Choroba Hashimoto. Jak się objawia?

Choroba Hashimoto – co to jest?

Hashimoto to choroba na tle autoimmunologicznym, w przebiegu której układ odpornościowy sam atakuje zdrową tkankę organizmu. Organizm produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG), które niszczą komórki pęcherzykowe gruczołu. Prowadzi to do zaburzeń w produkcji hormonów tarczycy, a dalej do rozwoju niedoczynności tarczycy. 

Hashimoto na początku może przebiegać łagodnie i bezobjawowo, jednak w miarę postępu choroby zaczynają pojawiać się symptomy niedoczynności tarczycy. Do najczęstszych objawów należą m.in. senność, zaburzenia miesiączkowania czy wzrost masy ciała.

Hashimoto – czynniki ryzyka

Na pojawienie się choroby Hashimoto wpływa w dużym stopniu czynnik genetyczny. Występowanie choroby w rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania.

Wiele zależy również od czynników środowiskowych, do których należą:

• nadmierna podaż jodu w diecie,
• niedobór selenu w diecie,
• przebyte choroby,
• leki (np. amiodaron),
• terapia cytokinami,
• narażenie na duży stres,
• ciąża. 

Hashimoto – objawy 

Choroba Hashimoto ma przewlekły przebieg, przez co objawy nie pojawiają się od razu. Możemy zauważyć pewne zmiany, które sugerują problemy z tarczycą. W trakcie tej choroby dochodzi do spowolnienia przemian metabolicznych.  

Prowadzi to do: 

• przyrostu masy ciała, 
• nadmiernej senności, osłabienia, zmęczenia, 
• zaburzeń pamięci i koncentracji, 
• ciągłego uczucia zimna, marznięcia dłoni i stóp, 
• zaparć. 

Dodatkowo kobiety mogą zauważyć zaburzenia w miesiączkowaniu, a mężczyźni spadek libido.  

Hashimoto – twarz, skóra 

Przy chorobie Hashimoto charakterystyczne zmiany dotyczą wyglądu twarzy. Rysy pogrubiają się, a w okolicy powiek pojawia się obrzęk. Skóra staje się wysuszona, zimna, blada. Następuje nadmierne rogowacenie naskórka, zwłaszcza na łokciach i kolanach. Zmiany dotykają także włosów, które stają się przerzedzone, suche i łamliwe. Niektóre osoby mogą zauważyć nadmierne wypadanie brwi. 

Hashimoto – objawy psychiczne 

Przewlekłe zmiany w poziomie hormonów tarczycy powodują: 

• zmniejszenie skupienia i koncentracji uwagi, 
• zaburzenia pamięci, 
• objawy depresji, 
• niestabilność emocjonalną, 
• objawy choroby dwubiegunowej czy psychozy, 
• w skrajnych przypadkach otępienie i śpiączkę. 

Hashimoto – wędrujące bóle 

Choroba Hashimoto wpływa także na układ nerwowy. 

Mogą pojawić się: 

• zespół cieśni nadgarstka,  
• ból w okolicy łokcia, 
• uczucie mrowienia w kończynach, najczęściej w palcach dłoni, 
• zmniejszona siła mięśniowa, spowolnienie ruchów,  
• obrzęki stawów, zwłaszcza w kolanach,  
• skurcze mięśni.  

Hashimoto – jakie badania wykonać?

Istotne jest oznaczenie poziomu:

• przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG,
• TSH w surowicy – jego podwyższenie występuje w niedoczynności tarczycy,
• hormonów tarczycy – tyroksyny (fT4) i trójjodotyroniny (fT3) w surowicy.

Można wykonać również USG tarczycy i biopsję aspiracyjną cienkoigłową, jednak nie są to badania konieczne do postawienia diagnozy.

Hashimoto – leczenie farmakologiczne 

Terapia polega na przyjmowaniu preparatów zawierających lewotyroksynę – syntetyczny hormon tarczycy. Działa on w organizmie tak samo jak hormon naturalnie produkowany przez tarczycę. Po przemianie do liotyroniny przechodzi do komórek organizmu, stymulując ich rozwój, wzrost oraz metabolizm. Lekarz na podstawie wyników pacjenta ustala indywidualne dawkowanie. Lek trzeba przyjmować rano na czczo, ok. pół godziny przed śniadaniem. W przypadku małych dzieci i niemowląt można rozpuścić tabletkę w odpowiedniej ilości wody i tak przygotowaną zawiesinę podać doustnie.

Zachowaj ostrożność w przypadku: 

• nadwrażliwości na substancję czynną, 
• zaburzeń rytmu serca,
• niewydolności serca,
• niedoczynności tarczycy,
• niedoczynności kory nadnerczy,
• guzków autonomicznych tarczycy.

Leki mogą wchodzić w interakcje z innymi substancjami aktywnymi, np.: 

• lekami na cukrzycę – lewotyroksyna osłabia działanie insuliny zmniejszające poziom cukru we krwi,
• lekami przeciwzakrzepowymi, kumaryną – wypierają tę substancję z połączeń z białkami,
• cholestyraminą, kolestypolem – hamują wchłanianie lewotyroksyny,
• lekami zobojętniającymi – substancje zobojętniające zawierające żelazo i glin zmniejszają wchłanianie lewotyroksyny,
• amiodaronem – w cząsteczce tej substancji jest zawarta duża ilość jodu; może wywoływać nadczynność i niedoczynność tarczycy,
• fenytoiną – może zwiększyć stężenie lewotyroksyny we krwi,
• sertraliną, chlorochiną – zmniejszają lecznicze działanie lewotyroksyny i zwiększają stężenie THS we krwi,
• środkami antykoncepcyjnymi – mogą zwiększać zapotrzebowanie na lewotyroksynę.

Jeśli stosujesz którąś z powyższych substancji, skonsultuj się z lekarzem. Działania niepożądane nie pojawią się, jeśli będziesz stosować lek zgodnie z zaleceniami.

Hashimoto – leczenie niefarmakologiczne 

Podstawą terapii przy chorobie Hashimoto jest odpowiednia dieta. 

Nie obniżaj rygorystycznie liczby spożywanych kilokalorii, ponieważ może się to przyczynić do wzrostu poziomu TSH oraz zwolnienia metabolizmu.

W diecie zwróć uwagę na zawartość podstawowych składników odżywczych:

• Jedz więcej białka, aby przyspieszyć metabolizm. 
• Wybieraj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym.
• Niech tłuszcze stanowią 30% Twojego dziennego zapotrzebowania energetycznego.

Dodatkowo zwróć uwagę na zawartość błonnika, który w przewodzie pokarmowym wiąże toksyny oraz odpowiada za lepszy pasaż jelitowy (przeciwdziała zaparciom). 

Istotne w leczeniu choroby Hashimoto są również:

• witamina D – badania wykazały, że u osób z chorobą Hashimoto występuje niedobór tej witaminy; stymuluje ona układ odpornościowy do produkcji cytokin przeciwzapalnych, zmniejszając tym samym ryzyko zachorowania na Hashimoto;
• jod – składnik hormonów tarczycy; jego nadmiar, jak i niedobór mogą powodować zaburzenia w ich produkcji; zbyt mały poziom jodu jest przyczyną występowania wola tarczycowego;
• selen – wykazuje działanie antyoksydacyjne na tkankę tarczycy, nie powoduje wyleczenia stanu zapalnego, ale zmniejsza jego nasilenie.

Hashimoto a ciąża 

Choroba Hashimoto i problemy związane z funkcjonowaniem tarczycy prowadzą do zaburzeń płodności u kobiet i mężczyzn.  

W przypadku kobiet choroba ta wpływa przede wszystkim na cykl miesiączkowy, co często prowadzi do cykli bezowulacyjnych. Jest to związane z obniżeniem produkcji estradiolu, hormonu istotnego w procesie owulacji i utrzymania ciąży. U mężczyzn choroba Hashimoto wpływa na regulację poziomu androgenów. Przekłada się to na ilość i jakość produkowanego nasienia.  

Zajście w ciążę przy chorobie Hashimoto jest ciężkie, ale nie niemożliwe. Większym problemem jest utrzymanie ciąży, gdyż organizm kobiety chorującej na Hashimoto traktuje zarodek jako ciało obce. Przeciwciała tarczycowe uniemożliwiają prawidłowy rozwój zarodka. Często na początku ciąży dochodzi do samoistnego poronienia. Kobieta powinna pozostawać pod stałą opieką endokrynologa i ginekologa. Wprowadzenie odpowiedniego leczenia umożliwia urodzenie zdrowego dziecka.