Plastry z testosteronem. Czy są skuteczne na menopauzę?

Menopauza a testosteron – jaki mają związek? 

Wraz z menopauzą pojawiają się różnorodne objawy związane głównie z niedoborem żeńskich hormonów płciowych (estrogenów i gestagenów).  

Zaliczamy do nich m.in. objawy: 

• wypadowe – zlewne poty, uderzenia gorąca, bóle głowy, kołatanie serca, zaburzenia snu; 
• zanikowe w obrębie narządów płciowych – zapalenie, suchość, świąd pochwy, bolesne stosunki płciowe; 
• metaboliczne – osteoporoza, choroby układu krążenia. 

W przypadku nasilonych objawów menopauzy i braku przeciwwskazań lekarz może przepisać hormonalną terapię menopauzalną (zwaną dawniej hormonalną terapią zastępczą) z wykorzystaniem estrogenów lub estrogenów w połączeniu z gestagenami.  

Menopauza powoduje również zmiany dotyczące męskich hormonów płciowych (androgenów), w tym testosteronu. Ich stężenie mogą obniżyć również takie czynniki jak obustronne usunięcie jajników, leczenie glikokortykosteroidami czy niska masa ciała. 

Niedobór testosteronu po menopauzie – objawy 

O niedoborze męskich hormonów u kobiet po menopauzie mogą świadczyć:

• spadek libido, 
• mniej fantazji i myśli o treści seksualnej, 
• poczucie znużenia i braku energii życiowej, 
• obniżenie nastroju, 
• osłabienie pamięci, 
• bóle głowy,  
• zmniejszenie owłosienia łonowego, 
• spadek masy tkanki kostnej i mięśniowej,  
• wzrost masy tkanki tłuszczowej. 

Wskazania do stosowania testosteronu po menopauzie 

Lekarz może włączyć testosteron u kobiet w okresie pomenopauzalnym, gdy rozpozna kobiecy zespół niedoboru androgenów. 

Składają się na niego: 

• występowanie objawów klinicznych niedoboru hormonów męskich (patrz wyżej), 
• obniżony poziom wolnego testosteronu we krwi, 
• wykluczenie niedoboru estrogenów – mimo leczenia estrogenami objawy nie ustępują lub się nasilają. 

Testosteron powinny przyjmować kobiety po menopauzie, u których hormonalna terapia menopauzalna w postaci samych estrogenów czy estrogenów w połączeniu z gestagenami nie przynosi spodziewanej poprawy jakości życia. 

Według badań dodanie testosteronu do hormonalnej terapii menopauzalnej istotnie zwiększyło libido, aktywność i satysfakcję seksualną. Nie można jednak wskazać uniwersalnego rozwiązania dla każdej kobiety w wieku menopauzalnym cierpiącej na zaburzenia sfery seksualnej. Leczenie takich zaburzeń powinno jednocześnie obejmować szerokie działania, m.in.: rozpoznanie i leczenie współistniejących chorób przewlekłych, poprawę relacji w związku czy też ewentualną terapię zaburzeń seksualnych u partnera. 

Czy plastry z testosteronem na menopauzę są dostępne w Polsce? 

Testosteron może być podawany w różnych formach – tabletek, zastrzyków, kremów, żeli oraz plastrów transdermalnych.  

Obecnie w Polsce nie zarejestrowano żadnego preparatu ani plastrów transdermalnych z testosteronem do stosowania u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Zatem przyjmowanie jakiegokolwiek preparatu zależy od indywidualnej decyzji lekarza. 

W przeszłości w Unii Europejskiej były zarejestrowane plastry z testosteronem, które uwalniały 300 mikrogramów hormonu na dobę. Były one przeznaczone do leczenia zmniejszonego popędu płciowego u kobiet po usunięciu obu jajników i macicy (czyli po menopauzie indukowanej chirurgicznie), otrzymujących jednocześnie terapię estrogenową. Pod koniec 2023 r. pojawiły się doniesienia, że firma Medherant z Wielkiej Brytanii rozpoczęła badania nad plastrami z testosteronem do stosowania u kobiet po menopauzie. Miejmy nadzieję, że pozytywne rezultaty prób kliniczny zapewnią pacjentkom dostęp do terapii zastępczej testosteronem, która znajduje się w rekomendacjach towarzystw ginekologicznych. 

Testosteron u kobiet – skutki uboczne stosowania

Do skutków ubocznych związanych ze stosowaniem testosteronu u kobiet zaliczamy: 

• hirsutyzm (owłosienie typu męskiego, m.in. na brodzie, wardze górnej), 
• trądzik, 
• łysienie,  
• powiększenie łechtaczki, 
• obniżenie głosu i chrypkę,  
• reakcje skórne w miejscu naklejenia plastra (wysypka, podrażnienie, świąd, zaczerwienienie, pęcherze), 
• zmiany w profilu lipidowym sprzyjające miażdżycy (m.in. spadek frakcji „dobrego” cholesterolu HDL), 
• wzrost masy ciała, 
• nieoczekiwane pobudzenie seksualne, 
• zaburzenia czynności wątroby, 
• wzrost ryzyka raka piersi (w przypadku łącznego stosowania terapii estrogenowej). 

Większość z tych objawów ma charakter łagodny i odwracalny po zaprzestaniu terapii testosteronem.

Pamiętaj, że stosując hormonalną terapię menopauzalną z dodatkiem testosteronu, powinnaś regularnie chodzić na badania kontrolne do ginekologa. Dzięki temu możliwe jest wczesne wykrycie skutków ubocznych, które często rozwijają się stopniowo i przez dłuższy czas. 

Testosteron u kobiet – przeciwwskazania do stosowania 

Do bezwzględnych przeciwwskazań do włączenia testosteronu zaliczamy: 

• uczulenie na testosteron lub którykolwiek z pozostałych składników danego preparatu, 
• występowanie w przeszłości, aktualnie lub podejrzenie raka piersi albo innego nowotworu określanego jako estrogenozależny, 
• inne stany i sytuacje, które według lekarza uniemożliwiają zastosowanie testosteronu. 

Ponadto należy zachować szczególną ostrożność, jeżeli u pacjentki: 

• występuje choroba serca, wątroby lub nerek, 
• stwierdzono cukrzycę, 
• w przeszłości wystąpiły objawy typowe dla nadmiaru androgenów, m.in. nadmierny trądzik dorosłych, owłosienie ciała lub twarzy, łysienie, obniżenie głosu lub chrypka, powiększenie łechtaczki. 

Przeczytaj również:
Objawy menopauzy. Jak je złagodzić?