Depresja poporodowa – przyczyny, objawy, leczenie

Baby blues – czym jest? 

Depresję poporodową należy różnicować z baby bluesem (inaczej smutkiem poporodowym), który jest stanem przejściowego obniżenia nastroju.  

Baby blues jest naturalną reakcją organizmu na wszystkie zmiany występujące w okresie okołoporodowym.  

Dotyka 50-85% młodych mam. Pojawia się zwykle między 1. a 14. dniem po porodzie, osiągając szczyt między 3. a 7. dniem połogu. Objawy smutku poporodowego są łagodniejsze niż w przypadku depresji poporodowej. Baby blues ustępuje samoistnie około 10. dnia po porodzie i nie wymaga leczenia psychiatrycznego.  

Depresja poporodowa – objawy 

Depresja poporodowa to głębsze zaburzenie niż baby blues.  

Trudno dokładnie określić, ile kobiet na nią choruje. Szacuje się, że depresja poporodowa dotyka 10-15% młodych matek. Największe ryzyko wystąpienia depresji przypada na pierwsze 4-8 tygodni po porodzie, ale objawy choroby mogą pojawić się nawet do roku po narodzinach dziecka.  

Obraz depresji poporodowej przypomina objawy epizodu dużej depresji, posiada jednak swoje specyficzne cechy. U każdej kobiety przebieg tego schorzenia może być inny, jednak najczęściej objawia się poprzez: 

• obniżenie nastroju (płaczliwość, rozdrażnienie, smutek i/lub przygnębienie odczuwane przez większą część dnia); 
• anhedonię (niemożność przeżywania radości i przyjemności); 
• utratę energii, poczucie zmęczenia i wyczerpania; 
• stany lękowe, niepokój i bezpodstawne zamartwianie się o rozwój i zdrowie dziecka; 
• poczucie bezradności i braku kompetencji rodzicielskich oraz przekonanie o braku predyspozycji do bycia matką; 
• nadmierne obawy przed wyrządzeniem dziecku krzywdy; 
• obojętność i niechęć w stosunku do dziecka, trudności z okazywaniem uczuć dziecku i bliskim osobom; 
• utratę zainteresowań; 
• trudności z podejmowaniem decyzji; 
• zmniejszenie lub wzrost apetytu; 
• zaburzenia funkcji poznawczych (słabsza koncentracja i/lub kłopoty z pamięcią); 
• nadmierne lub nieadekwatne poczucie winy; 
• zaburzenia snu (trudności z zaśnięciem mimo silnego zmęczenia); 
• myśli o wyrządzeniu krzywdy sobie i/lub dziecku. 

Depresja poporodowa – przyczyny 

Depresja poporodowa jest uwarunkowana przez wiele różnych czynników. Dokładna i konkretna przyczyna odpowiadająca za jej rozwój nie jest znana.  

Depresja poporodowa może zostać wywołana przez:  

• czynniki biologiczne – wahania nastroju mogą powstać na skutek zmian stężenia hormonów występujących w organizmie matki po porodzie (spadek poziomu tyroksyny, progesteronu i estrogenów oraz wzrost wydzielania prolaktyny); 
• czynniki genetyczne – na depresję poporodową bardziej narażone są kobiety, u których w przeszłości występowały epizody zaburzeń nastroju; 
• czynniki psychiczne – większe ryzyko pojawienia się depresji poporodowej występuje u kobiet: 
  • o pesymistycznym lub perfekcjonistycznym rysie osobowości,  
  • z niską samooceną,  
  • z wysokim poziomem neurotyzmu,  
  • z wyższą podatnością na zranienie,  
  • lękliwych lub wrogo nastawionych do otoczenia,  
  • nieradzących sobie ze stresem,  
  • mających skłonność do introspekcji i często narzekających na dolegliwości o podłożu psychosomatycznym [1]; 
• czynniki społeczne – na rozwój depresji poporodowej wpływają trudności z adaptacją do nowej roli życiowej wynikające z przytłoczenia wieloma obowiązkami. 

Depresja poporodowa – czynniki ryzyka 

Przyczyny depresji poporodowej są złożone i zróżnicowane, ale istnieją pewne czynniki zwiększające możliwość jej wystąpienia. Zalicza się do nich:  

• samotne, wczesne, nieplanowane macierzyństwo; 
• ciężki, długotrwały, powikłany poród; 
• bezsenność podczas ciąży; 
• wcześniejsze epizody zaburzeń nastroju przebyte przez kobietę; 
• występowanie poporodowych zaburzeń nastroju w rodzinie; 
• brak poczucia bezpieczeństwa materialnego; 
• brak wsparcia ze strony najbliższych; 
• złe relacje w rodzinie, zwłaszcza z własną matką. 

Depresja poporodowa – leczenie 

Leczeniem depresji poporodowej zajmuje się lekarz psychiatra i psycholog.  

W przypadku łagodnych objawów depresji stosuje się psychoterapię, wsparcie psychologiczne lub psychoedukację. W sytuacji nasilenia objawów depresji włącza się dodatkowo farmakoterapię.  

U kobiet karmiących piersią dopuszcza się przyjmowanie większości leków przeciwdepresyjnych nowej generacji, jednak decyzję w tym zakresie zawsze podejmuje lekarz.  

Leczenie najcięższej, jednocześnie najrzadszej występującej postaci depresji, wymaga hospitalizacji. Należy pamiętać, że w leczeniu okołoporodowych zaburzeń nastroju ważną rolę odgrywa wsparcie i pomoc najbliższych, zwłaszcza ojca dziecka.  

Depresja poporodowa jest chorobą, której objawów nie wolno lekceważyć. Nieleczona depresja może powodować niekorzystne zmiany w relacji matki z dzieckiem i przyczyniać się do trudności w budowaniu wzajemnych więzi, a także wpływać na stosunki kobiety z partnerem i rodziną. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do rozszerzonego samobójstwa. Z tego względu stan przedłużającego się gorszego samopoczucia i obniżonego nastroju u kobiety będącej po porodzie wymaga skorzystania z profesjonalnej pomocy.  

Przeczytaj również:
Baby Blues a depresja poporodowa