Trening neuromotoryczny (E-Mpaj) – czym jest?

Dojrzałość neuromotoryczna – czym jest? 

Dojrzałość neuromotoryczna ma swoje początki już w pierwszym roku życia dziecka. Jest ważnym aspektem życia malucha, ponieważ determinuje jego dalszy rozwój (w tym prawidłowy rozwój mowy). O niedojrzałości neuromotorycznej mówimy, gdy w rozwoju dziecka nastąpi zatrzymanie lub pominięcie któregoś z etapów. 

Każdy człowiek od urodzenia wyposażony jest w odruchy pierwotne, które pomagają mu przetrwać poza łonem matki. Są one automatyczne i mają charakter stereotypowy.  

Do odruchów pierwotnych zalicza się między innymi: 

• odruch Moro (odruch obejmowania) – wskutek głośnego dźwięku, nagłej zmiany pozycji dziecko energicznie rozprostowuje ręce i nogi, odchyla główkę i wygina plecy w łuk, po czym wyrzuca rączki na bok i wykonuje odruch obejmujący; odruch Moro powinien wygasać między 2. a 4. miesiącem życia; 
• odruch ssania – powinien wygasać między 3. a 4. miesiącem życia; 
• odruch szukania – powinien wygasać między 3. a 4. miesiącem życia; 
• odruch pełzania;
• odruch kroczenia (podparcia) – gdy stopy dziecka trzymanego pod pachami zbliżają się do podłoża i jest na nie wywierany nacisk, następuje toniczne napięcie mięśni zginaczy i prostowników, w wyniku czego następuje podparcie tułowia; 
• odruch chwytny – powinien wygasać między 2. a 3. miesiącem życia; 
• odruch oczno-powiekowy – dziecko zaciska powieki pod wpływem mocnego światła; 
• odruch uszno-powiekowy – dziecko zaciska powieki pod wpływem silnego bodźca dźwiękowego; 
• odruch Galanta – wywołanie tego odruchu polega na podrażnieniu bocznej powierzchni ciała dziecka, które położone jest na brzuchu, co skutkuje wygięciem tułowia w stronę stymulowanej części ciała; powinien zanikać do 6. miesiąca życia; odruch może być osłabiony lub nie występować u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym; 
• toniczny odruch błędnikowy (TOB) – odruch wywoływany jest ruchem głowy do przodu i tyłu (TOB zgięciowy i TOB wyprostny), ruch głowy do przodu powoduje pozycję zgięciową dziecka; wychylenie głowy do tyłu wywołuje wyprost rąk i nóg malucha; TOB zgięciowy powinien zanikać między 3. a 4. miesiącem życia, zaś TOB wyprostny do końca 3. roku życia; 
• asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS) – nazywany także odruchem szermierza; jeśli maluszek jest ułożony na plecach, a jego główkę przekręcimy na bok, to zarówno ręka, jak i nóżka po tej samej stronie ciała prostują się, ręka i noga po stronie przeciwnej ulegają zgięciu; ATOS powinien wygasać w wieku około 6 miesięcy; 
• symetryczny toniczny odruch szyjny (STOS) – gdy dziecko ułożone jest na brzuszku, a jego główkę odchyli się do tyłu, następuje wyprostowanie rączek z jednoczesnym zgięciem nóżek; gdy główkę przygina się w kierunku brzucha, następuje zgięcie rąk i wyprost nóg; STOS powinien wygasać około 10. miesiąca życia. 

Odruchy pierwotne z czasem zanikają – przekształcają się w odruchy posturalne, które są bardziej dojrzałymi wzorcami reakcji. Zbyt długie utrzymywanie się odruchów świadczy o braku ich integracji. Słabo wykształcone odruchy posturalne przejawiają się zaburzeniami rozwoju różnych umiejętności w wieku szkolnym. Niedojrzałość neuromotoryczna nie świadczy jednak o uszkodzeniu czy chorobach układu nerwowego. Stanowi ona odchylenie od normy, zaburzenie rozwojowe. 

Niedojrzałość neuromotoryczna – objawy 

Do objawów niedojrzałości neuromotorycznej specjaliści zaliczają m.in.: 

• problemy z rozróżnianiem prawej i lewej strony; 
• trudności w czytaniu i pisaniu; 
• dysgrafię; 
• nieprawidłowe trzymanie długopisu / ołówka; 
• trudności w nauce miesięcy, dat historycznych, zasad ortografii czy map geograficznych; 
• kłopoty z rysowaniem prostych figur; 
• problemy z równowagą; 
• zaburzenia przetwarzania słuchowego; 
• gryzienie ołówków, kredek; 
• kłopoty z koncentracją; 
• trudności na lekcjach wychowania fizycznego, np. problemy ze złapaniem piłki / odbiciem jej, słaby styl pływacki; 
• niechlujny sposób spożywania posiłków. 

Niedojrzałość neuromotoryczną diagnozuje się w przypadku kumulacji odruchów pierwotnych lub ich braku (za pomocą metod SI, INPP itd.). Nie można natomiast zdiagnozować jej u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi (jak np. choroba Alzheimera) czy u osób z mózgowym porażeniem dziecięcym (MPD). 

Trening neuromotoryczny (E-Mpaj) – czym jest? 

E-Mpaj to skrót utworzony od „między piętą a językiem”. Trening neuromotoryczny skupia się głównie na bodźcach słuchowych i ruchu, ponieważ te funkcje mają bezpośredni wpływ na rozwój mowy. E-Mpaj to szereg ćwiczeń, które są odwzorowaniem ruchu. E-Mpaj wykorzystuje w terapii ruch, rytm i rym, a także zmysły (wzrok i słuch). Rytm dyktuje ruch, zaś ruch wpływa na mowę (toruje drogę do rozwoju mowy). Trening E-Mpaj bazuje na zasadzie dwukierunkowego torowania impulsów z prawej do lewej półkuli i na odwrót. Są to ćwiczenia homolateralne i heterolateralne. Ich celem jest wyrównanie różnic w umiejętnościach półkul mózgowych. Trening aktywizuje układ nerwowy, korygując zaburzone funkcje. 

Trening neuromotoryczny – dla kogo jest przeznaczony? 

E-Mpaj z powodzeniem jest wykorzystywany u dzieci z zaburzeniami równowagi, koncentracji i trudnościami w nauce. Sprawdza się także u dzieci jąkających się i dyslektyków. Trening nie jest zalecany w przypadku mózgowego porażenia dziecięcego. 

Przeczytaj również:
Niedokształcenie mowy o typie afazji – czym jest?