Zmarszczki. Skąd się biorą i jakie są ich rodzaje?

Jakie są przyczyny powstawania zmarszczek? 

Już od około 25. roku życia w skórze zaczyna zmniejszać się ilość kolagenu i kwasu hialuronowego. Pod wpływem tego skóra wiotczeje i ulega przesuszeniu.  

Już wtedy możesz zauważyć pierwsze zmarszczki.  

Około 30-40. roku życia zmarszczki zaczynają się utrwalać. W okresie menopauzy procesy niszczenia substancji odpowiedzialnych za jędrność i elastyczność skóry jeszcze bardziej się nasilają, a zmarszczki stają się widoczne. Po menopauzie skóra jest cienka, a zmarszczki utrwalone. 

Przyczynami pojawienia się zmarszczek są:  

• wiotczenie skóry,  
• przesuszenie, 
• zaburzenie bariery hydrolipidowej (warstwy ochronnej). 

Wiotczenie skóry jest wynikiem przede wszystkim utraty kolagenu i elastyny w skórze. Ma to miejsce głównie pod wpływem czynników zewnętrznych. Kolagen występuje naturalnie w organizmie. Stanowi aż 30% białek i jest budulcem skóry, chrząstek, ścięgien, kości i rogówki oka. Fibroblasty w skórze właściwej produkują włókna kolagenowe, które są podstawowym elementem macierzy zewnątrzkomórkowej (EMC, extracellular matrix).  

EMC składa się z: 

• włókien kolagenowych, 
• włókien elastynowych, 
• proteoglikanów, 
• glikozaminoglikanów (dla jędrności i odpowiedniego nawilżenia skóry ważny jest kwas hialuronowy). 

W ludzkim organizmie wyróżniono 28 typów kolagenu, ale dla wyglądu i kondycji skóry kluczowe są: 

• kolagen typu I (zwany kolagenem młodości) – odpowiedzialny za gęste usieciowanie skóry właściwej; stanowi 80-90% skóry właściwej; 
• kolagen typu III (tzw. baby collagen) – stanowi 8-12% skóry właściwej; 
• kolagen typu IV i VII  – są ważnymi składnikami połączenia skórno-naskórkowego. 

Już od 25. roku życia poziom kolagenu w skórze spada o ok. 2% rocznie.  

W okresie menopauzalnym poziom kolagenu zmniejsza się aż o 30%. Dodatkowo kolagen nadal produkowany w skórze staje się gorszej jakości. Jego włókna są krótsze, skręcone i przez to słabsze.  

Na szybszą utratę kolagenu mają wpływ głównie czynniki eskpozomu (ogół wszystkich czynników, którym poddawany jest Twój organizm). Czynniki genetyczne stanowią około 20-30% wszystkich czynników starzenia się skóry. 

Czynniki przyspieszające starzenie się skóry i pojawianie się zmarszczek to: 

• promieniowanie UV, zwłaszcza promienieniowanie UVA, z czego największy wpływ na stres oksydacyjny komórek ma ultradługie promieniowanie UVA (uważa się, że aż w 80% wpływa ono na przedwczesne starzenie się skóry); 
• zanieczyszczenia środowiska, smog; 
• palenie tytoniu; 
• nieprawidłowa dieta oparta na produktach wysokoprzetworzonych; 
• stres i niedobór snu. 

Degradacja kolagenu powoduje pogłębienie się bruzd, zmarszczek i utratę owalu twarzy. Skóra wiotczeje, bruzdy nosowo-wargowe są bardziej widoczne, a policzki zaczynają opadać, tworząc tzw. chomiki. 

Zmianom tym towarzyszy utrata kwasu hialuronowego ze skóry, która również zaczyna się ok. 25. roku życia.  

Między 25. a 50. rokiem życia poziom kwasu hialuronowego obniża się o połowę.  

Jest on odpowiedzialny za nawilżenie i wypełnienie skóry, więc jego brak powoduje pogłębienie się zmarszczek i większą widoczność „siateczki” na powierzchni skóry. 

Jednocześnie postępuje zmniejszenie zawartości lipidów w skórze, ponieważ z czasem gruczoły łojowe są mniej aktywne (zwłaszcza w okresie menopauzalnym), prowadząc do zaburzenia bariery hydrolipidowej skóry. Przesuszenie również powoduje większą widoczność zmarszczek. 

Jakie są rodzaje zmarszczek? 

Pojawienie się zmarszczek jest związane z naturalnym fizjologicznym procesem starzenia się komórek skóry. Wraz z wiekiem pojawiają się zagłębienia, bruzdy i linie na skórze. W pierwszej  kolejności zmarszczki możesz zauważyć w miejscach o szczególnie cienkiej tkance podskórnej (wokół oczu, na czole, dekolcie, grzbiecie dłoni). 

Zmarszczki mogą być: 

• płytkie (powierzchniowe) – nie przekraczają 0,05 mm głębokości, np. kurze łapki wokół oczu;  
• głębokie – zauważalne jako pionowe lub poziome bruzdy i linie. 

Ze względu na genezę powstawania zmarszczki dzielimy na 4 główne kategorie: 

• zmarszczki mimiczne, 
• zmarszczki o charakterze grawitacyjnym (fałdy skóry), 
• zmarszczki związane ze starzeniem hormonalnym, 
• zmarszczki posłoneczne wywołane przez fotostarzenie się skóry. 

Zmarszczki mimiczne 

Są związane z pracą mięśni twarzy i zależą od stopnia ekspresji. W ciągu dnia Twoje mięśnie twarzy kurczą się nawet 15 tys. razy. Mogą być widoczne już u młodych osób, ale z wiekiem stają się głębsze. Proces ich tworzenia się nazywamy miostarzeniem. Polega on na uszkodzeniu włókien kolagenowych i wzroście naprężenia fibroblastów. Ich skurcz utrzymuje fałd skóry w pozycji utrwalającej zmarszczkę. Utrwalona zmarszczka mimiczna staje się zmarszczką statyczną.  

Do zmarszczek mimicznych zaliczamy: 

• linie poprzeczne czoła – zazwyczaj trzy lub więcej linii; początkowo są widoczne przy unoszeniu brwi, a z czasem stale; 
• lwią zmarszczkę – zazwyczaj dwie lub trzy pionowe głębokie zmarszczki przecinające czoło pomiędzy brwiami i nadające twarzy „groźny” wygląd; 
• kurze łapki – drobne zmarszczki w kącikach oczu; powstają w wyniku mrużenia oczu i śmiechu; 
• zmarszczki pod oczami – występują w miejscach, w których skóra jest szczególnie cienka; 
• zmarszczki królicze – poprzeczne linie u nasady nosa; 
• zmarszczki palacza – pionowe linie nad ustami biegnące od nosa do warg; są szczególnie widoczne u osób z brakami w uzębieniu lub u zawodowych muzyków grających np. na flecie. 

W przypadku zmarszczek mimicznych najskuteczniejszą metodą ich redukcji jest ostrzykiwanie toksyną botulinową. W codziennej pielęgnacji sięgnij po produkty dostarczające skórze kwas hialuronowy, który poprawia nawilżenie i elastyczność skóry. 

Zmarszczki grawitacyjne 

Polegają na pogłębieniu się naturalnych fałdów skóry z powodu osłabienia włókien sprężystych. Skóra staje się wiotka i zaczyna „obwisać”.  Zmarszczki grawitacyjne pojawiają się około 40-45. roku życia. Szczególnie zauważalne stają się w okresie menopauzalnym. 

Zaliczamy do nich: 

• bruzdy nosowo-wargowe; 
• doliny łez, czyli zagłębienie od wewnętrznego kącika oka do dołu policzka; 
• opadające powieki i zmianę kształtu oka; 
• zmarszczki marionetki (od kącików ust w dół twarzy), zwane również zmarszczkami smutku – pojawiają się pod wpływem opadania policzków; 
• zmarszczki na szyi, zwłaszcza poziome, tzw. obręcze Wenus. 

By zapobiegać zmarszczkom grawitacyjnym, możesz stosować produkty pobudzające skórę do produkcji włókien kolagenowych i zawierające kwas hialuronowy. 

Zmarszczki o podłożu hormonalnym 

Zmarszczki powstające z powodu zmian hormonalnych w organizmie (zwłaszcza tych związanych z menopauzą) to przede wszystkim zmarszczki atroficzne (delikatne, bibułkowate, niczym siateczka na skórze). Jeśli jesteś w trakcie menopauzy, to będą one szczególnie widoczne. Na skutek wygaszania pracy jajników zmniejsza się wtedy poziom estrogenu w Twoim organizmie, wpływając na wiele czynników, w tym na produkcję kolagenu w skórze. 

Zmarszczki wywołane przez fotostarzenie się skóry 

Fotostarzenie się skóry jest związane ze szkodliwym wpływem promieniowania UV. W jego wyniku pojawiają się nie tylko przebarwienia, ale również pogłębiają się zmarszczki elastotyczne. Są one wynikiem uszkodzeń w tkance łącznej, do których prowadzi ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Podobnie jak zmarszczki będące efektem zagnieceń skóry podczas snu, zmarszczki elastotyczne nie wygładzają się nawet po naciągnięciu skóry. 

Jak redukować zmarszczki? 

Pojawiające się na skórze zmarszczki są wynikiem naturalnego procesu fizjologicznego. Możesz jednak wpłynąć na zmiany zachodzące w skórze, by maksymalnie opóźnić moment pojawienia się zmarszczek i redukować te już istniejące.  

Jeśli chcesz jak najdłużej zachować młody wygląd skóry, pamiętaj o codziennym stosowaniu fotoprotekcji o szerokim spektrum ochrony przed promieniowaniem UV. 

Istnieją substancje pobudzające fibroblasty do produkcji kolagenu. W składzie kosmetyków szukaj peptydów i witaminy C. Zadbaj również o uelastycznienie i nawilżenie skóry. W tym celu wybieraj produkty zawierające kwas hialuronowy.  

W codziennej pielęgnacji przeciwzmarszczkowej skóry uwzględnij:  

• serum o działaniu celowym (np. przeciwzmarszczkowe z kwasem hialuronowym, rozjaśniające i przywracające skórze blask z witaminą C, redukujące przebarwienia z niacynamidem lub korygujące zmarszczki z retinolem); 
• krem stymulujący syntezę kolagenu; 
• produkt chroniący przed promieniowaniem UV. 

Pamiętaj o odpowiednio dobranej pielęgnacji i zrównoważonym stylu życia. Dzięki temu opóźnisz proces starzenia się skóry, w tym pojawienie się zmarszczek. 

Przeczytaj również:
Pielęgnacja przeciwzmarszczkowa krok po kroku