Promienica. Jak można się zarazić?

Promienica – co to jest?  

Promienica to bakteryjna choroba występująca u zwierząt i ludzi. Na szczęście nie jest często spotykana. U źródła promienicy leżą Gram-dodatnie bakterie nazywane promieniowcami.  

Zakażenie promienicą jest nieco nietypową infekcją, ponieważ nie przenosi się z człowieka na człowieka. Bakterie wywołujące chorobę są obecne w naszej florze fizjologicznej, a w pewnych warunkach stają się przyczyną choroby. 

Ze względu na lokalizację zmian chorobowych wyróżniamy kilka podstawowych typów promienicy. Zdecydowana większość zachorowań dotyczy okolicy żuchwy i szyi. Nazywana jest postacią twarzowo-szyjną i stanowi 90% przypadków choroby.  

Rzadsze typy promienicy to piersiowa (podczas której dochodzi do zajęcia płuc), brzuszna i miednicy. 

Promienica – objawy 

Głównym objawem promienicy jest rozwijający się guz zapalny. W postaci twarzowo-szyjnej, jak wskazuje jej nazwa, pojawia się właśnie w tej okolicy ciała. Zwykle najpierw w okolicy żuchwy, a następnie schodzi niżej na szyję.  

W początkowym okresie choroby można zaobserwować obrzęk tkanek. Kolejny etap to twardy guz, który z biegiem czasu mięknie. Towarzyszą temu przetoki, które przebijają skórę i łączą zmianę zapalną ze środowiskiem zewnętrznym.  

Charakterystyczną cechą promienicy jest sącząca się ropna wydzielina, w której obecne są żółte elementy przypominające ziarna siarki. W okolicy guza można zauważyć zaczerwienienie lub zasinienie skóry, a chorym dość często doskwiera szczękościsk.   

Podstawowe objawy promienicy piersiowej to: 

• osłabienie, 
• stany podgorączkowe, 
• mokry kaszel, 
• duszność, 
• krwioplucie, 
• ból w klatce piersiowej. 

Promienica piersiowa może zajmować nie tylko płuca, ale także pokrywającą ją opłucną, żebra czy mostek. 

Promienica brzuszna i miednicy występuje głównie u osób po operacjach w obrębie jamy brzusznej, urazach tej okolicy oraz u kobiet stosujących przez wiele lat wkładki wewnątrzmaciczne. W tym typie zakażenia zazwyczaj stopniowo dochodzi do rozwoju zapalnego guza zlokalizowanego w okolicy lewego biodra. Poza tym pojawiają się gorączka, bóle brzucha, zaparcia lub biegunki, nudności i wymioty.  

Czasami w przebiegu promienicy dochodzi do rozsiewu bakterii wraz z krążącą krwią i dostają się one do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Zwykle pojawiają wtedy objawy neurologiczne. 

Promienica – jak można się zarazić? 

Bakterie leżące u podstaw promienicy są jednym z licznych gatunków drobnoustrojów budujących florę fizjologiczną organizmu. Możemy znaleźć je w jamie ustnej, szczególnie w kamieniu nazębnym i zębach dotkniętych próchnicą. Poza tym są obecne w końcowym odcinku przewodu pokarmowego i w kobiecych drogach rodnych. Niestety w niektórych sytuacjach bakterie dają o sobie znać i namnażają się w okolicznych tkankach, stając się źródłem poważnych problemów.  

Główne czynniki rozwoju zakażenia to: 

• próchnica zębów, 
• urazy śluzówki w jamie ustnej, 
• dostanie się ciała obcego do dróg oddechowych, 
• zachłyśnięcie, 
• zakażenia w obrębie zębów, 
• operacje chirurgiczne. 

Promienica – diagnoza i leczenie 

Na podstawie objawów lekarze często podejrzewają częściej występujące choroby, np. gruźlicę czy nowotwór. Z tego powodu trafna diagnoza promienicy może być opóźniona. Aby rozpoznać zakażenie, lekarz pobiera zazwyczaj wydzielinę z przetoki, która następnie jest oceniana pod mikroskopem. Można również wyhodować promieniowce na specjalnym podłożu (posiew). 

Promienica to choroba bakteryjna, więc podstawą terapii są antybiotyki. Niestety leczenie trwa kilka miesięcy, a nawet rok. Antybiotykiem pierwszego wyboru są penicyliny. Zazwyczaj na początku lek otrzymuje się dożylnie. Później przechodzi się na terapię doustną. W przypadku uczulenia na penicyliny zastosowanie w leczeniu znajdują erytromycyna lub klindamycyna. 

Niezwykle ważne jest sprawne rozpoznanie promienicy i podjęcie odpowiedniego leczenia. Pozwala to zmniejszyć ryzyko rozprzestrzeniania się bakterii wraz z krwią.  

U niektórych chorych konieczne jest postępowanie chirurgiczne polegające na nacinaniu powstałych ropni i usuwaniu z nich zakażonej treści oraz wycinaniu przetok wraz z zajętą skórą. 

Czym grozi nieleczona promienica? 

Ogólne rokowanie w przypadku rozwoju promienicy twarzowo-szyjnej jest dobre. Zwykle udaje się całkowicie wyleczyć zakażenie. Nieco gorzej wygląda sprawa z rzadziej występującymi postaciami – piersiową i brzuszną. W ich przypadku, w związku z trudnościami w diagnostyce i późnym rozpoznaniem, rokowanie jest mniej korzystne. 

U niektórych chorych dochodzi do rozwoju powikłań choroby.  

Należą do nich: 

• zapalenie kości, 
• ropień mózgu, 
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
• zapalenie wsierdzia, 
• zajęcie wątroby, 
• rozsiew choroby.  

Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy mogące wskazywać na promienicę, umów się na wizytę do lekarza.

Przeczytaj również:
Haemophilus influenzae. Jakie choroby może wywoływać ta bakteria?