Kannabinoidy – czym są i do czego są stosowane?

Czym są kannabinoidy? 

Kannabinoidy to grupa związków chemicznych, które charakteryzują się aktywnością wobec receptorów kannabinoidowych. Ze względu na pochodzenie można podzielić je na 3 grupy: 

• Kannabinoidy endogenne – anandamid, 2-Arachidonoylglycerol i inne. Są wytwarzane w organizmach ssaków, w tym ludzi. Ich funkcja w organizmie człowieka wciąż nie jest do końca poznana. Produkowane są między innymi przez neurony, a skutkiem ich działania jest ograniczenie produkcji neuroprzekaźników. Uważa się, że kannabinoidy wytwarzane przez organizm człowieka uczestniczą w regulowaniu uczucia głodu, bólu oraz w procesie zapamiętywania. 
• Fitokannabinoidy – związki występujące w roślinach, głównie z rodziny konopi. W cannabis indica odkryto dotychczas 113 różnych kannabinoidów. Najbardziej znane z nich to tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD). 
• Syntetyczne kannabinoidy – wyprodukowane w przemyśle farmaceutycznym związki o aktywności wobec receptorów kannabinoidowych. Należą do nich: dronabinol o aktywności THC, Nabilon i Rimonabant hamujące receptor CB1. 

Kannabinoidy różnią się między sobą aktywnością wobec receptorów CB1 i CB2, przez co wywołują zupełnie różne efekty u zażywających je osób. 

Marihuana używana w celach rekreacyjnych zawiera około 113 różnych kannabinoidów oraz niemal 400 innych związków mogących wywierać wpływ na organizm. Dodatkowo, działanie kannabinoidów różni się w zależności od sposobu aplikacji (droga pokarmowa, palenie, waporyzacja, dożylnie czy w postaci czopków doodbytniczych). 

Działanie kannabinoidów na organizm człowieka 

Układ kannabinoidowy człowieka, chociaż jest przedmiotem wielu badań, wciąż nie jest dobrze poznany. Wiadomo, że endogenne kannabinoidy uczestniczą w procesach zapamiętywania, odczuwania bólu i głodu. Podejrzewa się również, że mają one wpływ na nastrój człowieka. Ciekawe, że dostrzega się również istotne znaczenie tych związków w prawidłowej płodności, przebiegu ciąży oraz rozwoju płodu i narodzonego człowieka. 

Receptory dla endogennych kannabinoidów są obecne niemal w całym organizmie. Aktualnie wyróżniamy 5 receptorów dla tych związków, w tym 2 poznane bliżej: 

CB1 – ich największa ilość znajduje się w centralnym układzie nerwowym. Dodatkowo występują również w przewodzie pokarmowym. Uważa się, że ich aktywacja umożliwia istnienie lęku (badania na zwierzętach dowiodły, że „wybicie” genu kodującego receptor CB1 skutkowało zanikiem lęku). W układzie pokarmowym aktywacja receptorów CB1 powoduje wyrzut greliny – hormonu głodu. Prawdopodobnie tym spowodowana jest wzmożona potrzeba jedzenia po zażyciu substancji aktywujących receptory kannabinoidowe. Niewyjaśniony jest efekt aktywacji receptorów CB1 na aktywność motoryczną badanego organizmu. Wiadomo natomiast, że w uzależnieniach następuje silna aktywacja receptora w mózgu. Badane jest zastosowanie tej wiedzy w leczeniu uzależnień od wielu substancji.  

CB2 – pierwotnie sądzono, że ten receptor w przeciwieństwie do CB1 występuje tylko w tkankach obwodowych (czyli poza centralnym układem nerwowym), jednak od kilku lat uważa się, że również w mózgu występuje silna ekspresja. CB2 występują w ogromnej ilości na komórkach układu odpornościowego. Również przewód pokarmowy zawiera duże ilości tego receptora. Obecnie szeroko badane jest znaczenie dysregulacji układu kannabinoidowego i jego znaczenie w powstawaniu nieswoistych zapaleń jelit (wrzodziejące zapalenie i choroba Leśniowskiego-Crohna). Obecność CB2 w obwodowym układzie nerwowym sprawia, że kannabinoidy znajdują zastosowanie w leczeniu bólu. Syntetyczne kannabinoidy można znaleźć w międzynarodowych rekomendacjach dotyczących leczenia bólu, jednak nigdy nie powinny być stosowane jako lek pierwszego rzutu ze względu na słabo dowiedzioną skuteczność. 

Należy zaznaczyć, że większość badań dotyczących kannabinoidów dostarcza dowodów niskiej jakości odnośnie ich skuteczności. Dodatkowo nie istnieją mocne dowody na skuteczność stosowania CBD w innych wskazaniach niż padaczka lekooporna. Ostrożność w zwiększaniu dostępu do kannabinoidów jest uzasadniona – marihuana jest najczęściej wybieranym narkotykiem w krajach zachodnich, rośnie również zużycie syntetycznych pochodnych THC w celach rekreacyjnych.

Przeczytaj również:
Jak olej CBD wpływa na zdrowie?