Eustres. Czy stres może być dobry?

Czym jest stres? 

Według koncepcji Hansa Selye stres to fizjologiczna reakcja organizmu będąca odpowiedzią na działanie bodźca zwanego stresorem. Uczony uważał, że rodzaj i znak bodźca (tzn. czy jest on pozytywny, czy negatywny) nie wpływają w znacznym stopniu na pojawienie się stresu. Istotne znaczenie dla jego powstania i nasilenia ma natomiast siła bodźca i jego długotrwałość. Jak to możliwe, że pozytywne doświadczenie (bodziec) może wywoływać stres? Odpowiedź kryje się w samej konstrukcji i rozumieniu stresu.  

Hans Selye w stworzonej przez siebie teorii zrównał stres z reakcją (pobudzeniem) organizmu. Może się ono objawiać np. przyspieszeniem akcji serca, wzmożoną perystaltyką jelit czy pobudzeniem psychoruchowym. Te symptomy mogą pojawić się zarówno w sytuacji trudnej, jak i bardzo radosnej i ekscytującej. Znaczenie ma również osobista perspektywa i indywidualne różnice w postrzeganiu pewnych wydarzeń. Przykładowo dla jednej osoby wiadomość o ciąży będzie źródłem radości i pozytywnych emocji, a dla innej żalu i niepokoju. 

Eustres – co to jest? 

Hans Selye rozróżnia dwa rodzaje stresu. Pozytywny stres to eustres, a negatywny, przewlekły stres nazywany jest dystresem. Eustres działa mobilizująco i motywująco. Pobudza do działania, sprzyja pokonywaniu trudności i osiąganiu sukcesów. Jest to ograniczony w czasie zastrzyk dodatkowej energii, który może jednak dość szybko się wyczerpać.  

Jeśli stresor działa na nas długotrwale lub przybiera na sile, możemy nie mieć wystarczających pokładów energii, aby sobie z nim dalej radzić. Wówczas eustres może przekształcić się w szkodliwy dystres.  

Warto zaznaczyć, że każdy człowiek posiada inny poziom wrażliwości na działanie stresorów. Jeśli jesteśmy bardziej wrażliwi na jego działanie i mamy słabsze mechanizmy obrony przed nim, eustres szybciej zmieni się w dystres. 

Eustres i dystres – jak je odróżnić? 

Eustres wyróżnia się kilkoma cechami: 

• Ma krótkotrwały charakter.
• Niesie za sobą szansę na rozwój i pozytywną zmianę w przeciwieństwie do dystresu, który raczej uniemożliwia rozwój i może powodować schorzenia natury somatycznej i psychicznej. 
• Sprzyja skupieniu się na problemie. Dzięki temu możemy go rozwiązać (postawa aktywna), zamiast od niego uciekać i zaniechać działania (postawa bierna). 
• Pozwala pozytywnie ocenić własne możliwości walki ze stresorem. Sposób jego postrzegania może nam wiele powiedzieć o rodzaju stresu, z jakim mamy do czynienia. Jeśli uważamy, że nie poradzimy sobie z danym bodźcem i postrzegamy go jako wyjątkowo silny i niemożliwy do wyeliminowania, to najprawdopodobniej doświadczamy dystresu. 

Pozytywnego stresu możemy doświadczyć np. gdy: 

• uczymy się i podchodzimy do egzaminu, 
• realizujemy wymagające zlecenie w pracy, 
• występujemy przed publicznością, 
• zmieniamy nawyki (np. żywieniowe) albo rezygnujemy z używek ze względu na nasz stan zdrowia, 
• czekają nas życiowe zmiany i wyzwania, np. pojawienie się dziecka, zmiana pracy lub miejsca zamieszkania, ślub, rywalizacja podczas zawodów sportowych. 

Eustres – jak go wytworzyć? 

Eustres możemy wytworzyć na kilka sposobów. Pamiętajmy jednak, że każdy człowiek jest inny i dla jednej osoby pewna sytuacja lub czynność będzie źródłem eustresu, a dla drugiej już niekoniecznie. 

• Otwórz się na nowe doświadczenia, np. znajdź nowe hobby, poszerz krąg znajomych, wyjdź poza strefę komfortu. 
• Podejmuj aktywność fizyczną, np. zapisz się na zajęcia grupowe albo spróbuj sportów ekstremalnych. 
• Rzucaj sobie wyzwania, np. naukę języka obcego czy gry na instrumencie. Pamiętaj, by cele były ambitne, ale realne. 
• Podnoś sobie poprzeczkę również w życiu zawodowym, np. zgłaszając się do nowych zadań. 
• Uwierz w siebie i swoje możliwości. Zmień swoje postrzeganie problemów. Naucz się dostrzegać w nich również plusy i szansę na rozwój.  

Przeczytaj również:
Hormon stresu. Jak wpływa na nasz organizm?