Kosmetyki z pirytionianem cynku – dlaczego znikają z półek?

Już 1 marca 2022 r. wejdzie w życie Rozporządzenie Komisji Europejskiej zakazujące wprowadzania na rynek, czyli sprzedaży produktów zawierających pirytionian cynku (INCI: Zinc Pyrithione). Substancja została uznana za rakotwórczą, mutagenną lub działającą szkodliwie na rozrodczość (CMR).  

Członkowie Komisji Europejskiej podjęli decyzję o zmianie prawa w oparciu o ocenę naukową Komitetu ds. Oceny Ryzyka Europejskiej Agencji Chemikaliów. Prawo obowiązuje na terenie wszystkich państw członkowskich.  

Od dnia 1 marca 2022 r. zakup produktów zawierających tę substancję będzie niemożliwy. Zgodnie z prawem produkty kosmetyczne zawierające pirytionian cynku muszą zniknąć zarówno z półek aptek, drogerii, supermarketów, jak i ze sklepów internetowych.     

Pirytionian cynku – działanie   

Pirytionian cynku jest szeroko stosowany w szamponach oraz innych kosmetykach przeznaczonych do leczenia i pielęgnacji skóry głowy.   

Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Łagodzi dyskomfort, podrażnienie, zaczerwienienie i świąd skóry głowy. Stosuje się go w leczeniu łupieżu, łuszczycy, egzemy, a także łojotokowego zapalenia skóry. Wchodzi także w skład niektórych produktów mających hamować wypadanie włosów.  

Pirytionian cynku – bezpieczeństwo  

Substancji tej naukowcy przyglądali się od jakiegoś czasu. Do tej pory, na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1223/2009, pirytionian cynku klasyfikowany był jako substancja CMR kategorii 1B (działający szkodliwie na rozrodczość). Dopuszczono jednak jego ograniczone stosowanie.  

Mimo klasyfikacji 1B, ze względu na swoje działanie przeciwłupieżowe, pirytionian cynku mógł być stosowany, w drodze wyjątku, w produktach:  

• spłukiwanych do włosów w stężeniu nieprzekraczającym 1%,  
• niespłukiwanych do włosów w stężeniu nieprzekraczającym 0,1%. 

W 2020 r. Komitet Naukowy SCCS (Scientific Committe on Consumer Safety) wydał pozytywną opinię na temat bezpieczeństwa stosowania preparatów przeciwłupieżowych z pirytionianem cynku do spłukiwania w stężeniu nieprzekraczającym 1%. Nie udowodniono jednak, że nie istnieją inne, alternatywne substancje o podobnym działaniu. Dlatego też podjęto decyzję o usunięciu substancji z listy produktów dopuszczonych do ograniczonego stosowania.  

29 października 2021 r. zostało opublikowane Rozporządzenie Komisji Europejskiej mówiące o całkowitym zakazie wprowadzania na rynek kosmetyków zawierających pirytionian cynku.

Skreślono go z załącznika III, czyli wykazu substancji objętych ograniczeniami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1223/2009, przenosząc go do załącznika II, czyli na listę substancji zakazanych.  

Pirytionian cynku – czy można stosować go dalej?  

Rozporządzenie zostało opublikowane w październiku 2021 r., jednak wejdzie w życie 1 marca 2022 r. Komisja Europejska dała więc możliwość wyprzedania produktów kosmetycznych zawierających pirytionian cynku.  

Mimo że ocena bezpieczeństwa stosowania tego składnika była pozytywna, ze względu na istnienie alternatywnych substancji o podobnym działaniu, zdecydowano się na zakaz sprzedaży produktów z pirytionianem cynku.  

Według producentów, produkty zakupione przed 1 marca 2022 r. można stosować do końca daty ważności widniejącej na opakowaniu.  

Jakie są alternatywy?  

W leczeniu łupieżu warto zainteresować się substancjami takimi jak:  

• cyklopiroksolamina, czyli pirokton olaminy (INCI: Ciclopirox Olamine) – substancja wykazująca działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne; wspomaga walkę z łupieżem i łojotokiem;  
• ketokonazol, flutrimazol, klotrimazol – wykazują działanie przeciwgrzybicze, stosowane w różnych zakażeniach grzybiczych;  
• miejscowe glikokortykosteroidy (betametazon, klobetazol) – posiadają właściwości przeciwzapalne, immunosupresyjne, antyproliferacyjne. Znajdują zastosowanie w leczeniu zmian atopowych, łuszczycy czy wyprysków różnego pochodzenia; 
• siarczek selenu (INCI: Selenium sulfide) – działa łagodząco na podrażnienie skóry, reguluje wydzielanie sebum, posiada właściwości przeciwdrożdżakowe;  
• dziegcie, np. brzozowy – wykazuje działanie antyseptyczne, pomaga w walce z egzemą, łuszczycą, grzybicą skóry.  

W leczeniu łojotokowego zapalenia skóry, do powyższych substancji warto dodać produkty o działaniu keratolitycznym, takie jak mocznik, kwas glikolowy, kwas salicylowy.

Przeczytaj również:
Kosmetyki zawierające lilial – dlaczego zostaną wycofane?