Inteligencja emocjonalna. Jak ją rozwijać?

Inteligencja emocjonalna – co to takiego? 

Termin inteligencja emocjonalna, w skrócie EI (ang. emotional intelligence) lub EQ (ang. emotional quotient), po raz pierwszy został użyty w 1990 roku przez Meyera i Salovey’a. Na inteligencję emocjonalną składa się „umiejętność właściwego spostrzegania emocji, wykorzystywania ich do wspomagania myślenia, zdolność rozumienia emocji oraz kierowania emocjami własnymi i innych osób” [1]. Wysoka inteligencja emocjonalna sprzyja funkcjonowaniu w społeczeństwie i nawiązywaniu prawidłowych relacji międzyludzkich, jest pomocna w radzeniu sobie ze stresem i konfliktami oraz przyczynia się do odnoszenia sukcesów w życiu osobistym i w pracy zawodowej.

Inteligencja emocjonalna według Daniela Golemana 

Goleman definiuje inteligencję emocjonalną jako „zdolność do dostrzegania i właściwego rozpoznawania stanów emocjonalnych nie tylko własnych, lecz także innych ludzi” [2] oraz określa elementy, które ją tworzą:  

• samoświadomość – rozpoznawanie i rozumienie własnych emocji; 
• samoregulacja – umiejętność panowania nad emocjami i radzenia sobie z nimi; 
• motywacja – podporządkowywanie emocji realizowanym celom i dążenie do samorealizacji; 
• empatia – zdolność wczuwania się w emocje i sytuację innych ludzi; 
• umiejętności społeczne – łatwość nawiązywania i podtrzymywania relacji z innymi ludźmi [3].  

Inteligencja emocjonalna – cechy osób inteligentnych emocjonalnie 

Osoby o wysokim poziomie inteligencji emocjonalnej są:  

• świadome swoich emocji, rozumieją je i potrafią nad nimi panować; 
• empatyczne, prawidłowo odczytują emocje innych ludzi; 
• asertywne, postępują w zgodzie ze sobą i podejmują autonomiczne decyzje; 
• otwarte na nowe doświadczenia, nie boją się zmian; 
• świadome swoich celów i potrzeb, postępują zgodnie z nimi; 
• optymistycznie patrzą w przyszłość i wytrwale dążą do celu; 
• łatwo nawiązują kontakty z innymi ludźmi i potrafią z nimi współpracować; 
• posiadają wysoko rozwinięte zdolności komunikacyjne; 
• potrafią przyznać się do błędów i wyciągnąć z nich wnioski; 
• rozumieją swoje mocne strony i ograniczenia;  
• potrafią radzić sobie ze stresem i krytyką; 
• reagują adekwatnie do sytuacji; 
• nie podejmują impulsywnych i pochopnych decyzji. 

Inteligencja emocjonalna a kariera zawodowa 

Największą szansę na odniesienie sukcesu zawodowego mają osoby odznaczające się zarówno wysokim intelektem, wiedzą i umiejętnościami, jak i wysokim poziomem inteligencji emocjonalnej. Jest ona szczególnie istotna na stanowiskach kierowniczych i menadżerskich. Osoby stabilne emocjonalnie i potrafiące zarządzać swoimi emocjami pozytywnie wpływają na funkcjonowanie zakładu pracy. Nawiązują zdrowe i satysfakcjonujące relacje ze współpracownikami oraz skutecznie się z nimi komunikują. Dobrze radzą sobie w sytuacjach stresowych i konfliktowych. Nie ignorują problemów i konstruktywnie się z nimi mierzą. Są elastyczne i szybko adaptują się do zmian. Efektywnie wykorzystują swoje możliwości, są zmotywowane i skoncentrowane na wykonywanym zadaniu. Czerpią satysfakcję z pracy i są odporne na wypalenie zawodowe.

Inteligencja emocjonalna – jak ją rozwijać? 

Inteligencja emocjonalna nie jest wrodzona i uwarunkowana genetycznie. Można ją kształtować przez całe życie dzięki emocjom doświadczanym w relacjach społecznych, np. w rodzinie, pomiędzy rodzicami i dziećmi [4]. Rozwijanie inteligencji emocjonalnej wymaga czasu i zaangażowania, ale przynosi pozytywne rezultaty. Można ją doskonalić poprzez:

• praktykowanie uważności na stany emocjonalne swoje i innych ludzi; 
• nazywanie i opisywanie odczuwanych emocji, np. poprzez prowadzenie dzienniczka emocji; 
• pracę z ciałem służącą nabywaniu umiejętności łączenia poszczególnych emocji z reakcjami w ciele (np. w sytuacji strachu pojawia się drżenie rąk i kołatanie serca); 
• udział w treningu umiejętności społecznych lub interpersonalnych; 
• poszerzanie zasobu słownictwa służącego opisywaniu emocji, np. poprzez czytanie książek i poradników lub oglądanie filmów; 
• pracę z psychologiem lub psychoterapeutą. 

Inteligencja emocjonalna pełni ważną rolę w różnych obszarach naszego życia, takich jak rodzina czy praca. Ze względu na to, że ułatwia relacje z innymi ludźmi i zwiększa szansę na odniesienie sukcesu, warto ją rozwijać. 

Przeczytaj również:
Osoby wysoko wrażliwe – na czym polega ich wyjątkowość?