Kadm w żywności – czy jest bezpieczny?
Kadm, pierwiastek chemiczny należący do grupy metali, staje się coraz bardziej rozpowszechniony. Jest on stosowany głównie w przemyśle do produkcji akumulatorów, baterii, farb i barwników, a także w rolnictwie, będąc składnikiem nawozów, co bezpośrednio stwarza zagrożenie dla środowiska naturalnego i organizmów żywych ze względu na jego akumulację w glebie czy powietrzu.
Potencjalne źródła kadmu
Zanieczyszczone środowisko, smog i pył, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich czy obszarach przemysłowych, zwiększają ryzyko narażenia na kadm, który dostaje się do organizmu drogą oddechową. Pierwiastek ten może także do niego trafić drogą pokarmową wraz z żywnością. W tym przypadku źródłem kadmu mogą być:
- rośliny korzeniowe,
- warzywa (szczególnie liściaste),
- owoce,
- zboża,
- skorupiaki,
- ryby,
- podroby.
Na ten pierwiastek szczególnie narażeni są nałogowi palacze ze względu na wysokie prawdopodobieństwo obecności kadmu w liściach tytoniu.
Skutki zdrowotne narażenia na kadm
Badania wykazują, że kadm nie pozostaje obojętny dla organizmu człowieka i zalicza się go do pierwiastków wyjątkowo toksycznych. Okres półtrwania kadmu w organizmie jest niezwykle długi – może wynosić nawet 20-35 lat ze względu na zdolność do wiązania z różnymi białkami, zwłaszcza w nerkach i wątrobie. Rzadko spotykane są ostre zatrucia jednorazową dawką kadmu. Najczęściej do zatrucia dochodzi poprzez przewlekłe narażenie na ten pierwiastek, np. w środowisku pracy, gdzie istnieje ryzyko wdychania kadmu drogą oddechową.
Zatrucie kadmem – objawy
Do pierwszych objawów zatrucia kadmem można zaliczyć:
- metaliczny posmak i suchość w jamie ustnej,
- zmniejszone łaknienie,
- charakterystyczny „rąbek kadmowy” na zębach,
- stan ogólnego osłabienia.
Ze względu na dużą zdolność kumulacji kadmu w nerkach czy wątrobie z czasem może dojść do niewydolności tych narządów. Pierwiastek ten, dostając się do organizmu za pośrednictwem układu oddechowego, może doprowadzić do stanów zapalnych górnych dróg oddechowych – gardła czy krtani, często również do rozedmy czy zapalenia płuc, a nawet w konsekwencji do nowotworu. Nie pozostaje on także obojętny dla układu krążenia – dowiedziono, że wieloletnia ekspozycja na kadm może przyczyniać się do powstania chorób sercowo–naczyniowych, głównie choroby wieńcowej i miażdżycy, inicjując ją i sprzyjając jej progresji.
Liczne badania pokazały zależność między kadmem a występowaniem osteoporozy, nawet przy niskim poziomie narażenia. Udowodniono, że ekspozycja na kadm we wczesnym dzieciństwie może wpływać na przebudowę kości i w konsekwencji niższą szczytową masę kostną, co może być przyczyną osteoporozy i deformacji kości w wieku dorosłym.
Udowodniono także zależność pomiędzy narażeniem na kadm a występowaniem zmian nowotworowych. Jest on potencjalnym karcynogenem, mogącym zwiększać ryzyko wystąpienia raka prostaty, jajnika czy piersi, a także płuc.
Badania wykazały również niekorzystny wpływ kadmu na czynność układu rozrodczego, szczególnie u mężczyzn, poprzez uszkodzenie i upośledzenie funkcji jąder, co może także prowadzić do niepłodności.
Reasumując, kadm jest wyjątkowo niebezpiecznym pierwiastkiem dla człowieka, jak i wszystkich organizmów żywych. Największe niebezpieczeństwo stwarza przewlekłe narażenie na kadm w środowisku zawodowym czy u nałogowych palaczy tytoniu. Niestety staje się on coraz bardziej rozpowszechniony w przyrodzie poprzez skażenie środowiska i gleby, co stwarza ryzyko narażenia na ten pierwiastek w diecie czy wdychanym powietrzu.
Źródła:
- Czeczot H., Majewska M., Kadm – zagrożenie i skutki zdrowotne, Farmacja Polska, 2010, 66(4): 243-250
- Soisungwan S. , Dietary Cadmium Intake and Its Effects on Kidneys, Toxics. 2018 Mar; 6(1):15.
- Eriksen K. , Halkjær J., Dietary cadmium intake and risk of prostate cancer: a Danish prospective cohort study, BMC Cancer. 2015; 15: 177.
- Eriksen K., Halkjær J., Meliker J., McElroy J., Tjønneland A., Dietary Cadmium Intake and Risk of Breast, Endometrial and Ovarian Cancer in Danish Postmenopausal Women: A Prospective Cohort Study, PLoS One. 2014; 9(6):
- Igra A. M. , Vahter M. , Raqib R., Kippler M., Early-Life Cadmium Exposure and Bone-Related Biomarkers: A Longitudinal Study in Children, Environ Health Perspect. 2019 Mar; 127(3):
- Tellez-Plaza M. , Jones M., Dominguez-Lucas A., Eliseo Guallar E, Navas-Acien A. , Cadmium Exposure and Clinical Cardiovascular Disease: a Systematic Review, Curr Atheroscler Rep. 2013 Oct; 15(10).
