Zaburzenia snu u dzieci i młodzieży

Sen prawidłowy a zaburzenia snu 

Zaburzenia snu to wszelkie nieprawidłowości dotyczące czasu trwania snu lub pojawianie się w trakcie snu zachowań, które naturalnie nie powinny mieć miejsca. Dzieci i młodzież potrzebują większej ilości snu niż człowiek dorosły, aby móc poprawnie funkcjonować.

Odpowiednia ilość snu jest potrzebna dla prawidłowego rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dziecka. Największa ilość snu jest niezbędna noworodkom i niemowlętom (ok. 14-17 godzin). Dzieci w wieku przedszkolnym potrzebują około 10-13 godzin, natomiast starsze dzieci uczęszczające już do szkoły powinny spać średnio 9-11 godzin. Młodzież potrzebuje z kolei od 8 do 10 godzin snu [4]. 

Niedobór snu może objawiać się u dzieci nerwowością, zaburzeniami procesów poznawczych, problemami w szkole, hiperaktywnością i zaburzeniami emocjonalnymi [4]. 

Nadmierna aktywność w godzinach nocnych i wieczornych oraz nieprawidłowa higiena snu prowadzą do obniżenia się jego jakości i ilości [3, 4]. 

Zaburzenia snu występujące u dzieci i młodzieży 

• Zespół opóźnionej fazy snu – jest to schorzenie związane z nieprawidłowo działającym zegarem biologicznym, zaburzeniem rytmu okołodobowego. Jednostka zmagająca się z tym schorzeniem ma problemy z zasypianiem o odpowiednich porach. Schorzenie to najczęściej występuje wśród młodzieży. Przyczyn upatruje się w opóźnionym wydzielaniu się melatoniny. 
• Zespół niespokojnych nóg – jest to zaburzenie zmysłowo-motoryczne, w którego przebiegu pojawiają się specyficzne odczucia w kończynach dolnych (wrażenia mrowienia, „gęsiej skórki”, „łaskotek” i „mrówek”), które powodują, że dziecko w trakcie snu może zupełnie nieświadomie i poza kontrolą poruszać nogami w celu poczucia ulgi. Obniżenie jakości i ilości snu będące wynikiem tego zaburzenia powoduje drażliwość, zaburzenia procesów poznawczych i problemy w szkole. Zespół niespokojnych nóg często współwystępuje z ADHD.  
• Bezsenność – charakteryzuje się problemami z zasypianiem bądź zachowaniem ciągłości snu (wybudzanie się w środku nocy). 
• Narkolepsja – to zaburzenie snu występujące stosunkowo rzadko w populacji. Objawem charakterystycznym narkolepsji jest nadmierna senność w trakcie dnia oraz katapleksja, czyli nagłe i chwilowe zwiotczenie mięśni przy zachowanej świadomości. Innymi objawami narkolepsji są porażenie przysenne i halucynacje przysenne. 
• Parasomnie – występują częściej w grupie dzieci, szczególnie wśród tych zmagających się z zaburzeniami psychicznymi i neurologicznymi. Mogą być wywołane przez stresory sytuacyjne wchodzące w interakcje z predyspozycjami genetycznymi i psychologicznymi jednostki. Do najczęściej diagnozowanych parasomnii zaliczamy np. lunatykowanie, koszmary senne, lęki nocne [1-4]. 

Diagnoza i leczenie zaburzeń snu u dzieci i młodzieży 

Aby móc zdiagnozować zaburzenia snu u dziecka lub nastolatka należy najpierw przeprowadzić szczegółowy wywiad. Potrzebne są informacje nie tylko o funkcjonowaniu psychospołecznym dziecka, ale także o przebiegu dnia, nawykach i przyzwyczajeniach związanych z chodzeniem spać [1]. 

Informacje uzyskane podczas wywiadu można uzupełnić za pomocą metod obserwacyjnych i ilościowych np. poprzez analizę dzienniczka snu, kwestionariuszy psychologicznych i badań z użyciem współczesnej technologii [1]. Farmakoterapię można stosować w przypadku wystąpienia u dziecka lub nastolatka zaburzeń snu, ale tylko jako środek pomocniczy. 

Zaburzenia snu występują u dzieci i młodzieży w nasileniu większym niż w grupie dorosłych, dlatego tak ważne jest poznanie poszczególnych rodzajów zaburzeń snu, ich prawidłowa diagnoza i wdrożenie w życie planu leczenia.

Przeczytaj również:
Czym są parasomnie?