Koniczyna czerwona – jakie ma właściwości?

Koniczyna czerwona – charakterystyka 

Surowcem leczniczym jest kwiat koniczyny czerwonej (Trifolii rubri flos) o charakterystycznej różowej barwie. Kwitnie on od maja do września. Czasami wykorzystuje się także ziele, czyli całą nadziemną część rośliny (Trifolii rubri herba). Surowce do wykorzystania leczniczego pozyskuje się głównie w początkowym okresie kwitnienia rośliny, a więc w maju i czerwcu. Są one bogatym źródłem witamin (A, B, C, E) i mikroelementów (wapń, potas, magnez, krzem, żelazo, cynk). Kwiaty koniczyny zawierają również: 

• wiele substancji z grupy flawonoidów (pochodne kemferolu i kwercetyny, w tym antocyjany), 
• garbniki,  
• fenolokwasy – kwas salicylowy i kumarowy,  
• saponiny, 
• olejek eteryczny.  

Za właściwości terapeutyczne odpowiadają głównie obecne w koniczynie izoflawony, czyli substancje o właściwościach podobnych do estrogenów. Są to tzw. fitoestrogeny.

Koniczyna czerwona – działanie i wskazania 

Kwiat koniczyny czerwonej dzięki zawartości fitoestrogenów znajduje zastosowanie w łagodzeniu objawów menopauzy u kobiet, takich jak: 

• uderzenia gorąca i silne odczucia bólowe, 
• wzmożona potliwość, 
• obniżenie nastroju i zwiększona nerwowość, 
• zaburzenia pamięci i koncentracji, 
• spadek libido, suchość pochwy. 

Składniki te działają podobnie jak żeńskie hormony płciowe, ale w przeciwieństwie do substancji chemicznych obecnych w lekach mają łagodniejsze działanie i większy profil bezpieczeństwa.  

Z tego powodu preparaty zawierające wyciągi z koniczyny mogą być stosowane u pacjentek, u których występują liczne przeciwwskazania do zastępczej terapii hormonalnej.  

Fitoestrogeny mają także korzystny wpływ na profil lipidowy – mogą obniżać poziom cholesterolu LDL, przez co zmniejszają ryzyko wystąpienia miażdżycy u tych kobiet. Wzrost poziomu estrogenów obniża też ryzyko wystąpienia osteoporozy. Kwiat koniczyny czerwonej jest również stosowany u młodych dziewczyn, u których występują przedłużające się, obfite i bolesne krwawienia miesiączkowe.  

Ziele koniczyny wykazuje także działanie wykrztuśne i rozkurczowe, dzięki czemu może być stosowane wspomagająco w chorobach górnych dróg oddechowych. Ze względu na właściwości przeciwzapalne można je podawać przy leczeniu dny moczanowej i reumatyzmu, a także innych chorób objawiających się bólami mięśniowo-stawowymi. Ziele to ma także korzystny wpływ na pracę układu pokarmowego – usprawnia trawienie, pobudza wydzielanie enzymów trawiennych i reguluje rytm wypróżnień. Dzięki tym właściwościom może poprawiać apetyt i pomagać w niwelowaniu dokuczliwych objawów niestrawności. Czerwona koniczyna działa też korzystnie na układ krążenia – obniża ciśnienie krwi i zwiększa elastyczność ścian naczyń krwionośnych. Ponadto dzięki właściwościom odkażającym i przeciwświądowym przyspiesza procesy gojenia się ran, działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo. Jak większość ziół, ma też działanie moczopędne. W badaniach wykazano również potencjał antyoksydacyjny wyciągów z tej rośliny, co być może będzie można wykorzystać we wspomaganiu terapii nowotworów. 

W kosmetyce wykorzystuje się przede wszystkim działanie łagodzące, detoksykujące, przeciwzapalne i tonizujące na skórę. Napary z koniczyny mogą być stosowane zewnętrznie jako składnik domowych kosmetyków i okładów, a także wewnętrznie – regularne spożywanie naparów przyczynia się do poprawy wyglądu skóry, oczyszczenia organizmu, przywrócenia prawidłowego mikrobiomu i pH skóry oraz łagodzenia objawów trądziku. Oprócz tego wykazano też korzystny wpływ wyciągu z koniczyny na włosy – zmniejsza wypadanie, co wykorzystuje się czasami w leczeniu łysienia androgenowego i nawracających problemów z łupieżem. 

Koniczyna czerwona – działania niepożądane 

Ewentualne działania niepożądane, które mogą wystąpić po zastosowaniu kwiatu koniczyny, są niespecyficzne. Mogą to być bóle głowy, reakcje alergiczne czy nudności. 

Koniczyna czerwona – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do stosowania koniczyny czerwonej są:

• ciąża,
• karmienie piersią,
• endometrioza,
• mięśniaki macicy,
• niektóre typy nowotworów (rak piersi, rak jajnika).

Koniczyna czerwona – zastosowanie 

Koniczynę można stosować w postaci odwaru, naparu, płukanek, a także okładów. Sproszkowany ekstrakt jest składnikiem ziołowych tabletek. Podczas samodzielnego pozyskiwania surowca ważne, by dobrze oddzielić nadziemną część rośliny od korzeni, które są niejadalne. 

Koniczyna czerwona jest rośliną o wielu zastosowaniach. Z powodzeniem może być wykorzystywana wspomagająco w terapii dolegliwości ze strony układu hormonalnego, krążenia, pokarmowego czy oddechowego. Skuteczność działania poparta jest wieloma latami tradycyjnego stosowania zarówno surowców, jak i wyciągów z tej rośliny. Ilość wskazań z czasem może się znacznie zwiększyć, jednakże wymaga to przeprowadzenia dokładniejszych badań w celu ich potwierdzenia. 

Przeczytaj również:
Lawenda – właściwości i zastosowanie