Azot – jaką rolę pełni w organizmie?

Właściwości azotu 

Azot, pierwiastek o symbolu N, w stanie wolnym występuje w postaci dwuatomowej, tworząc gaz. Jest podstawowym składnikiem powietrza, jak również tworzy liczne związki organiczne i nieorganiczne – kwasy, tlenki i sole. Ponadto azot jest niezbędnym składnikiem białek, budującym komórki organizmu, peptydów, kwasów nukleinowych czy neuroprzekaźników.

Tlenek azotu w organizmie 

Azot w połączeniu z tlenem tworzy tlenek azotu, który również jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Tlenek azotu wykazuje się małym rozmiarem i łatwością w przechodzeniu przez błony komórkowe, a ponadto:  

• ma bezpośredni wpływ na krążenie i przekazywanie impulsów nerwowych; 
• jest odpowiedzialny za rozszerzenie naczyń krwionośnych, które zostały zwężone np. wskutek miażdżycy; 
• przyczynia się do powstawania nowych, drobnych naczyń krwionośnych; 
• zmniejsza krzepliwość krwi; 
• poprawia pamięć.  

Z badań wynika, że długotrwałe dostarczanie prekursorów tlenku azotu do organizmu może łagodzić chorobę miażdżycową i nadciśnienie. Potrzebne są dalsze badania, czy może to być alternatywa dla zabiegów chirurgicznych, takich jak angioplastyka. 

Źródła azotu i jego tlenków 

Naturalnym źródłem azotu dla organizmu są produkty zawierające aminokwasy budujące białka w organizmach zwierzęcych i roślinnych tj.:  

• ryby,  
• mięso,  
• jajka,  
• nabiał,  
• owoce morza,  
• rośliny strączkowe,  
• pestki,  
• ziarna zbóż, 
• orzechy.  

Z kolei źródłem tlenku azotu, a dokładniej L-argininy, która jest potrzebna do jego syntezy są:  

• szpinak,  
• rukola,  
• rzodkiewka,  
• kapusta pekińska, 
• koper,  
• roszponka,  
• sałata masłowa,  
• buraki.  

Nie należy mylić azotu i tlenku azotu z popularnymi azotanami stosowanymi w celu konserwacji mięsa, które są szkodliwe dla organizmu. 

Objawy niedoboru i nadmiaru związków azotu 

Niedobór związków azotu jest bardzo rzadki. Może występować u osób, które spożywają bardzo małą ilość białka. Objawy, które mogą wzbudzić niepokój to łamliwość i wypadanie włosów, opóźnione gojenie się ran, osłabienie i zanik mięśni. 

Główną przyczyną powstawania nadmiaru związków azotu jest niewydolność nerek przy spożywaniu dużych ilości białka. Wzrost stężenia mocznika będącego produktem metabolizmu białek może być przyczyną m.in. nudności, wymiotów, zaburzeń świadomości i pracy serca.  

Aby utrzymać odpowiedni poziom azotu w organizmie należy kontrolować ilość spożywanego białka (1 g na kg masy ciała). Warto pamiętać, że palenie tytoniu zaburza mechanizm działania argininy. 

Rola tlenku azotu u sportowców 

Tlenek azotu pełni kluczową rolę w poprawie zdolności wysiłkowych organizmu, powodując np. lepsze dotlenienie mięśni, lepsze ukrwienie i odżywienie. W związku z tym tlenek azotu jest bardzo ważny dla osób uprawiających sport.  

Największe stężenie tlenku azotu w surowicy pojawia się po upływie około 2 godzin od spożycia – błędem jest więc spożywanie produktów zawierających tlenek azotu bezpośrednio przed treningiem.  

Czas rozpadu wynosi około 24 godziny, toteż w przypadku treningu porannego, suplement możemy przyjąć wieczorem. Dobrym źródłem tlenku azotu jest sok z buraków, imbiru, jabłek i cytryny.  

Azot i tlenek azotu pełnią kluczową rolę dla organizmu. Codzienne spożywanie produktów bogatych w białka, a co za tym idzie w azot przyczyni się do poprawy wydolności, koncentracji i krążenia krwi.

Przeczytaj również:
Kwasy fenolowe – jakie mają właściwości?