamoksyfen, inhibitory proteaz stosowane w leczeniu HIV (lopinawir, ritonawir, tipranawir), żywice jonowymienne, cyklofosfamid, L-asparaginaza, fenotiazyny, leki przeciwpsychotyczne II generacji: klozapina, olanzapina
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń układowy.

Hipertriglicerydemia nie powoduje swoistych objawów. Rozpoznaje się ją zwykle przypadkowo, w trakcie rutynowych badań laboratoryjnych. Łagodna lub umiarkowana postać może być czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a ciężka i bardzo ciężka może się objawiać napadowym bólem brzucha lub doprowadzić do ostrego zapalenia trzustki.

Badania przesiewowe w kierunku dyslipidemii (zaburzeń gospodarki lipidowej) powinny być wykonywane u wszystkich osób po 20. roku życia co 5 lat.

Najistotniejszym czynnikiem zmniejszającym stężenie triglicerydów (TG) we krwi jest ograniczenie ilości przyjmowanych kalorii, co przekłada się bezpośrednio na spadek masy ciała. Okazuje się, że utrata masy ciała o około 5–10% przyczynia się do zmniejszenia stężenia TG nawet o 20%. Ten efekt zwykle się utrzymuje, chyba że nastąpi ponowny przyrost masy ciała. U pacjentów z ciężką i bardzo ciężką hipertriglicerydemią zaleca się redukcję ilości spożywanych tłuszczów oraz węglowodanów prostych w skojarzeniu z leczeniem farmakologicznym w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia zapalenia trzustki.

Niski poziom trójglicerydów – przyczyny

Zbyt niski poziom substancji lipidowych w surowicy, w tym trójglicerydów, to sygnał, że organizm może pracować nieprawidłowo. Zjawisko tego typu obserwuje się u osób:

• z nadczynnością tarczycy (przy niskim poziomie TG warto wykonać badania podstawowe i sprawdzić TSH oraz poziom hormonów T3 i T4),
• z zaawansowaną marskością wątroby,
• niedożywionych i wyniszczonych przewlekłymi chorobami,
• z zaburzeniami genetycznymi,
• z zaburzeniami wchłaniania,
• stosujących dietą ubogotłuszczową, zwłaszcza w połączeniu z dużym wysiłkiem fizycznym,
• przyjmujących leki stosowane w terapii zaburzeń lipidowych. 

Trójglicerydy to „paliwo” dla całego organizmu, dzięki któremu realizowane są wszystkie procesy życiowe. Aby utrzymać ich poziom w normie, ważne jest prowadzenie zdrowego trybu życia i przyjmowanie ilości kalorii dostosowanych do naszego zapotrzebowania.

Źródła:

• Broncel M., Hypertriglyceridemia – when should a specialist be contacted? Lekarz POZ. 2018;4(2):97-101,
• prof. dr hab. med. Zieliński T., Wytyczne Endocrine Society na temat diagnostyki i leczenia hipertriglicerydemii, Medycyna po Dyplomie 11/2012,
• https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/156145,ciezka-hipertriglicerydemia.